MÜKELLEF

MÜKELLEF; Aim. Steurpflichtiger (m), Fr. Contribuable, tenu, İng. Taxpayer. Bir şeyi yapmaya ve yerine getirmeye mecbûr akıllı ve bâliğ kişi. İslâm dîninin emirlerinden sorumlu olan. Vergi kânunlarına göre kendisine vergi borcu terettüb eden (düşen) kişi, yükümlü. Mükellef gerçek kişi veya kurum olabilir. Vergi mükellefiyetinin başlangıcı, medenî haklardan istifâde ehliyetine bağlıdır. İstifâde ehliyetine sâhip küçük ve mahcurların vergi ile ilgili yükümlülükleri velî veya vâsileri aracılığı ile yerine getirir. Vergi mükellefi olan kurumlarda, mükellefiyeti kurumun kânûnî temsilcileri îfâ ederler. Vergi kânunları yönünden mükellef kişiler, bu mükellefiyetlerini özel anlaşmalarla başkalarına devredemezler. Yukarıda açıklanan kânûnî mükellefin yanısıra vergiyi bizzât gelir ve servetinden ödeyen nihâî veya îktisâdî mükelleften söz edilebilir. Ayrıca vergiyi kânuna göre ödedikten sonra, fiyât mekanizması aracılığı ile başkalarına devreden mükellefe “mutavassıt mükellef” denilir. Vergi sorumlusu ile vergi mükellefini de karıştırmamak gerekir. “Vergi sorumlusu”, mükellefin vergisinin, idâreye ödenmesinden sorumlu kişidir. İslâm dîninde mükellef; Allahü teâlânın emir ve yasaklarından sorumlu olan, akıl bâlig olan yâni çocukluktan erginlik çağma ulaşan, faydalı ve zararlı olanı birbirinden ayırabilen Müslüman demektir. Bu durum kızlarda 9 ilâ 12 yaşlarında, erkeklerde 12 ilâ 15 yaşlarında başlar. Mükellefin dînen yapması ve sakınması lâzım olan hususlar vardır. (Bkz. Efâl-i Mükellefin)