Lambert, Constant

Kauçuk plantasyonlannın bulunduğu yörenin kuzeybatısında petrol çıkanlır. Lam-bar6n6’de büyük bir palmiye yağı fabrikası vardır; kereste ve palmiye ürünleri Ogove Irmağı yoluyla kentin 160 km batısındaki Port-Gentil’e gönderilir. Nüfus (1978 tah.) 26.257.
Lambayeque, Peru’nun kuzey kesiminde yönetim bölgesi. 1874’te oluşturulmuştur. Doğudaki And Dağlanna doğru yavaş yavaş yükselen çorak stepte yer alır. Yüzölçümü 13.250 knr’dir. Büyük sulama projelen-nin yürürlüğe konmasından sonra Peru nun başlıca tanm bölgelerinden biri durumuna gelmiş, özellikle pirinç ve şekerkamışı üretiminde önde gelen yönetim bölgeleri arasına girmiştir. Bölgede aynca pamuk, meyve ve mısır da yetiştirilir. Demiryollan tanmsal alanlan bölgenin yönetim merkezi Chicla-yo’ya ve Pan-Amerikan Karayolu üzerindeki Pimentel ve Eten limanlanna bağlar. Nüfus (1991 tah.) 902.900.
Lambert (hersfeld’l!) (d. 1025 – ö. y. 1088), 11. yüzyıl Almanya’sının tarihi üzen-ne önemli bir kaynak derlemiş tarihçi. Bamberg’de öğrenim gördükten sonra Mart 1058’de Hersfeld’deki Benedikten manastırına girdi. Aynı yıl papazlığa atanarak Kutsal Topraklar’ı ziyaret etti. 1077 de Hasungen Manastın’na geçti ve bu manastırın 1081’de Benedikten Cluny tankatı-mn reformlannı benimsemesine öncülük etti.
Yaratılıştan 1077’ye değin geçen dönemi kapsayan Annales Hersveldenses (Hersfeld Vakayinameleri) adlı yapıtını 1077-79 arasında yazdı. Çalışmalarında Livius, Sallustı-us ve Suetonius gibi Romalı tarihçilen örnek aldı. Yapıtın 1040’tan önceki dönemi ele alan bölümü genelde başka kaynaklann bir derlemesi niteliğindedir ve oldukça kısadır. 1040-77 arasım kapsayan bölüm ise çok aynntılıdır; hem Hersfeld Manastın’nın ka-yıtlanna, hem de başka kaynaklardan edinilen bilgilere ve kişisel deneyimlere dayanır. İlk kez 1525’te yayımlanan Annales, papalığı tutan önyargılı bir yaklaşım içermekle birlikte 11. yüzyıl Almanya’sındaki dinsel ve siyasal gelişmeleri, özellikle de devletle papalık arasındaki ilişkileri yansıtan son derece önemli bir belge sayılır. Öte yandan İmparator IV. Heinnch’le Papa VII. Gre-gorius’un ilişkileri üzerine temel, bir kaynak olması ve yüksek edebi niteliği açısından da önem taşır.
lambert, santimetre-gram-saniye (CGS) sisteminde, ışık şiddeti (parlaklık) ölçüsü. Santimetrekare başına bir lümen ışık ışıyan, ya da yansıtan bir kusursuz yayınım (difüz-vfon) yüzeyinin parlaklığı olarak tanımlanır. Adım Alman fizikçi Johann Heinrich Lam-bert’ten alır. Lambert birimi astronomlann yanı sıra fizikçiler, mühendisler ve fotoğrafçılar tarafından da kullanılır.
Lambert, Constant (d. 23 Ağustos 1905, Londra – ö. 21 Ağustos 1951, Londra, İngiltere), İngiliz besteci, orkestra şefi ve eleştirmen. İngiltere’de bale sanatının yerleşmesinde önemü rol oynamıştır.
1926’da Diaghilev’in siparişi üzerine Romeo ve Juliet balesini besteledi. 1929’da Camargo Topluluğu’nun orkestra şefi oldu; 1947’ye değin de bu topluluktan doğan Sadler’s Wells Balesi’ni yönetti. Başhca yapıtlan arasında ilk kez 1938’de sahnele-nen Horoscope (Yıldız Falı) balesi ile Eight Chinese Songs (1926; Sekiz Çin Şarkısı) sayılabilir. Konusunu kavramada çok başa-
Lambert, Franz 202
nü bir eleştirmen olan Lambert’in Music \*°: .,Jtutfy of Music in Decline (1934; Muak Hey! Gerileyen Müzik Üzerine Bir inceleme) adlı kitabı, 20. yüzyıl müziği Konusunda aydınlatıcı bir araştırmadır.
Lambert, Franz, françois lambert d’a-vignon olarak da bilinir (d. 1486, Avienon Fransa – ö. 18 Nisan 1530, Frankenberg-tder, Hessen, Almanya), Katoliklikten Protestanlığa dönerek Hessen’de Reform hareketine önderlik eden din adamı.
