(d. 23 Haziran 1943, Cincinnati, Ohio, ABD), ABD’li piyanist ve orkestra şefi. New York kentinde Metropolitan Operası’ndaki çalışmalanyla ünlüdür. İlk konserini üstün yetenekli bir çocuk piyanist olarak 1953’te Cincinnati Senfoni Orkestrası’yla verdi. New York kentindeki Juilliard Okulu’nda Rosina Lhevinne’den piyano, Jean Morel’den orkestra şefliği dersleri aldı. 1964’te George Szell tarafından Cleveland Orkestrası’nda yardıma şef olarak çalışmaya çağrıldı ve 1970’e değin burada kaldı. 1971’de Metropolitan Opera-sı’nda şef olarak ilk kez Tosça ile izleyici karşısına çıktı; 1973’te baş orkestra şefi, 1975’te müzik yöneticisi, 1983’te de sanat yönetmem oldu. ABD ve Avrupa’da konuk sanatçı olarak bulundu, Ravinia (Illinois) yaz festivalinde Chicago Senfoni Orkestra-sı’nın şefliğini yaptı. Mozart ve Verdi’nin operalan ile Brahms ve Mahler’in senfonileri önemli plaklan arasındadır. Aynca viyolonselci Lynn Harrel ile birlikte oda orkes-tralannda çalmış ve plak doldurmuştur.
Levinson, Salmon Oliver (d. 29 Aralık 1865, Noblesville, Indiana – ö. 2 Şubat 1941, Chicago, ABD), “savaşın hukuk dişiliği” hareketim başlatarak yaygınlaştıran ABD’li avükat.
1891’den sonra Chicago’da avukatlık yaptı. Zor durumdaki şirketlerin mali sorunlarına çözüm getirmedeki becerisiyle ün kazandı. 9 Mart 1918 tarihli The New Republic dergisindeki makalesinde ulus-devletlerin şiddete başvurmasının hukuka aykın bir eylem olarak ilan edilmesi gerektiğini sa-
vundu. Bu görüşün, I. Dünya Savaşı’nın sonlanna doğru birçok alandaki etkili kişilerce desteklenmesini sağladı. Daha sonra savaşı hukuk dışı ilan eden Kellogg-Briand Paktı’nın (1928) hazırlanmasına katkıda bulundu.
Levioğullan, Hz. Musa döneminde altm buzağıya tapanlan öldürmeyi üstlendikleri (Çıkış 32:25-29) için özel dinsel görevler verildiğine inanılan kabile.
Kesin olmayan verilere göre, Levioğullan-mn başlangıçta özel bir dinsel görevi yoktu. Kabilenin adı, bazı araştırmacılara göre yalnızca simgesel olarak, Hz. Yakub ile kansı Lea’nın üçüncü oğlu Levi’den geliyordu. Gene bazı araştırmacılara göre, İsrailoğullan Vaat Edilmiş Topraklan yurt edindikleri sırada bu kabile artık yoktu; çünkü İsrail’in On İki Kabilesi’nin tersine Levioğullanna özel bir toprak verilmemiş, ülkenm tümüne dağılmış 48 kente yerleşmeleri buyurulmuştu (Sayılar 35:1-8). Ama başka araştırmacılara göre Levioğullannın özel bir dinsel işlevi olmasa bile toprak edinmeleri uygun değildi; çünkü onlann “mirası, İsrail’in Tann’sı Rabbin ateşle yapılan takdimeleri”ydi (Yeşu 13:14).
Bu kabilenin öteki bütün kabilelerden temsilcileri de içermesi olasılığı Levioğulla-nnın tarihini daha da belirsizleştirmektedir. Levioğullannın dinsel görevleri yüzyıllar boyunca değiştiği için, tarihçiler Levioğullan ile Levioğullanndan Harun’un soyundan gelen kohen’ler(*) arasındaki ilişkiyi bütünüyle çözümleyememişlerdir. Kohen’ lerin din adamlığını tekellerine aldıklan kuşkusuzdur. Harun soyundan gelmeyen Levioğullan ise toplu ibadetle ikincil hizmetleri üstlenmişlerdir. Günümüzde sinagoglardaki ibadet sırasında Tora’nın ikinci bölümünün okunuşunu Levioğullanndan gelen birinin kutsaması gerekir.
levirat (Latince levir. “kayınbirader”), ka-yinalma olarak da bilinir, kocası ölen kadının öncelikle, bazı durumlarda da zorunlu olarak kayınbiraderiyle evlenmesini öngören gelenek ya da yasa.
