MADAGASKAR

MADAGASKAR
DEVLETİN ADI……….Demokratik Madagaskar
Cumhûriyeti
BAŞŞEHRİ…………. …………………Antananarivo
NÜFÛSU…….. …. ….. …… .. ……12.804.000
YÜZÖLÇÜMÜ…… …………………… 5 87.041 km2
DÎNİ…………….Hıristiyan, Müslüman, Putperest
RESMÎ DİLİ………Madagaskar dili ve Fransızca
PARA BİRİMİ…. ………….Madagaskar frangı
Hint Okyanusunun batısında, Madagaskar
Adası ve yakınındaki küçük adalar üzerinde kurulmuş
bir Afrika ülkesi, Afrika kıtasından Mozambik
Kanalı ile ayrılan Madagaskar, 11° 57′-25°
36′ güney enlemleri ile 43° 13′-50° 29′ doğu boylamları
arasında yer alır.
Târihi
Madagaskar hakkında ilk bilgiler Arap kaynaklarından,
bilhassa 10. yüzyıl ortasında Doğu Afrika’yı ziyâret eden El-Mesûdî’den elde edilmektedir.
Ada, çağımız öncesinden îtibâren EndonezyalIlar
ve Afrikalılar tarafından nüfuslandırılmıştır.
On ikinci yüzyılda Araplar, kuzeybatı kıyısında
küçük bir kasaba kurdular. Zamanla adaya İslâmiyet
yayıldı. Gaskar Adası bir Portekizli tarafından
1500’de tesâdüfen keşfedilinceye kadar Avrupalılarca
bilinmiyordu. 1643 yılında Fransızlar o
zamanlar küçük krallıklara bölünmüş olan adada,
Dauphin Kalesini kurdular. On sekizinci asırda
doruk noktasında olan Sakalava Krallıkları, aynı asrın
sonunda yerini Merina Krallığına bıraktı. Bu
krallık, İngiltere ile dostluk anlaşması imzâlayarak,
kapısını AvrupalIlara açtı. Bu arada Fransızlar
184l’de Nassi Beyi işgâl ederek Sakalavaları himâyesi
altına almak istedi. Fransa, himâyesini kabul
etmeyen Sakalava kıyısını bombaladı. 1885
yılında yapılan anlaşmayla, dış işlerinde başkan
olan bir Fransız yöneticinin otoritesi altında bir
çeşit himâye devlet kuruldu. 1896’da Fransız parlamentosu,
Madagaskar’ı sömürge hâline getirdi.
İkinci Dünyâ Savaşından sonra, MadagaskarlIlar bağımsızlık
için çetin bir mücâdeleye giriştiler.
1947’de ihtilal patlak verdi, kısa bir müdâhaleden
sonra isyan bastırıldı. 60.000 ile 90.000 arasında insan
öldü veya yaralandı. Ada bundan sonra direkt
olarak Paris’ten idâre edilmeye başlandı. 1958’de
Madagaskar, Fransız Cemiyeti içinde muhtar bir
cumhûriyet oldu. 26 Haziran 1960’ta da tam bağımsızlığa
kavuştu. 10 yıllık şeklî bir bağımsızlıktan
sonra hâlâ ülkede 50.000 Fransız askeri vardır.
Yabancı yatırımların üçte ikisi ihrâcatın dörtte
üçü, ticârî değere sâhip bitkilerin yarısından fazlası
Fransız ithâlat-ihrâcat şirketlerinin elinde idi. Kurak
ve fakir olan güneyde 1972 başlarında, 100.000
öğrenci, yabancı ekonomik hâkimiyete son verilmesi
için boykot yaptı. Boykot sindirildi fakat,
Mayıs 1972’de başşehirde yeni kargaşalıklar başgösterince;
hükümet, iktidarı ordu komutanına bıraktı.
1972-1975 yılları arasında geçici bir hükümet
kuruldu. 30 Aralık 1975’te ikinci bir cumhûriyet îlân
edildi. Yeni devletin adı Demokratik Madagaskar
Cumhûriyeti oldu. Yeni cumhûriyet geniş bir devletleştirme
politikası tâkib etti. Fransız askerlerini
ülkeden çıkardı. 1991 senesi başlarında başlayan iç
karışıklıklar yüzünden Temmuz aymda olağanüstü
durum îlân edildi ve bir süre sonra sosyalistlerin
kurduğu hükümet istifâ etti. Bir süre sonra meclis
ve Yüksek Devrim Konseyi feshedilerek, Zafy başkanlığında
Yüksek Devlet Organı kuruldu. Başkanlık
seçimlerinin ilk turu 25 Kasım 1992’de yapıldı.
Seçimlere hîle karıştırıldığı gerekçesiyle ikinci
tur 1993 senesine ertelendi.
Fizikî Yapı
Yüzölçümü îtibâriyle dünyânın dördüncü büyük
adası olan Madagaskar, kuzeyden güneye
1570 km uzunlukta olup, âzamî genişliği 575 kilometredir.