On beş yaşında Avignon’daki Fransisken manastırına girdi. 1517’den sonra gezgin bir rahip olarak Fransa, İtalya ye İsviçre’yi dolaştı. Martın Luther’in ve İsviçreli Reformcu Huldrych Zwingli’nin (1484-1531) düşüncelerinden etkilendi. 1522’de Luther’ ın yazılarından bir bölümünü okuduktan sonra manastırdan temelli ayrıldı ve Protestanlığı benimsedi.
Ders vermeye gittiği Wittenberg’de Luther le karşılaşmasının ardından 1524’te Strassburg’a (Strasbourg) dönerek Fransızca konuşan halka Reform öğretisi üzerine vaazlar verdi. Burada karşılaştığı Reformcu önder Jakob Sturm, onu Alman prensleri arasında Reforma en çok ilgi gösteren Hessen kontu Philippe’e tavsiye etti. Lambert Phıhpp’in Homberg Sinodu’na (1526) sunduğu Reformatio ecclesiarum Hassiae’ yi (Hessen deki Kiliselerde Reform Hareketi) kaleme akiı. Lambert’in hazırladığı metinde Kilise yönetiminde cemaatlerin kendi seçtikleri rahip tarafından temsil edilmesine yönelik demokratik ilkeler yer alıyordu. Lam-bert, piskoposlukların kaldırılmasını da içeren görüşlerini Luther’in onaylayacağına inanıyordu. Ama Luther ve yandaşlan onun görüşlerim gereğinden çok demokratik bulunca Lambert, Phuipp’in desteğini yitirdi. Buna karşın cemaat yönetimi ilkesini uzlaşmaz biçimde savunan Anabaptistlerin Philipp’in de onayıyla güç kazanmaya başladığı Hes-5^2—j .. nüfuzu sürdü. Philipp
1527 de Marburg Universitesi’ni kurdu ve Lambert’i ilahiyat fakültesinin başkanlığına getirerek hizmetlerinden dolayı ödüllendirdi.
polisiye bir roman, Yankee in England (1937; Ingiltere’de Bir Amerikalı) adlı yatçılık anılan ve Ali out of Step: A Personel
,rZnkk (*956; Farkh Bir Yaklaşım: Kişisel Bir Oykü) adlı yaşamöyküsü sayılabilir.
Lambert, Johann Heinrich (d. 26 Ağustos 1728, Mülhausen, Alsace – ö. 25 Eylül 1777, Berlin, Almanya), Ji’nin (daire çev-resmin daire çapma oranı) irrasyonel bir sayı olduğuna, yani iki tam sayının kesri olarak ifade edilemeyeceğine ilişkin ilk güçlü kanıtı ortaya koyan İsviçre asıllı Alman matematikçi, astronom, fizikçi ve filozof. Bir terzinin oğlu olan Lambert, kendi kendini yetiştirdi. Daha küçük yaşlarda kendi tasanmlayıp yaptığı aletlerle geometri ve astronomi araştırmalanna yöneldi. Bir süre kitaplık memuru, sekreter ve yayımcı olarak çalıştı. 1,764’te Berlin’e giderek II. Fnedrich’in (Büyük) koruması’* altına girdi.
nın irrasyonel bir sayı olduğuna ilişkin famtlar içeren anılannı 1768’de yayımladı. 1774 te Berlin’de Astronomisches Jahrbuch oder Ephemeriden adlı astronomi yıllığının yayımcılığını üstlendi.
Lambert hiperbolik fonksiyonlan sistematik olarak geliştiren ilk matematikçiydi. Aynca ısı ve ışık konularında da birçok yeni inceleme yaptı. Daha sonralan adı, ışık şiddeti bınmı olarak kabul edildi. En önemli yapıttan arasında Photometria (1760-Theorie der Parallellinien (17??İ,Paralel Çizgiler Teorisi)’ve Pyromet-ne (1779; Pirometri) sayılabilir. En önemli felsefe yapıtı olan Neues Organon’da (1764’ Yem Orşanon), başta formel mantık, olası-lık ve bilimin temel ilkeleri olmak üzere çok sayıda sorunu inceledi.
Lamlwrt, Gerard Barnes (d. 15 Mayıs Iööo, at. Louis, Missouri – ö. 25 Şubat 1967 Pnnceton, New Jersey, ABE)), ABD’lí reklamcı ve tüccar. Ağız kokusunu toplumsal bir ayıp gibi sunarak babasının buluşu olan Lısterine adlı antiseptik ağız yıkama sıvısını başarıyla pazarlamıştır.
Pnnceton Universitesi’ni bitirdi, Columbia Unrversıtesı’nde mimarlık öğrenimi gördü I. Dünya Savaşı’nda çarpıştı. Ardmdaıi babasının Lambert Pharmacal Companv adü ilaç şirketinde çalışmaya başladı. Şirket daha sonra Warner-Lambert Pharmaceuti-cal Company adım aldı. 1923’te şirketin başkam olarak babasının bulduğu T istmng adlı antiseptik sıvının reklamıyla uğraştı. Reklamcılıkla ilgili düşüncelerini gerçekleştirmek amaayla Lambert & Feasley adlı reklam ajansım kurdu. Yönettiği ilaç sirke-ân*11 60 kat artırmayı başardı.
