Ruslar Buhara Müslümanlarının Hicaz Demiryolu Yardımıma Nasıl El Koydu?
Medine-i Münevvere’ye kadar uzanan Hicaz Demiryolu inşaatı için dünya Müslümanları arasında başlayan yardım kampanyasına Buhara halkı da katılmıştı. Buhara ulemasından Mehmed Efendi halktan toplamış olduğu 200.000 rubleyi İstanbul’a padişaha göndermek isteyince, Ruslar parayı biz göndeririz diyerek el koydular. Ancak paranın sadece 20’de l’ini yani 10.000 rublesini Mekke Şerîfi’ne göndermişlerdi.
Hamidiye Hicaz Demiryolu’nun Hayfa şubesinin 93. Kilometresi dahilinde 3 gözlü, 110 metre uzunluğundaki köprü inşa edilirken
Metnin sadeleştirmesi:
Duacınızın arzuhalidir. Mağfiretle süslenmiş Hicaz Demiryolu inşaatı için, Buhara Hükümdarı Seyyid Emir Abdülehad Han hazretleri ile Buhara Şeyhülislâmı Seyyid Bedreddın Efendiye yaptığım müracaatlar ve gayretlerim neticesinde 200.000 rubleye yakın para toplanmıştı. Bu para benim vasıtamla padişahımıza gönderilmek üzereyken Buhara Rus konsolosu, padişaha kendisinin teslim edeceğini söyleyerek parayı aldırdı. Daha sonra Mekke Şerifi tarafından Seyyid Ahmed Delil vasıtasıyla Buhara şeyhülislamına gönderilen mektuptan, Rusların “demiryolu ianesi” diyerek 10.000 ruble kadar bir miktarı Mekke Şerifi’ne göndermiş olduklarını öğrendik. Bu hususu malumatlarınıza arz ederim. Bu konuda emir ve ferman, o emrin sahibinindir. 10 Şubat 1313 / 22 Şubat 1898; Mehmed Paşa Yokuşu’nda Özbekler Dergah-ı Şerif Postnişini duacınız Abdülmecid
Metnin Transkripsiyonu:
Ma‘rûz-ı dâ’îleridir ki Hicâz-ı mağfiret-tırâz demiryolu i’ârıesi husûsuna Buhârâ Hükümdârı Seyyid Emir Abdülehad Hân Hazretleri ile Buhârâ Şeyhülislâmı Seyyid Bedreddin Efendi hazretlerine sarfetdiğim delâlet ve gayret üzerine iki yüz bin ruble mikdârına karib akçe teraküm ve vâsıta-i dâ’iyânem ile hâk-i âsitân-ı hazret-i şehriyâriye takdîm olunmak esnada Buhârâda Rusya Devleti konsolosu tarafından Emir Hazretlerine adam gönderiip tecemmu eden demiryolu i’ânesinin kendisine teslimi ve kendi vâsıtasıyla hâk-i pây-i sâhârıeye takdim edeceğini dermiyân etdiği ve muahlıaran devletlü şerif hazretleri tarafından Buhârâ Şeyhülislâmı Seyyid Bedreddin Efendi Hazretleri’ne Seyyid Ahmed Delil vâsıtasıyla gönderilmiş mektub üzerine on bin rubleyi mütecaviz demiryolu i‘ânesi diyerek Mekke-i Mükerremey’e Şerif Hazretlerine göndermiş oldukları ma‘lûm-ı âsafâneleri olmak üzere takdîm-i duânâmeye ibtidâr kılındı. Ol bâbda emr ü ferman hazret-i men lehü’l-emrindir. Fi 10 Şubat sene 1313 / Mehmed Paşa Yokuşu nda Özbekler Dergâh-ı Şerifi Post-nişîni ed-Dâ ‘î Abdülmecid