LEVENT

LEVENT; Aim. Marinesoldat (m), Fr. Soldat
(m), İng. Marine soldier. Osmanlı donanmasında
hizmet gören askerî sınıf. Türkçe, Farsça ve İtalyancada
ayrı ayrı mânâlara gelen kelime aslen
İtalyanca olup, levantino “doğulu” anlamına gelir.
Venedik’e göre doğulu asker. Farsça, nefsin arzû ve
isteklerine uyan. Türkçede ise, tekil olarak; “delikanlı,
boyluposlu, yiğit, çevik” demektir. Levendât
şeklindeki çoğulunda, kara ve deniz askerleri
ifâde edilir.
Deniz ve kara leventleri olmak üzere iki kısımdır.
Deniz leventleri: On altıncı asırda Akdeniz’de
gemileri ile faaliyette bulunan gözüpek, güçlü
kuvvetli Türk denizcileri. Bunlar 17’şer oturaklı gemileri
ile, Rumlalarla meskûn Livâdiye sâhillerini
vurup, bol ganimet ile dönerlerdi. Leventler,
Osmanlı Devleti hizmetine girmelerinden sonra,
bulundukları yerin disiplini ve nizâmını sağlar,
donanma sefere çıktığı zaman, asker olarak sefere
katılırlardı. Bunlar, Levent-i Türkî ve Leventi
Rûmî diye ikiye ayrılır. “Levanda” adını taşıyan
Rum leventleri, adalardan toplanırdı. Bunlar, daha
sonra hizmette hıyânette bulunduklarından tasfiye edildiler. Türk leventleri timarlı olup, sâhil
memleketlerindeki Türklerden alınırlardı. Türk
leventleri ile Rum leventlerinin kıyâfetleri farklı
idi. Türk leventleri, berate denilen kırmızı başlık,
kollu beyaz gömlek ve kırmızı renkli, kenarları
siyah harçlı bir yelek ile kırmızı şalvar giyer,
bellerine sarı kuşak sararlardı. Rum leventleri de
kenarlan san harçlı mâvi bir yelek, beyaz şalvar giyer,
bellerine kuşak sararlardı; bellerinde ve başlarında
mâvili beyazlı kuşak ve sarık bulunurdu.
Ayrıca Türk ve Rum leventleri bütün bedenlerini
örten kenar dikişleri kırmızı harçla çevrili, başlıklı
bir yağmurluk giyerler, bellerinde bıçak bulundururlardı.
Kılıç, mızrak, uzun namlulu tüfek ve tabanca
da taşırlardı. Rum leventleri, daha çok kürekli
çektirilerde kullanılırdı.
Leventlerin komutanına “Şehlevent” denirdi.
Kıdemlerine göre “çektiri, firkate, kalyon levendi”
adını taşırlardı. Donanmanın her yıl seferden dönüşünde
yoklama yapılır, sefere katılmayanların
kayıtları silinerek maaşları kesilirdi.
Kara leventleri: OsmanlIlarda donanma leventlerinden
ayrı olarak vezir ve beylerbeyi maiyetlerinde
süvârî görevi yapan sınıf. Bunlara kapılı-
levent de denilirdi. Leventlerin mensub olduklan
vezir veya beylerbeyi azledilince, bunlar bir
yere kapılanıncaya kadar, başıboş bir hâlde dolaşdıkları
için bunlara “kapısız levent” denirdi.
Kapısız leventlerin zamanla çoğalması ve Anadolu’da
eşkıyâlığa başlamaları üzerine, bu teşkilât
bozuldu.
Anadolu’daki isyânlara karıştılar. 1776’da çıkarılan
son fermanla varlıkları kesin olarak ortadan
kaldırıldı.Kara leventleri unutulduğu hâlde, deniz leventleri
muhteşem hâtıraları ile hâlâ yaşamaktadır.
Levent denince akla Osmanlı devri Türk denizcisi
gelmektedir. Pekçok dehâ sâhibi Osmanlı amirâli
leventlikten yetişmişlerdir. Leventler, Osmanlı
Devletine unutulmaz deniz zaferleri kazandırmışlardır.