1928 de şirketteki hissesini sattı. Üç yıllık rar aradan sonra, işleri bozulan ve yeniden örgütlenmesi planlanan Gillette, Safety Ra-zor Company’de görev aldı. Gillette Blue Blade adu jilet markasını geliştirerek üç yılda şirketin durumunu düzeltti.
1938 de mimarlık bilgisine dayanarak New Brunswick ve Princeton’da (New Jersey) ilk kez uygulanan ucuz, kredili konut progra-num geliştirdi. Aynı zamanda usta bir yatçı amatör bir arkeolog, sanat yapıttan toplayıcısı ve yazardı. Kitaplan.arasında Murder in Newport (1938; New Port’ta Cinayet) adlı
Lambert, John (d. Sonbahar 1619, Cal-ton, West Riding, Yorkshire – ö. Mart 1684, ot. Nicolas Adası, Plymouth açıklan, Devon, Ingiltere), İngiliz İç Savaşlan sırasında Parlamento Ordusu’nun önde gelen komu-tanlarından. 1653-60 arasındaki Protektora adlı cumhuriyetçi yönetimin oluşturulmasına büyük katkılarda bulunmuştur.
Varlıklı bir aileden geliyordu. Kral I. Charles ile Parlamento yanlılan arasında İç Savaş patlak verince yüzbaşı rütbesiyle Parlamento Ordusu’na katıldı. Temmuz 1644’te Marston Moor’da (Yorkshire) Parlamento yanlılarının önemli bir zafer kazanmasına katkıda bulundu. Yirmi sekiz yaşında generalliğe¡yükseltildi. Ordu, Parlamento ve kral İP*??. H2*3?1113 sağlamaya yönelik “Öneri Başlıkları adlı anayasa tasansını hazırlamaca Henry Ireton’a yardımcı oldu.
1648 de Iç Savaş’m ikinci evresinin başlanmanda Ingiltere’nin kuzeyindeki kuvvetlenil komutanlığını üstlendi. Ağustos 1648’de Oliver Cromwell’le birlikte Preston’da (Lancashire) İskoçyalı Kralcıları yenilgiye uğrattı. 22 Mart 1649’da Kralcılann İngiltere deki son kalesi olan Pontefract’ı (Yorkshire) ele geçirdi.
v® 1651’de İskoçya’ya düzenlenen seterlere Cromwell’in yardımcısı olarak ka-t y 1651’de Worcester’da yapılan ve I. Charles’ın oğlu II. Charles’ın yenilci-* siyle sonuçlanan İç Savaş’m son çarpışma-sında Cromweirin yanında görev aldı. Sonraki yıllarda Cromwell’in başkanlığındaki değişik yönetimlerde önemli görevler üstlen*. 1653’te Cromwell’i Artık Parlamento’ yu dağıtmaya ikna etti. Ama Cromwell’in daha sonra atamayla oluşturduğu parlamentoya karşı çıktı. Bu parlamentonun da dağıtılmasının ardından Cromwell’i kral vekili (lord protector) olarak atayan Yönetim Belgesi’ni hazırlayarak Protektora denen yönetimin kurulmasını sağladı. Devlet Konseyi’nde QronweUm sağ kolu olarak görev yaptı. 1657 de Cromwell’in kral unvanım almasına
kesin biçimde karşı çıktı. Yeni anayasana kabulünden sonra bağlılık yemininde bulunmayı reddetmesi üzerine Cromwell tarafta, dan oldukça yüksek bir emeklilik aybfr bağlanarak görevlerinden uzaklaştınldı. Cromwell’in ölümünden sonra (Eylül İ658) siyasal yaşama döndü. Mayıs 1659’da Crom-well’in oğlu ve ardılı Richard’ı deviren subaylarla açık bir işbirliğine yanaşmadı, am« iktidar mücadelesine etkin biçimde lratıM, Mayıs 1659’da Artık Parlamento’nun yeniden toplanmasına yardımcı olduysa da kısa bir süre sonra anlaşmazlığa düştüğü parlamentoyu zor kullanarak dağıttı. Ardından Artık Parlamento’yu yeniden toplamak için İskoo-l*. ,, yürüyüşe geçen General Georae Monck un ordusu karşısında yenilgiye uğradb. /i22?^1111 ■ Charles’ı tahta çıkarmasından (1660) sonra Iç Savaş’ta üstlendiği görevlerden dolayı ölüme mahkûm edildi, r**»*n-ömür boyu hapse çevrilmesi üzerine yaşamının geri kalan bölümünü hapiste geçir<M. Yaşamına ilişkin başlıca, kaynak W. H. Dawson’m Cromwell’s Understudy (1938; Cromwell’in Dublörü) adlı yapıtıdır.