Yaklaşık 4800 km’den fazla olan kıyı
hattı, bütün uzunluğu boyunca uzanan dağ zinciri
ile coğrafî yapısının değişikliği dikkate değerdir.
Ada üç tabiî coğrafî bölgeye ayrılır: Dağlık iç
bölge, doğu kıyısı ve batı kıyısı.
Yüksek yaylalar ismini alan dağlık iç bölge,
deniz seviyesinden 900 ilâ 1500 m yükseklikte
olup, yüksekliği 1830 m’yi aşan üç dağ silsilesini
ihtivâ eder. En yüksek tepe olan Maromokotro
(2876 m), kuzeydeki Tsratanna sıra dağları
üzerindedir. Yaylaların yüzeyleri, birbirinden
farklı özellikler arz eder. Bütün istikâmetlerde
çaprazvâri vâdiler ve derin dereler bulunur. Dağlık
bölgenin yüksek kesimlerinde, çukur şeklinde
büyük alçak basınç alanları ve bataklık ovalar
mevcuttur.
Genişliği ortalama 50 km olan doğu kıyısı,
yüksek yaylalar ve Hint Okyanusu arasında yer alır.
Erozyona mâruz kalmış tepeleri ve bataklıkları
ile özellik kazanır. Tek girinti olarak Antongil
Körfezini ihtivâ eden kıyı hattı, dağların ana eksenine
paraleldir. Bu kıyıdan Hint Okyanusuna
dökülen nehirler kısa olup, ancak kısa mesâfelerde
ulaşıma elverişlidir.
Bâzı yerlerde genişliği 190 km’ye ulaşan batı
kıyısı, ovaları çöküntü alanları ve yaylaları ile
doğu kıyısına nazaran daha değişken, daha çok
girintili çıkıntılı bir görünüm arz eder. Bu kıyı, Madagaskar’ın
en önemli coğrafî özelliğidir. Buradan
Mozambik Kanalına dökülen nehirler daha uzun ve
büyük bölümleri ulaşıma elverişlidir.
İklim
Adada iklim değişiklikleri, enlem farklılıklarından
ziyâde yükseklik farklılıklarına bağlıdır.
Kıyılarda iklim genellikle sıcak ve nemlidir. Dağlık
iç kesimlerde ise ılımandır.
Madagaskar’da iki mevsim vardır: Sıcak (yağışlı)
mevsim ve soğuk (kurak) mevsim. Sıcak
mevsim, günlük yağmurlar ve fırtınalar dönemidir.
Bu mevsim, yüksek yaylalarda, kasım sonundan nisan
sonuna kadar devâm eder. Doğu kıyısında daha
uzun, batı kıyısında daha kısadır. En güneyde
sâdece iki ay sürer (aralık ve ocak). Soğuk mevsim
nisandan kasıma kadar devâm eder. Bu mevsimde
doğu kıyısı ve kuzey batısı yağışlı, yüksek yaylalar
ise nemlidir. Batı kıyısı kurak, güney kıyısı
daha da kuraktır. Senelik yağış ortalaması bölgelere
göre değişmektedir. Antongil kıyısında 3700
mm olan yağış miktarı, kuzeybatı kıyısında 2100
milimetreye, batıda 940 milimetreye, güneybatıda
ise 355 milimetreye düşmektedir. İç platoda bu
miktar 1200-1325 mm arasında değişmektedir.
Yıllık sıcaklık ortalaması ise kıyılarda 21°C-27°C,
iç platoda ise 13°-19°C arasındadır. En soğuk ay
temmuz ayıdır.Tabiî Kaynaklar
Bir zamanlar Madagaskar’ı kaplayan kesif ormanlara,
günümüzde ancak kıyı hattında ve merkezî
dağ silsilesinin yamaçlarında rastlamak mümkündür.
Tabiî bitki örtüsü, tarla açmak için yakılarak
veya kesilerek yok edilmektedir. En kesif
ormanlar, kuzeybatıda Ankaizina yaylalarında,
Tsratanna dağ silsilesinde ve Sahamalaza Körfezi
yakınlarındadır. Ormanlar koyu kırmızı ve güzel
kokulu ağaçlarla demir ağacı gibi kıymetli ağaçları
ihtivâ eder. Güneyde sık dikenli fundalıklar
(kaktüs ve bodur ağaçlara karışan dev otlar) bulunur.
Ada hayvanları kendisine has bir özelliğe sâhiptir.
Önemli ölçüde bulunan timsahlar dışında,
fil, maymun veya aslan gibi büyük hayvanlar yoktur.
Bununla berâber sâdece Madagaskar’da bulunan
ve maymuna benzeyen hayvanlar bol miktarda
bulunur. Ayrıca bostan kirpisi, yarasa, yaban
domuzu gibi memeli hayvanlara da rastlamak
mümkündür. Madagaskar, yeraltı zenginlikleri
olarak krom, mika, grafit ve ikinci derecede kıymetli
taşları ihtivâ eder. 1980’de büyük petrol rezervleri
bulunmuştur. Hâlihâzırda petrol çıkarılmamaktadır.
