NÛŞİREVÂN

NÛŞİREVÂN; İran’daki Sâsânî Devleti hükümdârlarından. Sâsânî Hânedânmın yirmincisidir. Asıl ismi Hüsrev’dir. Pehlevî dilindeki “Ano- şek-revân=Ölmez, ebedî rûh” mânâsına “Anûşirevân” veya “Nûşirevân” lakabıyla meşhûr olmuştur. Adının Arapça karşılığı olan “Kisrâ” ünvânı daha sonraki Sâsânî hükümdârları için kullanılmıştır. Kubâd’ın en küçük oğludur. Peygamber efendimiz; “Ben, âdil sultan zamânmda dünyâya geldim.” buyurarak onun adâletini övmüştür. On dokuzuncu Sâsânî hükümdârı olan Kubâd zevkine düşkün, Mejdek adında birisinin ortaya attığı bugünkü komünizme âit fikirleri kabûl etti.
Tenbellerin serserilerin ve hele kadına düşkün olan aşağı kimselerin işine gelen; “Ateşe tapılacaktır. Her şey herkesin malıdır. Herkesin malları ve yaşayışları eşittir. Herkes birliktedir. Şahsî tasarruf yoktur. Bütün insanlar eşit ve her şeyde ortaktırlar. Biri diğerinin zevcesini isterse ona vermesi lâzımdır. Zenginler malları fakirlere vermeli, onların ihtiyaçlarını gidermelidir.” şeklindeki Mejdek’in fikirleri Kubâd zamânmda yayıldı. Ku- bâd’ın ölümünden sonra M.531 senesinde tahta, oğlu Hüsrev yâni Nûşirevân geçti. Nûşirevân; Romalılarla, Hunlularla, Hindli- lerle ve başka komşularıyla yaptığı birçok savaşlarda gâlip geldi. Sâsânî Devletinin sınırlarım Akdeniz’e ve Karadeniz’e ulaştırdı. Mâverâünnehr taraflarından da birçok yerleri sınırları içine kattı. Roma İmparatoru Jüstinianos’un ilerlemesinden endişe ederek ona harb îlân etti. Roma İmparatorunu hezîmete uğratıp elli sene müddetle, her sene otuz bin altın cizye vermeye mecbûr etti. Yemen’i, Dâra’yı aldı ve Kapadokya’ya girdi. Babası zamânmda ahlâksızlıkları ve bozuk fikirleriyle insanları etkisine alan Mejdek ve seksen bin adamını kılıçtan geçirerek komünizm belâsını ortadan kaldırdı. Kırk sekiz sene adâletle hüküm sürdü. Onun adâleti hadîs-i şerîfle medhedildi. Nûşirevân, hü- kümdârlık zamânmda askerî reformlar yaptı ve yeni bir vergi toplama sistemi geliştirdi. Mejde- kîleri ülkeden atmasına rağmen âdil ve hoşgörülü kişiliğiyle ün kazandı. Hikmet sâhibi, zekî ve iş bilen müşâvirleri vardı. İlim ve hikmet sâhibi kimseleri her taraftan toplayıp ikrâm ve ihsanlarda bulunurdu. Kale, köprü gibi birçok binâlar ve eserler yaptırdı. 579 senesinde vefât etti. Oğlu Dördüncü Hürmüz onun yerine geçti.