Lambert izdüşümü, haritacılıkta uygulanan bir tür konik izdüşüm yöntemi. Bu yöntemde yerküre, tepe noktası Kuzey Kutup noktasının tam üstüne gelen bir konının ıçme yerleştirilir. Koninin kenarlan belirli bir paralelden yerkürenin içine girer ve güneye doğru gene belirli bir paralelden çıkar; bu paraleller, haritası çıkartılacak bölgenin sımrlanna göre belirlenir, yani hantası çıkartılacak bölge, koninin kenarla-nnın yerküreye girip çıktığı paraleller arasında kalan alandır. Daha sonra Yer üzerindeki noktalar, yerkürenin merkezden dışan radyal olarak uzanan doğrular boyunca koninin üzerine düşürülür. Koni bir kenan boyunca kesilip açıldığında, bölgenin haritası elde edilmiş olur.
Lamberto di spoleto (ö. 15 Ekim 898 Marengo, Lombardiya), Karolenj hanedanının son dönemindeki karışıklıklar sırasında imparatorluk üzerinde hak iddia eden Spoleto dükü, İtalya kralı ve Kutsal Roma-Gerrnen imparatoru (892-898).
892 de Ravenna da yapılan bir törende taç giyerek babası Spoletolu Guido’yla (II. Guido) birlikte Kutsal Roma-Germen imparatoru oldu. Babasının 894’te ölmesinden sonra tek başına hüküm sürmeye başladı. Ama ertesi yıl, Almanya kralı Amulf (Kamtenh Amulf), İtalya’yı istila ederek uzun bir kuşatmadan sonra Roma’yı ele geçınnce (Şubat 896) Papa Formosus, Lam-berto nun tahttan indinldiğini ilan ederek Amulf a imparatorluk tacını giydirdi. Ar-nulf kısa bir süre sonra Spoleto üzerine yürüyüşe geçtiyse de birdenbire hastalanarak Almanya’ya dönmek zorunda kaldı. Boylece Lamberto imparatorluk unvanını yitirme tehlikesinden kurtuldu.
Lamberto, Formosus’un ölümünden (896) bir yıl sonra, ondan öcünü almak için yeni Papa VI. (ya da VII.) Stephanus’a Formosus un cesedini mezanndan çıkarttınp cesede papalık cüppesini giydirtti ve San Pietro Bazilikası nda yaralatarak birçok suçtan mahkum ettirdi. Formosus’un çıplak ve parçalanmış cesedi önce bir yoksullar mezarlığına, ardından da Tiber Irmağına atıldı. Stephanus ise 897’de öldürüldü.
Lamberto 89Ş’de Pavia’ya doğru yürüyüşe geçen babasının eski rakibi Friulı markisi Berengario’yu (I. Berengario) yenilgiye uğrattıktan sonra bir suikast sonucu ya & atından düşerek öldü.
Lambessa bak. Tazult-Lambfcse
Lambeth, Londra metropoliten alanında kent merkezini oluşturan ilçelerden (boro-
agh) biri. Yüzölçümü 27 km2’dir. Thames İrmağının güneyinde yer alır. Vauxhall ve Brixton ilçeleri (district) ile Norwood, Clap-fcam ve Streatham’ın büyük bölümünü kapsar.
Lambeth, 18. yüzyıla değin oldukça seyrek aüfuslu bir yerleşmeydi. Yöre halkı çoğunlukla Thames Irmağı yakınlarında otunır ve geçimini ırmaktan sağlardı. Westminster Köprüsü’nün inşa edildiği 1750’ye değin Thames’den sığ yerlerde yürüyerek, atla ya da sandalla geçilirdi.
Günümüzde ağırlıklı olarak bir konut alanı olan Lambeth’te, aralarında Greater London CounciPm da (Büyük Londra Meclisi) bulunduğu birçok resmî daire ve işyeri vardır. Waterloo İstasyonu da Lambeth anırtan içinde yer alır. Irmak kıyısında Kraliyet Festival Binası, Kraliçe Elizabeth Binası, yeni Kraliyet Ulusal Tiyatrosu ve^ Ulusal Film Tiyatrosu’nu barındıran modern bir kültür merkezi vardır. İlçedeki en ünlü hastaneler, her ikisi de birer tıp okuluna sahip olan Thomas ve King’s College’dır.
St. Mary Kilisesi’nin yanında Canterbury başpiskoposunun Londra’daki konutu olan Lambeth Sarayı yer alır. Karşı kıyıya Thames üzerindeki beş köprüyle bağlanan Lambeth’te Oval adlı bir kriket sahası ile Clapham, Tooting Bec ve Streatham parkları gibi geniş açık alanlar vardır. Nüfus (1982 tah.) 247.700.
Lambeth Dörtlüsü, Anglikan Kiliseler Topluluğu’nun öteki Hıristiyan gruplarla birleşmesine yönelik tartışmalara temel olan dört nokta. Bunlar, inanç ölçüsü olarak Kitabı Mukaddeslin kabul edilmesi; Havariler ve Nikaia (İznik) amentüleri; vaftiz ve Komünyon’un kutsama ayini olarak benimsenmesi ye piskoposluğun tarihsel yetkisinin onaylanmasıdır. Protestan Epis-kopal Kilisesi’nin 1886’da Chicago’da toplanan genel meclisinde ilan edilen dört nokta Anglikan Kiliseler Topluluğu’nun 1888’deki Lambeth Konferansı’nda değiştirilerek kabul edilmiştir. İlk üç nokta yaygın biçimde benimsenmiştir. Dördüncü nokta ise Anglikan ve Protestan kiliselerinin birleşmesi önündeki başlıca engeldir.
