LAV

LAV; Aim. Lava (f), Fr. Lave (f), İng. Lava.
900°C ile 1200°C arasında bir sıcaklıkta yeryüzüne
fışkıran, erimiş kayalar. Lavlar yerin sıcaklığı çok
olan derinliklerinden gelir. Yeryüzüne çıktığı anda
akkor hâlinde kıpkırmızıdır. Yanardağlardan
koyu veya sıvı hâlde dışarıya çıkar.
Lavlar iki çeşittir: Bir kısmının yoğunluğu fazladır.
Bunlar yavaş akar; havayla temas ettiği zaman
kısa bir müddet içerisinde donar. Diğeri su gibi sıvıdır.
Öyle hızlı akar ki bir atlı bile lavlara yakalanabilir.
Bunun önemli misali Vezüv Yanardağında
görülmüştür. Vezüv Yanardağının 1805’teki patlamasında
akan lavlarının hızı, saatte 80 km’yi geçmiştir.
Her iki cins lavın havayla temas eden yüzeyi,
çabucak donarak katılaşır. İç kesimler daha geç
soğur, hattâ bâzan kabuğunu parçalayarak yeniden
akar. Lavlar akarken önüne gelen malzemeyi parçalar,
kırar, eriyebilen, yanabilen cisimleri yakar, eritir.
Normal akarsuların taşıyabileceği büyüklükteki
cisimlerin, beş on kat daha fazla büyüklüktekilerini
rahatlıkla taşır, sürükler. Yüzyıllarca öncc patlayan
yanardağlardan akan lavlar, dünyânın birçok
yerini kaplamıştır. Bu lavların kapladığı topraklar
çok verimlidir. Çok fazla mahsûl alınmaktadır. Bunun
sebebi de, lavlarda bulunan bitkileri besleyici
maddelerin akarken toprağa karışıp verimini artırmasıdır.
Böyle lavlarla kaplanmış bölgeler, mâden
bakımından çok zengindir. Bu donan sert lavlardan
çeşitli alanlarda da faydalanılmaktadır.
Fransa’da, lavlardan, ilgi çekici eşyâlar yapılmıştır.
Lavların birçok çeşidi, bâzı ülkelerde inşaatçılıkta
kullanılmaktadır. Volvic lavı inşaatlar için
en makbul lav çeşididir. Toz hâline getirilen lavlar,
kireçle, değerli yapı harcı olarak da kullanılır.
En sık rastlanan lavlar, andezit ve bazalttır. Sık
rastlanan lavların bileşimleri tabloda verilmiştir.S2° 2 A120 3 FeO MgO CaO Na20 k 2o Diğer
Riolit 73 13 2 0.4 1 3 5 . 2.6
Dasit 66 16 4 1 4 4 3 3
Trasit 61 18 5 1 4 4 6 2
Andesit 60 17 6 3 6 4 2 2
Bazalt 49 15 12 6 9 3 1 5Bu hâlde, lavların kalınlığı bâzı yerlerde 1000
metreyi bulmuştur. Bu olay, pekçok hayvanın telef
olmasına sebeb olmuştur.