NOVA SCOTİA («Yeni Iskoçya»)
NOVA SCOTİA («Yeni Iskoçya»), Kanada eyaletlerinin ve üç kıyı eyaletinin en güneyde olanı. Atlas okyanusu kıyısında; 54 515 km2885 700nüf. (1990)Merkezi, Halifax. Nova Scotia’yı. kuzeyde Saint Laurent körfezi, batıda Fundy koyu derin bir şekilde oyar. Canso boğazı asıl Nova Scotia’yı Cap Breton’dan ayırır ve Chignecto kıstağı eyaleti New Brunswick’e bağlar. Eyalet Kanada Apalaş’ı bölgesindedir, birbirini takip eden yaylalar ve çöküntülerden meydana gelir. Atlas okyanusu yaylası güney-boyunca kazılmıştır ve yanı başında kuzey batısında yükseltiler Cobequid dağlarını (311 m), Pictou ve Antigonish yaylalarını ve Fund koyu ile Annapolis vâdisi arasında Kuzey yaylayı meydana getirir. Alçak bölgeler Northumberland boğazı kıyı ovasını, Cap Breton adasının güneydoğu ve kuzeydoğusunu (maden kömürü ineçi) içi-
ne alır. Annapolis vâdisi yaylalarla çöküntüler arasındaki çelişmeyi ortaya koyar: vâdi Fundy koyuna paralel uzanan 150 km boyunca kazılmıştır ve yanı başında kuzey yaylaları ile Atlas okyanusu yaylaları yükselir. Deniz bazı ırmak vâdilerini ve çöküntüleri örterek rialar ve geniş koylar (Fundy koyu) meydana getirmiştir. İklim, özellikle Atlas okyanusu kıyısında yağışlı (Halifax’ta yüzde 88’i yağmurların sonucu olan 1380 mm yağış), ama okyanusun yakınlığına rağmen serttir: kıyılar boyunca akan soğuk su akıntısı kışın sertliğini arttırır. Nova Scotia büyük bir balıkçılık bölgesidir (ıstakoz, morina, ringa, tütün balığı, uskumru); Kanada eyaletleri arasında balık üretiminin değeri bakımından Ingiliz Kolombiyası’ııdan sonra İkincidir. Ormanlar bıçkıhanelere, kâğıt ve kâğıt hamuru fabrikalarına hammadde sağlar. Bölgede tahıl, patates, meyve (Annapolis vâdisin-de elma) ve kümes hayvanları ile büyük baş hayvan (süt ürünleri) yetiştirilir. Bu kaynaklar besin sanayiinin kurulmasına yol açmıştır. Ama Nova Scotia’nın başlıca gelir kaynağı maden kömürü havzasıdır: demir; Newfoundland’dan gelen büyük metalürji sanayiini besler. Eyalette başka maden yatakları da (kireç, tuz, tabiî gaz, çinko, bakır, kurşun, barit, alçı taşı) işletilir ve ırmaklardan elektrik üretilir.
— Tar. Nova Scotia adı ilk olarak İngiltere kralı James I’in 1621’de William Ala-xander’e tanıdığı «Şart»ta geçer: Port Ro-yal’de Scott’s Fort’u kuran Alexander, 1632 Saint-Germain anlaşmasıyle buradan çıkarıldı. 1654-1667 arası İngiltere’nin, 1667 -1710 arası Fransa’nın olan Nova Scotia, 1713 Utrecht anlaşmasıyle kesinlikle İngiltere’ye bırakıldı. Louisbourg’un düşmesinden (1745) sonra yeniden Fransa’ya verilen (Adchen antlaşması) eyalet 1758’de tekrar İngiltere’nin oldu. 1755-1758 Arası sınır dışı edilen Acadie’lilerin ayrılmasından sonra eyalet topraklarına Amerikada-ki krallık taraftarları (1774-1784) ve iskoç-yalılar yerleştirildi. 1784’te Cap Breton adası ve New Brunswick hükümetleri ayrıldı. Nova Scotia, Kanada konfederasyonuna ilk katılan (1867) dört eyaletten biridir. (L)
NOVA SOF AL A, esk. Sof ala, Mozambik’te (Manica-Sofala arazisi) köy, Beira’nın güneyinde. Eskiden bir arap devletinin başkenti olan limanı bugün önemini kaybetmiştir. (L)