Lambeth Konferansı, Anglikan Kiliseler Topluluğu piskoposlarının, Canterbury başpiskoposunun Londra’daki konutu Lam-
%
i
taya çıkan salon dansı. Adı, Londra’nın Lambeth ilçesinde yaşaman ve Cockney olarak biKnen Londralıların çalımlı yürüyüşünü temsil ettiği varsayımından kaynaklanır. Noel Gay’in Me and My Gift (1937; Ben ve Sevgilim) adlı müzikalinin koreo-grafisinden uyarlanan dans, marş temposunda yürür adımlarla yapılırdı. Eller omuz hizasında başparmaklar dışa dönük olmak üzere açiktfctulurdu. Çiftler yan yana ya da yüz yüze yürür, dönerken kol kola girer ya da dizlerine el vurup “hoy” diye bağınrdı. Lambeth walk özellikle yorucu jitterbug(*) dansının ardından dinlenmek için yapılırdı.
I jımhing Fiat Olayları, Avustralya da, Yeni ööney Galler’deki altın madenlerinde çalışan beyazlânn Çinli madencilere yönelik saldırılarıyla başlayan bir dizi olay (1860-61) Ölaylar hukümetin Çinlilerin bölgeye göçdfge sınırlamalar getirmesiyle sonuçlanmıştır.
1860 yazında bölgede attın bulunmasının ardındançok sayıda beyaa-ve Çinti jnadenci Lambing Flat’e (bugün Young) alan etti. İlk olay 12 Aralık 1860’ta, beyaz madencile-rin fuhuş, kumar ve benzeri kötü alışkanlık-larla mücadele amacıyla kurdukları komitenin düzenlediği gösteriyle başladı. Bunun ardından en kanlısı 30 Hazjran 1861’de olmak üzere Çinlilere karşı bir dizi saldırı yapıldı. Olayların temelinde yatan en önemli etken ırkçılıktı.
lamellimantarlar (Agaricales), bazitliman-tarlardan(*), 16 familya ve 4 bin kadar tür içeren geniş takım. Bu takımın üyeleri genellikle, alt yanında lamel adı verilen ince levhalann bulunduğu şapka biçimindeki iireme organlarıyla ayırt edilir; lamellerin
203 lamellimantarlar
beth Sarayı’nda kural olarak 10 yılda bir gerçekleştirdikleri toplantı. Aynca bak. Anglikan Kiliseler Topluluğu.
Lambeth walk (İngilizcede “Lambeth adımı”), 1930’lann sonlarında İngiltere’de or-
i#
Lambeth walk
Culver Pictures
Mycena leaiana VYilliam Cibula
yüzeyinde bazitler (spor taşıyıcı organ) bulunur. Takımın en önemli familyası olan Agaricaceae’ nin üyeleri tipik olarak bir sap ve bir şapkadan oluşur. Yaklaşık 60 kadar tür içeren Agaricus (Psailiota) cinsinden A. campestris ve A. bisporus yenebilen, bu nedenle de özet olarak yetiştirilen mantar türleridir. Amanitaceae familyası ise birçok zehirli mantar türünü içerir (bak. Amanita).
Öbür familyalarda da önemli bazı cinslere rastlanır. Hemen her yere dağılmış bir cins olan Clitocybe’nin C. illudens türü karanlıkta ışıldayan zehirli bir mantardır; odun ve kütüklerin üstlerinde bulunan bu tunıncu-sarı renkli mantar, Cantharellus cinsinin yenebilen türlerine benzerliğinden ötürü kimi zaman zehirlenmelere yol açar. Russu-
(Üstte) Pleurotus ostreatus, (ortada)
Russula mariae, (altta) Cortinarius cinnamomeus
(Üst) Hal H. Harrison, Grant Heilman-EB Inc;
(öbürleri) Lary C. Moon-Tom Stack & Associates
lamellofon 204
Pholiota sguarrosa
Stephen Dalton. Natural History Photographic Agency-EB İne
ca odunlann üstünde yetişen Pholiota türle-nnden bazıları ağaçların özodununda çürü-
‘phnfi y, açar’ Uzeri kuru Pu,lar|a kaph s4“ar™a lie aSaS gövdelerinde p/I??, oluşturan, istiridye biçimindeki rleurotus ostreatus da yenebilir türlerdir. Hevenklennın ağırlığı kimi zaman 500 gr’ye
S”«’ ostref,us yaşlandıkça kartlaşıp sertleştiği için yalnızca körpeyken yenebilir.
