LINCOLN, Abraham

LINCOLN, Abraham; Amerika Birleşik Devletlerinin
on altıncı başkanı. ABD târihinde kritik
bir dönemde, iç savaş başlangıcında, başkan seçildi
ve savaş neticelenmeden bir suikast sonucu öldürüldü.
Abraham Lincoln, 1852 ile 1860 arasında
başkanlık seçimlerinde, köleliğin kaldırılmasını
seçim propagandası olarak kullandı. İnsan hakları
ve eşitlikle ilgili çalışmalarından dolayı Amerikan
târihinde çığır açtı.
Abraham Lincoln, 12 Şubat 1809 senesinde
Hodgenville şehrinde doğdu. Hangi dîne mensup
olduğu bilinmemektedir. Babası Thomas marangoz
idi. Yeni gelen göçmenler, Kentucky’daki arâzilerini
ellerinden alınca İndiana’ya göç etmek mecburiyetinde
kaldılar. Burada Abraham, bâzı insanların,
diğer insanlar elinde hayvandan farksız
muâmelelere uğradığını gördü. 14 yaşma gelinceye
kadar okul yüzü görmedi. 19 yaşma kadar babasının
yanında disiplin altmda çalıştı. Ohio Nehrinde
bir feribotta iş buldu. Bu sâyede 30 yaşındayken,
New Orleans’a kadar gemici olarak gitti. Güneydeki
bu liman şehrinde kölelerin açık arttırma ile
satılışlarına sık sık şâhit .oluyordu. 1832’deki kuzey
Illinois’da kızılderililerin ayaklanmasında gönüllü
asker olarak görev aldı. Albay olarak görev
yaparken tecrübesi ve çevresi genişledi. Yumuşak
huyu ve herkese iyilik yapması sebebiyle çevrecinde
sevildi. 1834’te seçimlere girerek kazandı.
Hukuk çalışmaya başlıyan Lincoln, 1836’da hukuk
diploması aldı. 1844 senesine kadar muhtelif yerlerde
avukatlık yaptı.
1854 senesinde köleliği önleyen Missouri uzlaşmasının
kaldırılıp, Kansas-Nebraska bölgesinde
köleliği serbest bırakan kânun çıkınca hem Demokrat
Partide ayrılıklar başladı, hem de Lincoln
köleliği seçim propagandası olarak kullanabileceğine
kanaat getirdi. 1854’teki seçimde Whig
Partisini demokratlar tehdit ettiler. Bunun üzerineAbraham Lincoln, Whig Partisine, demokratların
köleliği savunan adayını desteklemelerini söyledi.
Böylece Abraham iki düşüncesine birden kavuştu.
Hem Whig Partisi köleliği desteklediği için sarsıldı,
hem de kölelik konusu seçim propagandası
olma tâzeliğini korudu. Bu arada yeni Cumhûriyetçi
Parti kuruldu. 1856, 1858 başkanlık seçimlerine
Cumhûriyetçi Partiden başkan yardımcısı olmak
için adaylığını koyan ve hepsinde kaybeden
Lincoln, nihâyet demokratların ikiye bölünmesiyle
1860’ta çok az oy almasına rağmen başkan seçildi
(1860).
Lincoln başkanlık görevine başladığı zaman,
güneydeki yedi devlet birlikten ayrıldı. Lincoln birliği
sağlamak için gönüllü asker yazdırmaya başlayınca,
sınırdaki dört devlet daha birlikten ayrıldı.
İç savaş başladı. 1865’te iç savaşı kuzeyliler
kazandı. Abraham Lincoln, birliği sağlamak için
çok uğraştı. Kuzey ve güney arasındaki düşmanlıkları
ortadan kaldırmak istiyordu. Gettysburg’ta
yaptığı 268 kelimelik konuşması birliğin sağlanmasına
etki etti. Lincoln, ABD’nin ikinci kurucusu
olarak kabul edilir. Abraham Lincoln’in Gettysburg
konuşması, insan hakları üzerine olup bugün
New York’taki hürriyet âbidesi kâidesinde yazılıdır.
Lincoln tam bu safhada bir tiyatro oyunu seyrederken
oyundaki bir aktör tarafından tabanca
ile 1865’te öldürüldü.