“Nasıl ki bir müzik

asıl ki bir“N müzik adamı daha ilk notalarda Mozart, Beethoven veya Schuberfi tanırsa, bir matematikçi de Cauchy, Gauss veya Jacobi’yi daha ilk sayfalardan tanır. Fransızlarda aşırı zarafet, Ingilizlerde ise özellikle, Maxwell’de dramatik bir yapı vardır. Maxwell’in “Gazların dinamik kuramı”, önce hızların değişimi ile etkileyici bir şekilde başlar. Bir yandan hal denklemi, diğer yandan hareket denklemi geliş­tirilerek… bir sonuç diğerini izlerken birdenbire en sonda ısı denge şartları ile transport katsayıları yapıtı noktalar.”

Tüm bilim adamlarında estetik duygular egemen olmakla birlikte, bence onları yönlendi­ren önemli bir dürtü daha bulunmaktadır. O da, bilinmeyenleri merak etmek, oyun oynamak ve bu ikisinin birleşimi sayılabilecek olan bilmece çözmek zevkidir. 1979 Nobel Fizik ödülünü alan Amerikalı kuramsal fizikçi S. Glashow, “Benim için fizik yapmak bir çeşit oyun oynamak gibidir” demektedir.Hem deneysel hem de kuramsal alanda çok büyük başarılar elde etmiş otan kalyan fizikçisi E. Fermi 0901-1954) için bilimsel araştırma, bir çeşit oyun oynayıp bilmece çözmek niteliğini taşımıştır. 1934 yılında karı-koca Curieler yapay radyoaktiviteyi bulduklarını ilân etmişlerdir. Alfa parçacıkları rlë bombardıman ettikleri bir alü- minium levha, kısa bir süre için birtakım küçük parçacıklar yaymıştır. Bu haberi duyan Fermi ve yardımcıları aynı denêyj nötronlarla tekrarlama­ya karat vermişlerdir. Yüksüz olan nötronun, iki pozitif yükü bulunan alfa parçacığına oranla atom çekirdeğine daha fazla yaklaşıp, daha çok yapay radyoaktiviteye neden olacağını düşün­müşlerdir.

Metallerdeki yapay radyoaktiviteyi sınamak için Önce metalde nötron kaynağının sığacağı kadar bir oyuk açıp kaynağı yerleştirmişler, sonra da bir süre kurşun bir kutunun içinde tutmuşlar­dır. Ferminin yardımcılarından Pontecorvo me­taldeki yapay radyoaktivite miktarının, metalin kutu içindeki yerine bağlı olardc değiştiğini fark etmiş ve durumu Fermi’ye iletmiştir. Fermi derhal, deneyi kutu dışında ve çeşitli dış ortamlarda tekrarlamayı önermiştir. Gerçekten de çevrenin, radyoaktivite miktarını etkilemekte olduğunu görmüşlerdir. Bu şefer de Fermi nötron kaynağını metalin dışında tutup araya değişik maddeler koymayı düşünmüştür. Araya kurşun bir levha koyduklarında aktivite bir miktar artmıştır. Fermi; “kurşun ağır bir maddedir, şimdi de hafif bir madde ile Örneğin parafinle deneyi tekrarlayalım” demiştir.

Parafini denediklerinde, metaldeki radyoak­tivitenin ânideri ön kat kadar arttığını görmüşler­dir. Nedeni ise, parafinin hızlı nötröriları yavaş­lattığı ve yavaş nötronların atom çekirdekleri ile daha kolay etkileşebildikleridir.

X ABONE KOŞULLARI:

a.

if

m -i

. ABONE TARİFESİ

*>                            a.

b.

v ■                          c.

Deneylerini bir bilmece çözer gibi büyük bir mantık gücüyle sürdüren Fermi, bu buluşuyla yapay radyoaktivitenin gündelik yaşamımızda yer almasını sağlamıştır. Ucuz ve bol olarak elde edilebilen yapay radyoaktif maddeler, tıpta gerek teşhis gerekse tedavi alanında, kimyada, biyolo­jide ve endüstride çeşitli uygulama alanları bulmuşlardır.

Beyin Merkezleri

Yakın bir geçmişte Isveçin Lund ve