Kitabı Mukaddes’te (Tesniye 25:5-10) yer alan ve eski Yahudi toplumunda yaygın olan levirat, çocuğu olmayan bir erkeğin ölmesi durumunda soyunun sürmesini sağlardı. Bazı yazısız toplumlardâ bu tür evliliklerde ilk kocaya ait hak ve görevler sürer. Örneğin Sudan’da yaşayan Nuerlerde yeniden evlenen kadının çocuklan ilk kocanın soyundan sayılır. Kadının yeni kocasından olan çocuklar da, kadının ilk kocasını babalan olarak kabul ederler. Eski yengesiyle evlenen erkek kardeş genellikle ölen kocanın vekili sayıldığından yeni bir evlilik sözleşmesi yapılmaz. “Kardeş”, ölmüş kocanın gerçekten bir yakım ya da böyle olduğu varsayılan biri olabilir. Kadının yeniden evleneceği kişinin ölen kocadan daha genç olmasının zorunlu olduğu durumlarda, geleneğe “genç fevirat” denir.
Yahudilerin halitsa (İbranicede “serbest kalış”) ayini, dul bir kadının levirat yükümlülüğünden kurtulması amacıyla yapılır. Bu ayin, Kitabı Mukaddes’te şöyle anlatılır: “…ihtiyarlann önünde kardeşinin kansı onun yanına gelecek ve onun ayağından çanğını çıkaracak ve onun yüzüne tükürecek; ve cevap verip diyecek: Kardeşinin evini bina etmeyen adama böyle yapılır” (Tesniye 25:9). Kadının sözlerinden ve davranışlanndan anlaşıldığı gibi, dul kalan yengesiyle evlenmeyen erkek aşağılanmaktadır. Çarığın çıkarılması, erkeğin, kardeşinin “mülkünü” edinmeme niyetini belirtir. Hıristiyanlıktan çok önceki dönemlerde, hahamlar levirat evlilik yerine halitsa’yı
yeğlemişler ve bunu izlenecek tek uygun yöntem olarak öğütlemişlerdir. Halitsa ayini, ölenin erkek kardeşinin evli olması durumunda doğacak olan çokeşlilik sorununu ortadan kaldırmakta, aynca Tora’da yer alan, erkek kardeşin kansıyla ilişki konusundaki yasağa (Levililer Kitabı 18:16) uyulmasını sallamaktadır.
Günümüzde İsrail Devleti’nde halitsa yasal bir zorunluluktur. Levirat için gereken ko-şullann bulunduğu durumlarda, dine sıkı sıkıya bağlı hiçbir haham, halitsa töreni tamamlanmadan önce bir evlilik töreni yapmaz. Reformcu Yahudiler levirat evliliğini modası geçmiş bir kavram olarak kabul ettikleri için halitsa’yı da göz ardı ederler. Bu tür evliliklere eskiden Anadolu’nun kırsal kesimlerinde az da olsa rastlanırdı. Kocası ölmüş genç kadının, kendisinden küçük de olsa kayınbiraderiyle evlendirilmesinde miras bütünlüğünü sağlamak ve işgücünü azaltmamak amacı güdülürdü. Günümüzde bu gelenek hemen hemen kalkmış gibidir.
Levisiyen Karmaşık, levIsIyen gnays olarak da bilinir, İskoçya’nm kuzeybatısında Prekambriyen Zamanda (y. 4 milyar – 570 milyon yıl önce) oluşan kayaçlann başlıca bölümü. Levisiyen kayaçlar bulunduklan bölgede zemini, yani en alt kayaç katmanla-nnı oluşturur; yüzey uzantılarına Iskoçya’ mn batı kıyılarında rastlanır. Radyometrik tarihlendirme yöntemiyle, en eski Levisiyen kayaçlann 2,4-2,6 milyar, en gençlerinin ise
1,6 milyar yaşında olduğu saptanmıştır. Korkayaçlardan ve tortul kayaçlardan oluşan Levisiyen kayaçlar daha sonralan ısı, basınç ve çeşitli çözeltilerin etkisiyle değişime uğrayarak özgün kimyasal bileşimlerini ve yapılarını kaybetmiştir. Karmaşığa egemen olan kayaç türü, kuvars feldispat ve demirli mineraller bakımından zengin, grimsi renkli gnaystır. Loch Maree ye Güney Harris’ten elde edilen ve özgün tortul özelliklerini bir oranda koruyan örnekler üzerinde yapılan incelemeler, ilk tortullann şeyller, kumtaşlan ve bazı kireç-taşlanndan oluştuğunu göstermiştir. Levisiyen kayaçlarda granit, pegmatit ve dolerit gibi bazı korkayaç sokulmalarına da rastlanır. Torridoniyen Dizinin üstünde yer alan Levisiyen Karmaşık Skuriyen, înveriyen ve Laksfordiyen karmaşıklar olarak üç ana alt bölüme aynhr. Levisiyen kayaçlar, iki büyük biçim bozulması (deformasyon) döneminden etkilenmiştir; bunlardan biri Skuriyen Karmaşık, ötekisi ise Laksfordiyen Karmaşık tarafından temsil edilen zaman aralıklarında gerçekleşmiştir. Levisiyen’e ilişkin olarak gerçekleştirilen radyometrik ölçümler sonucunda elde edilen tarihler, bu dönemlere aittir.
