NARKOZ;
narkoz Bir hastaya ameliyat öncesi narkoz verilmesi
Alm. Narkose, Betäubung (f), Fr. Narcose (f), İng. Narcosis. Cerrahî ameliyatların ağrısız ve rahatça yapılabilmesi için, çeşitli ilâçlarla gerçekleştirilen sun’î uyku hâli. Buna genel anestezi ismi de verilmektedir. Bu işi yapan kişiye, narkozitör veya anezteziyolog denmektedir. Narkozun çeşitli devreleri vardır:
1. devre: İlk basamağında hâfıza ve hissiyet normaldir. İkinci basamağında hâfıza kaybı ve kısmî ağrıya karşı duyarsızlık meydana gelir. Üçüncü basamağında ise hâfıza kaybı ve tam olarak ağrıya karşı duyarsızlık görülür.
2. devre: Şuur kaybı ile başlar ve gözkapağı refleksinin kaybı ile sona erer; maksatsız hareketler olabilir ve uyarılara karşı aşırı tepki mevcuttur; gözbebekleri ileri derecede genişlemiştir ve bulantı-kusma olabilir.
3. devre: İlk basamağı: Gözkapağı refleksinin kaybı ile başlar ve gözlerin, öne doğru bakar şekilde istirahat durumuna geçmesiyle sona erer. Hasta hareketsizdir ve sâkin olarak uyur.
İkinci basamağı: Gözlerin istirahat durumuna geçmesiyle başlar ve alt kaburgaların, kasların felç olmasıyla biter, gözbebekleri genişler, iskelet kasları biraz gevşer. Üçüncü basamağı: Alt kaburgalar arası kasların felci ile başlar ve bütün bu kaburgalar arası kasların felç olması ile biter; iskelet kasları bâriz olarak gevşer; diyafgramda felç başlar.
Dördüncü basamak: Kaburgalar arası kas felcinin tam hâle gelmesiyle başlar ve diyafgrama felcinin tam hâle gelmesiyle biter.
4. devre: Solunum felcinin tam hâle gelmesi ve tam dolaşım yetmezliği ile başlar, ölümle bitebilir. Cerrahî müdâhale için ideal olan devre 3. devre olup, hastayı bu devrede tutmak narkozitörün vazifesidir. En uygun aneztezit maddeler solunum yolu ile verilen maddelerdir. Meselâ, en çok kullanılanı halotan isimli maddedir. Damar içi verilmek sûretiyle de narkoz sağlanabilmektedir. Meselâ pentothal bu amaçla kullanılmaktadır.
Her vücut, narkozu kaldırmayabilir. Meselâ, kalp yetmezliği, taze kalp krizi geçirmiş olanlar, karaciğer ve böbrek yetmezliği olan şahısların genel anestezi olması, oldukça tehlike arz eder. Ayrıca narkozun kendisine ait birtakım istenmeyen yan etkileri olabilir. Hastayı takip eden hekimin ve narkozitörün, gelen aneztezi olacak hastaları iyice kontrol edip, doğru karar vermeleri gerekmektedir.