MENBA

MENBA; Aim. Quelle (f.), Fr. Source (f); fontaine (f.), İng. Spring; fountain. Yeraltındaki suyun, tabiî olarak toprak tabakası üstüne çıktığı su ağzı. Menbalar umûmiyetle engebeli sâhalarda, yamaçlarda çıkar. Yağışlarla toprağa sızan su, killi tabakalara rastlayınca toprak altında birikmeye başlar. Toprağın yamaç kısımlarında, zayıf bulduğu noktalardan yüzeye çıkar. Yağış miktarının çokluğuna göre, kaynak suyu miktarı (debisi) artar. Menbalar, fay vs. çatlaklarından da yüzeye çıkabilir. Menba sulan, toprak altında geçtikleri kayalardan çeşitli mâdenî tuzlan alarak beraberlerinde taşır. Su, volkanik sâhadan geçerse yüzeye ısınmış olarak çıkar. Menba sulan, içmek için en uygun sulardır. Mâdensel tuz oranlan fazla olanlanna ” mâden suyu” denir. Erzincan’da ekşi su, Bursa çitli, Tuzla içmeleri böyledir. Yüzeye sıcak olarak çıkan sulara “kaynarca” denir. Kaynarca sulan bol metal bileşikleri ve eser miktarda bir kısım radyoaktif maddeler ihtivâ ettiği için, çeşitli hastalıklann tedavisinde banyolar şeklinde kullanılır. Bursa kükürtlü kaplıcaları, Yalova, Gönen, Kızılcahamam, Çiftehan, Oylat, Erzurum kaplıcaları böyledir. (Bkz. Kaplıca) Birçok yeraltı suyunun birleşerek, yeraltı ır- maklan meydana getirdiği de olur. Akışlan düzensizdir. Böyle sulann yer üstüne çıktıkları yerlere “yalancı menbalar” veya “voklüz menbaları” denir. Hakikî menbalarda, bölgenin çok uzaklarından toprağa sızarak giren yüzey sulan, yer altında uzun bir süre süzülerek temiz hâle gelir. Bu suların debisi ve sıcaklığı, yaz ve kış fazla değişmez. Bu sebeple yazın serin, kışın ılık sanılır. Sulan çeşitli organik artıklar ihtivâ ettiğinden makbul değildir. Menba suları tek bir yerden veya çeşitli noktalardan yeryüzüne çıkarlar. Toprak dikkatli bir şekilde kazılarak suyun hakikî yeri bulunmalı ve yer altına kaçması önlenmelidir. Yakın noktalardan çıkan sular toplanarak küçük bir hazneye alınır.