LAPLACE, Pierre-Simon

LAPLACE, Pierre-Simon; Fransız astronomi
ve matematikçisi. Normandiya’da 1749 yılında
doğdu. Fakir bir çiftçinin oğlu olup, köyünde
okudu. Caen’deki üniversiteye varlıklı komşuları
tarafından gönderildi. Burada okuduğu müddetçe
matematik derslerinde başarılı olduğundan
Paris’e devrin büyük matematik bilgini olan D’Alembert’e,
tavsiye mektubu ile gönderildi.
D’Alembert tavsiye mektubuna rağmen, meşguliyetini
ileri sürerek görüşmek istemeyince Laplace,
matematik ile ilgili prensiplerinin bir şemasını
ona gönderdi. Bunun üzerine Laplace ile hemen
görüşüp, askerî okula matematik profesörü
olarak tâyin edilmesini sağladı. Burada İlmî çalışmaları
ile tanınmaya başladı. 1784’te Topçu
müfrezesi denetleyicisi oldu. Öğretmen okulunda
profesörlük yaptıktan sonra, birinci konsül tarafından
İçişleri Bakanlığına getirildi. Fakat siyâsetle
pek uğraşmadığı için bu görevden alındı. 1799’da
senatoya girdi ve 1803’te senato başkan yardımcısı
oldu. Napolyon, 1806’da kendisine, imparatorluk
kontu ünvanını verdi.
Genellikle gök mekaniği ve ihtimaller hesâbı
üzerine çalışmalarda bulunan Laplace, o güne kadar
yanlış olan pekçok düşüncenin doğrusunu ortaya
koydu. O zamana kadar Avrupa’da, Ay’ın bir
gün gelip, Dünyâ’ya çarpacağı fikri benimseniyordu.
Laplace ise Ay’ın yörüngesini değiştirdiği
zaman Dünyâ’nın dolanma yönünü değiştirdiğini
ortaya koydu. Onun tarafından konan kânuna göre,
gezegenlerin hareketlerinde olan değişmeler
belli bir düzen içinde meydana gelir ve bunlar önceden
tesbit edilebilirdi. Ayrıca Jüpiter ve Satürn’ün
hareketlerinin görünür düzensizliklerini
ve Ay’ın hareketini inceledi. Med-Cezir olayını,
matematik bir temele dayandırdı. Çalışmalarını
açıkladığı beş ciltlik Traite de Mecanique Celeste
adlı eserinin modem bilimde önemli bir yeri vardır.
Ayrıca güneş sisteminin meydana gelmesi
hakkındaki bulut hipotezi ve astronomi târihi üzerindeki
yayınları ile dikkati çekti. Diğer uğraştığı
bir konu da ihtimaller hesabıdır.
Laplace, 1827’de öldü. “Bildiklerimiz çok az,
bilmediklerimiz sınırsızdır.” sözü meşhurdur.