lamellofon, mbIra, likembe, kalimba ya da başparmak piyanosu olarak da bilinir Af-
ns Kyfti°££Üİa!gl-Bir ucundan ses tahtasına bağlı bir cüzi metal ya da bambu diiden
(«a,Ln ,nC:
/«. cinsinin kırmızı, turuncu, yeşil ve sarı şapkalı 275 türü vardır. Adını mavimsi renkli, sütümsü özsuyundan alan Lactarius ems1 „birçok zehirli türün yanı sıra yenebilir bir tur olan L. deliciosiş’i de kapsar. Yaşlı ağaç kütüklerinin diplerinde ve çürümüş orman artıklarında yetişen Coprinus türleri raeiını biçimli şapkalarıyla ve lamellere sıyan bır renk veren sporlarıyla ayırt edilir. Olgunlaştıklarında mürekkepsi bir sıvı salan b“ türlerin çoğu yenebilirse de bazılan oldukça^ zehirlidir; bazılan ise yalnızca alkollü içkilerle birlikte yendiklerinde hafif bir zehirleyici etki gösterirler.
Armillaria, cinsi*, yeryüzünün hemen her yenne dağılmış 40 kadar türü içerik Ağaçlarda kok çürüklüğüne yol açan, A. mellea safimsi kümeler hâlinde büyüyen, yenebilir 2L”î?ntardlr’ ABD’nin Northwest kıyıla-Sl0rn,anlarda yeti§en A. ponderosa ivilerek yenen, tarçın kokulu bir türdür 7r cMoma emsi, başta çok zehirli T. pardi-nıum turu olmak üzere yenmeyen pek cok mantar türünü içerir. Héínen hemenyalmz
verinde değildir, çünkü diller parm kılecek yerde, başparmak ve par bastırıp serbest bırakarak çalınır. L fon genellikle şarkı eşliğinde kulla-çalgıdır.
Avrupalı gezginlerin 1586 gibi erke tanhte sözünü ettikleri lamellofon, ‘ fonla birlikte aynı bölgelere, Orta* Güney Afrika’ya yayılmıştır. Bur»’ ses düzeni ksilofonla aynı olduğu onunla aynı yerel adı taşımaktadır. Bu gıyı 19. yüzyılda Afrikalı köleler I Amenka’ya getirmişlerdir. Afrika«: marimbası bu çalgıdan doğmuştur.
(Hugues-) Félicité (=
i« tt LA MENNAIS olarak da yazılır 19 Haziran 1782, Saint-Malo – ö. 27 .* 1854, Pariş, Fransa), Fransız rahip, fe cı ve siyaset yazan. Fransız Devnmi’-sonra siyasal liberalizm ile Katolikli”‘ kelerim birleştirmeyi denemiştir.
Fransız Devrimi yüzünden libéra” soğumuş bir burjuva ailesinden geli Ağabeyi Jean’la birlikte, toplumsal manın yolunun Katolikliğin canla dan geçtiği görüşünü genç yaşta be~ Napoléon’un Fransız Kilisesi’ndeki lemelerinden sonra iki kardeş Ré’’ sur l état de l’église en France pendant siècle et sur sa situation actuelle’de ( üzyïlda Fransa’da Kilisenin D ve Bugünkü Konumu Üzerine Düşü bir reform programının anahatlannı s
• Beş yıl sonra, imparatorun pa— çatışmasının doruk noktasına ulaştığı donemde, papalığın gücünün sınırlan–öneren Gallıkanizme(*) karşı papalık tesım ve kilisenin merkezileştirilmesini ekleyen Ultramontanizmi savun ‘ 1816 da papazlığa atanan Lamennais, yıl Essai sur i indifférence en matière religion’u (Dine Karşı Kayıtsızlık Üz, Deneme) yayımladı. Kişisel yargıdan geleneği vurgulayan yapıt kısa sürede’ kazandı. Ama bu arada Lamennais’ konumu değişmeye başladı. Des Progrès
ta,I~X “t‘0n et de la guerre contre l’Ér (1829; Devnmin Gelişmesi ve Kiliseye şı Savaş üzerine) adlı kitabında Gallikang-me ve monarşiye saldırmasına karşın y-Lamennaıs’nin Fransa’da Katolikliğin ilke n ile siyasal liberalizmi birleştirmeye h olduğunu gösteriyordu.
Lamennais 1830 Temmuz Devrimi’ndea sonra Henri Lacordaire, Charles de Monta-embert ye heyecanlı bir grup liberal Katb-hk yazarla birlikte L’Avenir’i kurdu. Ama transa da hem kilise hem de devlet yetkıli-demokratik ilkeleri ve kilise-devlet aynlığını savunan gazeteye karşı tavır alık. Ultramontamzmi savunmasına karşın Papa AVI. Gregonus da kendisine yakıştınljfc devrimci konumu benimsemeye yanaşnuü gı ıçm, gazete Roma’da çok az ilgi gördâ.