Levita, Eliya, İbranice tam adı elİyahu
BEN AŞER HA-LEVİ AŞKENAZt, lakabı BAHUR
(Genç Adam ya da Öğrenci) (d. 13 Şubat 1469, Neustadt an der Aisch, Nümberg – ö. 28 Ocak 1549, Venedik), Alman asıllı İtalyan dilbilgisi uzmanı. Yapıtlan ve öğretisiyle, Yahuailere karşı düşmanlığın yaygın olduğu bir dönemde Avrupa Hınstıyan dünyasında ibranice araştırmalannm gelişmesini sağladı.
Genç yaşta İtalya’ya gitti ve 1504’te Pado-va’ya yerleşti. Orada, İbranice üzerine bir elkitabı yazdı (1508). Ama metni kopya eden Benjamin Colbo, bazı ekler yaparak kitabı kendi adıyla yayımladı. Yapıt, Yahudilik ve Hıristiyanlık üzerinde çalışan araş-tırmacılarca büyük ilgiyle karşılandı. Kitabın gerçek yazannın Levita olduğu ise ancak 1546’da, yapıtın düzeltilmiş basımının yayımlanmasıyla ortaya çıktı.
Padova’mn 1509’da Cambrai Birliği tarafından ele geçirilip yağmalanması üzerine Levita kenti terk etmek zorunda kaldı. Önce Venedik’e, 1513’te de Roma’ya yerleşti. Roma’da, Augustinusçu tarikatın başkanı, sonradan kardinal olan Viterbolu Gilles’in korumasına girdi. Onun desteğiyle İbranicenin dilbilgisiyle ilgili bir inceleme kaleme aldı. Birçok basımı yapılan Sefer ha-Bahur (1518; Bahur’un Kitabı) adh bu yapıt, dönemin temel başvuru kaynaklann-dan biri oldu. Levita, aşağı yukan aynı yıllarda, Kitabı Mukaddes’teki kuralsız eylem biçimlerinin açıklamalı bir sözlüğüyle dizileri (paradigma) içeren bir tablo yayımladı. Bunu 1520’de, sesbilgisini ve İbranice dilbilgisinin çeşitli özelliklerini ele alan Pirke Eliyahu (Eliyah’ın Bölümleri) izledi.
1527’de, Roma’nın imparatorluk ordula-nnca yağmalanması sırasında Levita’mn birçok yazması kayboldu. Levita da kenti terk etmek zorunda kalarak yeniden Venedik’e yerleşti. Orada, İbranice metinler basan bir matbaacının yanında düzeltmenlik yaparak ve ders vererek geçimini sağladı. Bir yandan da başyapıtı kabul ettiği, Maso-retik (Geleneksel) ya da İbranice Kitabı Mukaddes konkordansı olan Sefer ha-zah-ronofu (Anılar Kitabı) tamamlamaya çalıştı. Yapıt, hiç yayımlanmamasına karşın Levita’nm kilise piskoposlanndan, prenslerden ve Fransa kralı I. François’dan ders verme önerileri almasına yol açtı, ama Levita hepsini reddetti. Gene İbranice Kitabı Mukaddes üzerine yazdığı Massarot ha-massarot (1538; Geleneğin Geleneği) adh yapıtı ise-, ibranice bilginleri arasında yaklaşık 300 yıl tartışma konusu oldu. Levita, son yıllannda iki büyük yapıt verdi. Bunlardan Sefer meturgeman (1541; Çevirmenin Kitabı) Eski Ahit’in Aramca çevirileri (targum) üzerine hazırlanmış ilk sözlüktü. Öteki yapıtı Tişbi (1542) ise, daha önceki iki önemli sözlüğü tamamlamak üzere hazırlanmış, İbranicenin geç dönemine ilişkin geniş bilgi içeren bir sözlüktü.
