MUHAMMED ESAD ERBİLİ

MUHAMMED ESAD ERBİLİ; son devirdin adamlarından. İsmi Muhammed Esad, babasının ismi Muhammed Saîd’dir. 1848 senesinde Musul’un – >‘ l* Erbil kasabasında doğdu. 1931’de Menemen’de ve- fât etti. Bugünkü Irak Devleti sınırlan içinde bulunan Mûsul’â bağlı Erbil kasabasmda doğan Muhammed Esad Efendi küçük yaştan îtibâren ilim öğrendi. Er- bil’deki Hâlidiyye Dergâhı postnişini olan babası Muhammed Saîd Efendinin terbiyesinde yetişti. Erbil ve Deyr’deki âlimlerden ilim öğrendi. 1870 senesinde 23 yaşında iken zâhirî ilimlerle ilgili icâzet (diploma) aldı. Tâhâ-i Harîrî’ye intişâb etti. İ875 se- , nesinde Hicaz’a gitti. Tahâ-i Harîrî’nin ölümünden sonra onun yerine geçti. Zamânm Kâdirî şeyhlerinden olan Abdülhamîd er-Rıfkâmî’den de icâzet aldı. 1883 senesinde İstanbul’a gelerek Şehremini civâ- rında Kelâmî Dergâhı postnişinliğine getirildi. Bir ara Halıcılar’da bulunan Feyzullah Efendi Dergâhına da devâm etti. Yazdığı bir eseri sebebiyle 1900 yılında Abdülhamîd Han tarafından memleketi Er- bil’de ikâmete memur edildi. On yıl süreyle Erbil’de kaldı. İkinci Meşrûtiyetin îlânmdan sonra İstanbul’a döndü. Üsküdar’daki Selîmiye Dergâhı şeyhliği boşalınca, bu görev Muhammed Esad Efendiye verildi. O da buraya vekaleten oğlu Mehmed Efendiyi tâyin ederek kendisi de ara sıra gidip geldi. 1914’te yeni kurulan Meclis-i Meşâyıha âzâ oldu. 1914 Mayısında, tekke ve zâviyelere bakan meclisin reîsliğine getirildi. 1915’te reislik vazifesinden ayrıldı. Kurtuluş Savaşından sonra tekkeler ve zâviyeler kapatılınca Erbil’deki emlâkini satarak İstanbul Erenköy’de bir köşk satm alıp, dostlan ile oturdu. İzmir Menemen’de vukû bulan hâdiselerle ilgir si olduğu iddia edilerek evinden alınıp Menemen’e gönderildi. Bir müddet hücre hapsinde tutuldu. Daha sonra rahatsızlığı sebebiyle askeri hastahâneye kaldırıldı. Rahatsızlığı giderek fazlalaştı. 3-4 Mart 1931’de Menemen’de vefât etti ve orada defn edildi. Eserleri: Şâirliği de olan Muhammed Esad Efendi divân edebiyâtını benimsemiş ve aruzu büyük bir ustalıkla kullanmıştır. Muhammed Esad Efendinin, Kenzüfl-İrfan, Mektûbat, Risâle-i Esadiyye, Dîvan, Tevhid Risâlesi Tercümesi gibi eserleri vardır: Ayrıca Tasavvuf ve Beyanü’l-Hak mecmualarında neşr edilmiş yazıları vardır.