razetenin vavım ITooım 1001U. , j
0rtaAfrika8İİ0,0n °lan bambü dilli bir mbira’
James Blades
•
(lamellae) oluşur. Ses tahtasında genellikle
hVÎnn « Vu 03 ağaÇtan bİr tlni kutusu ta!lt.asına baâlı lamellofonlar, tınının artması ıçm çoğunlukla bir sukaba-ğının ya da kâsenin ıçmde çalınır. Çalgının P1?'”1 değiştirmek için ses kutusuna fınl-tılı ses çıkaran aygıtlar ya da dillerin alt tarafına metal kelepçeler bağlanabilir. Lamellofon çoğunlukla parmaklarla çeki-¡flf» çf nan.blr idyofon (ses verici bölüm-1kat,’ cısımden oluşan çalgı) sınıfına sokulabilir. Ama bu tenm tam
J^vuııı yay mı ıs.asım löjide durduM-du. Papaya yapılan bir başvurunun son» şuz kalmasının ardından papalığın Mirmi Vos genelgesiyle L’Avenir’in ilkeleri md-kum edildi (Ağustos 1832). Daha sora* Paroles d un croyant’da (1834; Bir Müminfc Sozlen) papalığa ve Avrupa monarşilerine saldıran Lamennaıs’ye bu eylemine, kiÛse-aen aynim asma neden olân Singulan Nit adlı papalık genelgesiyle yanıt verildi. > Lamennais bundan sonra örneğin Le Livre du peuple (1838; Halkın Kitabı) gibi felsefi ve edebi yapıtlar yazmayı sürdürdü. 1&§ üevnmı nden sonra kurucu mecliste görev aldı Ama Louis-Napoléon’un hükümet darbesi yüzünden yeniden umutsuzluk Kiliseyle uzlaşmayı reddettiği içi« öldüğünde bir yoksul mezarlığına gömül-
dü. Lamennais’nin Une Voix de prison adlı yapıtı 1948’de Zindandan Bir Ses başlığıyla Türkçede yayımlanmıştır.
Lamerie, Paul de (d. 9 Nisan 1688, s’Hertogenbosch, Felemenk – ö. 1 Ağustos 1751, Londra, İngiltere), Felemenk asıllı ünlü’İngiliz gümüş ustası.
Dinsel baskı yüzünden 1680’lerin başında Fransa’dan ayrıldıkları sanılan ve 1691 de Westminster’a yerleşen Huguenot bir ailenin oğluydu. Bir süre Pierre Platel adlı Londralı bir kuyumcunun yanında çıraklık yaptıktan sonra 1712’de damgasını tescil ettirerek kendi dükkânını açtı. Önceleri içki kupası ve çaydanlık gibi Kraliçe Anne üslubunda süssüz, basit kaplar ve Gower
Lamerie’rıin tasarımını yaptığı gümüş bir süs eşyası, 1743; Victoria ve Albert Müzesi, Londra
Victoria and Albert Muséum. Londra
1. kontu için yaptığı büyük şarap kovası (1719 Minneapolis Sanat Enstitüsü, Minnesota) gibi Fransız Huguenot ustalarının süslü üslubunu çağrıştıran gösterişli ürünler gerçekleştirdi. 1730’larda ise kendine özgü bir rokoko üslubu geliştirerek başta kapaklı kupalar olmak üzere çeşitli kaplar üretti. 1737’de yaptığı bir kupanın (Balıkçılar Loncası, Londra) saplarına gerçekçi bir yaklaşımla yılan biçimi verdi. Rokoko üslubundaki zengin bezemelerinin başka bir örneği de sapında Triton figürünü (balık kuyruklu erkek) kullandığı bir sürahiydi (1741, Kuyumcular Loncası, Londra). De Lamerie kara Avrupa’sındaki gümüş ustalarından farklı olarak yalnızca sipariş üzerine değil, daha sonra satmak amacıyla da gümüş işleri yaptı.
lamı-ıh (Kontu), Alexandre (-Theodore-Victor) (d. 28 Ekim 1760, Paris – ö. 18 Mart 1829, Paris, Fransa), 1789 Fransız Devrimi’nin ilk yıllarında meşruti monarşinin önde gelen destekleyicilerinden olan Fransız soylu. .
Kardeşleri Charles ve Théodore’la birlikte Amerikan Bağımsızlık Savaşı (1775-83) sırasında koloni birliklerinin saflarında çarpıştı. Fransa’ya döndükten sonra albay rütbesiyle bir süvari alayına atandı (1785). 5 Mayıs 1789’da toplanan Etats-Cénéraux’yz. soyluların temsilcisi olarak girdi. Ama 25 Haziran’da, kendini Ulusal Meclis ilan eden Tiers Étafya katıldı. Ağustos 1789’da kabul edilen İnsan ve Yurttaş Haklan Bildirisı’nın hazırlanmasına katkıda bulundu. Feodaliz-mi yok etmeye ve Kral XVI. Louis nin yetkilerini sınırlamaya yönelik girişimleri destekledi. Eylülde, iki yakın arkadaşı Antoine Bamave ve Adrien Duport ile birlikte soylular için ayrı bir yasama meclisi oluşturmaya yönelik girişimleri engelledi.
