MES’ÛD (Gazneli)

MES’ÛD (Gazneli); Gazne Sultanlarından. Sultan Gazneli Mahmud’un oğlu olup, 998’de Gazne’de doğdu. Gazneli Mahmud’un büyük oğlu olduğundan, veliahd tâyin edildi. İyi bir eğitim ve öğretim gördü. Devlet idâresinde tecrübe sâhi- bi olması için, 1017’de Herat Vâliliğine tâyin edildi. Sultan oluncaya kadar vâliliklerde bulunup, seferlere katıldı. 1030’da Rey Vâlisiyken, Şiî-Bü- veyhîlerden Hemedan ve İsfehan’ı aldı. Bu seferde babası vefât edince, kardeşi Celâlü’d-Devle muhammed’in tahta çıktığını öğrendi. Gazne’ye dönüp, adına hutbe okutarak, Ekim 1030’da sultan îlân edildi. Babası devrinde başlayan Hindistan seferlerini devâm ettirdi. Hindistan’daki Gazneli hâkimiyetini kuvvetlendirdi. Gazneli topraklarına girmek isteyen Mâverâünnehr’deki Selçuklularla mücâdele etti. 1035’te Nesâ, Ferâva ve Dihistân vilâyetlerini Selçuklulara yurt olarak verdi. 1039’da Horasan Seferine çıktı. Selçukluları kesin bir mağlûbiyete uğratmak için, 23 Mayıs 1040’ta Danda- nakan Meydan Muhârebesini yaptıysa da yenildi. Sultan Mes’ûd Dandanakan’da cesâretle muhâre- be etmesine rağmen, kumandanları ihânet ederek, kendisini terketti. Vakit kazanıp, durumunu tekrar düzeltmek için Hindistan’a çekildi. Köleleri is- yân ederek, hazînesini yağmalayıp sonra hapsettiler. 28 Ocak 1041 târihinde de öldürdüler. Gazneliler Devletine on yıl hükümdarlık yapan Sultan Ebû Saîd Mes’ûd, iyi bir devlet adamı ve kumandandı. Âlimleri ve sanatkârları himâye edip, onlara çok yardımda bulunurdu. Sarayına ilim adamlarını toplayıp, meclislerine iştirâk ederdi. Gazne şehrini sanat değeri yüksek eserlerle süsledi. Gazne’de yaptırdığı Yeni Saray ve tahtı devrin / muhteşem eserlerindendir.