Nüfus ve Sosyal Hayat
12.804.000 nüfuslu Madagaskar halkının büyük
çoğunluğu (% 84) kırsal kesimde yaşar ve
çiftçilikle geçinir. Yaklaşık 663.000 nüfûsa sâhip,
başşehir ve aynı zamanda tek büyük şehir olan
Antananarivo, yüksek yaylalar bölgesindedir. Nüfus
artış oranı, % 2,6 civârındadır.
Fransız işgâlinden önce ve sonra, ticâret, iç
göçler ve idârî yapı sebebiyle birbirine sıkıca
bağlı olan etnik gruplar dağılmıştır. Madagaskarhalkının en kalabalık ve nüfuzlu grubunu meydana
getiren Merina kabîlesi orta kesimdeki dağlık
arâzilerde yaşar. Bundan başka, Bertsileo,
Sakalava, Mahafaly, Antaimoro, Antaisaka gibi
etnik gruplar da vardır. Ayrıca Madagaskar’da
Avrupalı, Çinli ve Hintli azınlıklar da mevcuttur.
Resmî dil Madagaskar lisanı ve Fransızcadır.
Yirminci yüzyıla kadar eğitim, misyonerlerin
elinde kalmıştır. Günümüzde halkın yaklaşık %
50’si okur yazardır. Yüksek öğrenim Madagaskar
Üniversitesinde ve İlmî araştırma enstitülerinde
yapılmaktadır. Madagaskar ahâlisinin takriben
üçte biri Hıristiyandır. Hıristiyanlık on dokuzuncu
asırda misyonerler tarafından ülkede yayılmıştır.
Madagaskar’da, bilhassa kuzeybatıda
birkaç yüz bin Müslüman bulunmaktadır. Kırsal
kesimdeki halkın çoğu eski dinlerini devâm ettirmektedir.Siyâsî Hayat
30 aralık 1975’te îlân edilen Demokratik Madagaskar
Cumhûriyetinde, Cumhurbaşkanı yedi
yıl süreyle seçilir. Cumhurbaşkanı 12 üyeli ihtilal
konseyine başkanlık eder. Başbakan, Cumhurbaşkanı
tarafından tâyin edilir. Millî Halk Meclisinin
altı yıllık süreyle işbaşına geldiği ülkede,
sosyalizm esaslarına bağlı tek bir parti vardır. Madagaskar,
Birleşmiş Milletler Teşkilâtına ve Afrika
Birliği teşkilâtına üyedir.
Ekonomi
Madagaskar ekonomisi son yıllara kadar büyük
çoğunlukla Fransız iktisâdî kuruluşlarının kontrolü
altında idi. Günümüzde hükümet, uyguladığı
hızlandırılmış bir devletleştirme politikası ile,
yaklaşık sanâyinin % 35’ini, ihrâcatın % 78’ini, ithâlatın
% 60’ını, bankacılığın ve sigortacılığın tamâmını
devletleştirmiştir.
Ekonomide öncelik, halkın % 80’inden fazlasının
meşgul olduğu tarıma verilmiştir. Ülkede
yetişen tütün, vanilya, çay, karanfil, biber ve kahve
gibi tanm ürünleri ihraç edilmektedir. Halkın temel
gıdâ maddesi olan pirinç yetiştirilmekte ise de
şehirli halk için, düzenli olarak yılda 100 bin tonun
üstünde pirinç ithal edilmektedir. Madagaskar’da
yetiştirilen 10 milyon baş sığır, ülkenin dondurulmuş et ihraç etmesine imkân vermektedir. Tarım
ürünleri ihrâcat gelirlerinin % 30’unu sağlar. Ülkede
çıkarılan krom, mika, grafit ve ikinci derecede
kıymetli taşlar ihraç edilmektedir. Son yıllarda
keşfedilen büyük petrol rezervleri sâyesinde Madagaskar’ın
petrol ihraç eden bir ülke durumuna
gelmesi beklenmektedir. Mâmül maddelerinin çoğu
ithal edilmekte ise de, sıkı bir ithâlat politikası
sebebiyle ticâret dengesi ülke lehine kaymaktadır.
Enflasyon % 8 civarında tutulmaktadır.
Ulaşım sahası, sosyal ve ekonomik gelişme
için büyük engel teşkil etmektedir. Yolların uzunluğu
ve bakımı yetersizdir. Sömürge devrinden
kalma demiryolları geliştirilmemiştir. Bu eksikliklere
karşılık olarak hava yolu ulaşımı geliştirilmeye
çalışılmaktadır. Başşehir yakınlarındaki
İvanto havaalanı ülkenin tek milletlerarası havaalanıdır.