Ama 1791 ilkbahannda Lameth ve ıkı arkadaşı devrimin sürmesi halinde monarşinin ve özel mülkiyetin tehlikeye gireceği kanısına vardılar. Bunun üzerine gazeteleri Logographe’ ı destekleyen kraliyet ailesinin gizlice danışmanlığını yapmaya başladılar. Haziran 1791’de XVI. Louis’nin başansız: lıkla sonuçlanan Fransa’dan kaçma girişimi yeni kurulan meşruti monarşi sistemine
olan güveni sarstı. Lameth ve arkadaşları bu durum karşısında Jakobenlerden ayrılarak Club des Feuillants’ı(*) kurdular. 1 Ekim 1791’de toplanan Yasama Meclisı’ne seçilemedilerse de meclisteki Club des Feu-illants üyeleri aracılığıyla Jakobenlere yöne-lik mücadelelerini sürdürdüler. Ama Jako-benlerin giderek güçlenmesi karşısında başarılı olamadılar.
Nisan 1792’de Fransa Avusturya’ya savaş açınca Lameth subay olarak Kuzey Ordu-su’na katıldı. 10 Ağustos 1792’de monarşi nin yıkılmasından sonra, Lafayette markisi ile birlikte ülkeyi terk etti. Uç yıldan fazla Avusturya’da alıkonduktan sonra 1796 da Hamburg’a yerleşti. Napoleön’un iktidara gelmesinden sonra ülkesine döndü (1800) ve 1802-15 arasında vali olarak görev yaptı. XVIII. Louis ve X. Charles’m hükümdarlıkları döneminde parlamentoda liberal muhalefet içinde yer aldı.
Lamia, klasik mitolojide, çocukları yiyip yutan dişi şeytan. Daha yakın tarihli efsanelerde, Zeus’un âşık olduğu bir Libya kraliçesi olarak anılır. Hera çocuklarını elinden alınca, eline geçirebildiği bütün çocukları öldürmüştür. Güzel bir kadın biçimine bürünerek genç erkekleri baştan çıkarıp sonra da yutan bir şeytan olarak da tanınır.
Lamia, Yunanistan’ın orta kesiminde, Fti-otis ilinin (nomös) merkezi kent. Sperhıos Irmağı (potamos) vadisinde, Otris Dağlarının (öros) eteğinde ve Eğriboz (Evvoıa) Körfezinin (kölpos) yakınında yer alır. Kuzeybatıda Tesalya’ya doğru açılan stratejik Fûrka Geçidine egemen bir konumdadır. Aynı zamanda Rum Ortodoks Kilisesi ne bağlı bir piskoposluk merkezidir.
Delphoi’de bir tapınağın yapımına katkıda bulunmuş yan yerli bir Dor halkı olan Mahs kabilelerinin merkezi olarak IO 5. yüzyılda kurulmuştur. Sparta ve Thebai’nin IO 4. yüzyılın ikinci yansında zayıflaması üzenne, Makedonya ve Tesalya’nın etkisi altına girdi. Makedonya hegemonyasını yıkmak için girişilen başansız Lamia Savaşı (IO 323-322) sırasında İkinci Atina Birliği kuvvetlerince kuşatıldı. İÖ 3. yüzyılda genişletilmiş Aitolia Birliği’nin nüfuzu altına girdi. Aitolia Birliği’nin IÖ 192’de Sunye kralı III. Antiokhos’u Lamia’ya çağırması, Romahla-nn kenti yıkmasına yol açtı. Ortaçağda Gipton adını alan kent, müstahkem bir mevki olarak bir süre Atina’daki Frank düklerinin elinde kaldı. Bunu izleyen Kata-lan yönetiminde El Cito, Osmanlı yönetiminde ise Zituni (Zeytun) adlanyla anıldı. Bugünkü kente egemen konumda olan ak-ropoliste, klasik dönemden kalma duvarlar. Roma, Katalan ve Osmanlı siperlen gibi kalıntılar vardır.
Kentin ekonomisi sabun, pamuklu dokuma ve tütün sanayisinin yanı sıra buğday, zeytin ve Sperhios Irmağı Vadisinden gelen turunçgil ticaretine dayanır. Kent, Völos ve Lârisa’ya Atina-Selanık Otoyolu’yla bağlanır. Atina-Selanik demiryoluna bağlı kısa bir hat Lamia’ya ve limanı Stilis’e uzanır. Yörede demir ve manganez yataklan vardır. Nüfus (1981) 41.846.
Lamia SavaTşı, yunan savaşi olarak da bilinir, Atina’nın bağımsızlığını yitinnesiyle sonuçlanan savaş (İO 323-322). Büyük İskender’in ölümünden sonra Atina ve Aıto-lialı müttefikleri Makedonya’nın egemenliğinden kurtulmak için harekete geçti. AtinalI demokrat önderlerin Aitolia Birliği nin yardımıyla kurduğu 30 bin kişilik ordu, Thermopylai’yi ele geçirdikten sonra Antı-patros’un komutasındaki bir Makedonya ordusunu Lamia kentinde kuşattı. IO 322