Levıtski, İvan, asıl adı Ivan neçuy-levîtskİ (d. 25 Kasım 1838, Steblev, Kiev – ö. 15 Nisan 1918, Kiev, Ukrayna), UkraynalI gerçekçi romancı. Öğrenimini bir ilahiyat okulunda tamamladıktan sonra taşrada öğretmenlik yaptı. Ukrayna edebiyatında eğitim görmüş alt sınıflan anlatan ilk toplumsal romanlan yazanlardan biridir. Sertliğin kal-dınlmasını izleyen reform dönemini ele alan yapıtlan arasında Priçepa (1869; Saldırgan), Hmari (1874; Bulutlar), Kaydaşeva semya (1879; Kaydaşev Ailesi) ve BurÛçka (1881; İşçi Kız) sayılabilir. Nesnel anlatımı ve folklorik öğelerde aynntılara inmesi yapıtla-nndaki gerçeklik etkisini güçlendirir.
levizit, kimyasal savaşta kullanılan zehirli gaz. I. Dünya Savaşı sırasında ABD tarafından geliştirilmiştir. Kimyasal adı diklora (2-klorovinil) arsindir. Solunduğunda ya da deriyle doğrudan temas ettiğinde buhan çok zehirli etkide bulunur. Deride içi sıvı dolu kabaraklann oluşmasına yol açar ve akciğerleri tahriş eder. Vücudıin bu sıvı ya da buharla temas eden bölgesinde iltihap, yanık ve doku yıkımı olur. I. Dünya Savaşı’nda Almanlann gaz saldınlanna karşılık vermek amacıyla geliştirilmişse de, üretim aşamasında ateşkes imzalandığından gerçekte hiçbir zaman kullanılmamıştır.
Llvka Dağlan, Yunanca lğvka örI, mâd-hâres örI olarak da bilinir, Girit’in batı kesiminin en yüksek ve sarp kütlesi. Yunanistan’ın Hanya ilinde (nomös), ilin ve Girit’in merkezi olan Hanya kentinin birkaç kilometre güneyinde yer alır. Kireçtaşından oluşan doruklan, aşınarak yüksek düzlükle-
379 Levnî
re dönüşmüştür. Bunlardan biri olan Oma-lös (500-1.000 m), 18 km uzunluğunda ve 300 m derinliğindeki Samaria Boğazı ile Lakkoi köyü arasındaki ulaşımı sağlar.
Yağışlı mevsimde içinden bir ırmağın aktığı Samaria, Levka Dağlan üzerinden güney kıyıya uzanan tek transit güzergâhı oluştu^ rur. Dağ kütlesi batıda, Hanya-Aya irini
Lövka Dağlannda Samaria Boğazı, Girit
J. Edwardes-Robert Harding Picture Library. Londra
yolunun geçtiği bir çöküntü alanıyla Apopi-gâdhi Dağından (1.310 m) aynhr. Doğu sınırlan ise Vrisai-Khöra Sfaklon yolunun bulunduğu çöküntü alanıyla belirlenir. L6v-ka Dağlannın doruklanndan dördü 1.980 m’yi aşar. En yükseği L6vka Tepesidir (2.452 m)- Bu tepeden kaynaklanan başlıca ırmak olan Plataniâs, kuzeybatıya yönelerek Lâkkoi’den geçer ve Hanya Körfezine dökülür. Bölgenin, Girit yaban keçisinin son yaşadığı yer olduğuna inandır.
Levkâs bak. Lefke
levkit, (Rutilus frişii)- Cypriniformes takımının Cyprinidae’ familyasından tatlı su balığı. Yakın akbabası olan çamçağa benzeyen bu türün yânlardan az basık ve uzunca gövdesini kiremit gibi dizilmiş pullat örter. Yan çizgisinde 53-68 pul bulunur. Sırt yüzgecinin yüksekliği anüs yüzgecinden daha fazladır ve ucu düzdür. Üreme mevsimi nisan-mayıs aylanna rastlar ve bu dönemde vücudunda küçük kabarcıklar belirir. Uzunluğu 70 cm’ye ve ağırlığı 6 kg’ye ulaşabilen bu balık Karadeniz ve Azak Denizi havza-lannda bulunur. Türkiye’de ise Anadohı’ nun kuzeybatı kesimindeki akarsular ije Terkos ve İznik göllerinde yaşadığı bilinmektedir. Levkit, eti lezzetli ve ekonomik değeri yüksek tatlı su balıklan arasında yer alır.
Levkosia bak. Lefkoşa
