ÖGLENA (Euglena )

ÖGLENA (Euglena ); Aim. Euglena, Fr.
Eglene (f), İng. Euglena. Familyası: Öglenagiller
(Euglenidae). Yaşadığı yerler: Tatlı sularda. Özellikleri:
Tek hücreli hayvanlardan olup, hem bitkisel
hem de hayvansal hücre özelliği taşıyan,
kamçılı bir mikroorganizmadır. Uzunluğuna bölünerek
iki birey meydana gelir. Uygunsuz şartlarda
kist meydana getirerek hayâtını sürdürür.
Çeşitleri: Elli kadar türü vardır. Euglena viridis en
çok bilinenidir.
Kamçılılar (Flagellata) sınıfının öglenagiller
familyasından, tatlı su birikintileri, nehir, göl ve havuzlarda
yaşayan, vücûdu mekik şeklinde, gözlegörülemeyen bir mikroorganizma. Bütün canlılık
faaliyetleri, tek hücreli vücûdunda cereyan eder.
Vücûdu, pelikula denen esnek bir zarla çevrilidir.
Ön ucunda, bir ağız ye hareketini sağlayan
uzunca bir kamçı bulunur. Kamçı kesesinin dibinde,
ışığa karşı duyarlı, stigma denen kırmızı göz
noktası ve yıldız şeklinde ince kanallarla çevrilmiş
kontraktil koful vardır. Hayâtî olayları yöneten
çekirdek (nükleus), vücudun arka tarafındadır. Sitoplazma
içinde kloroplast tânecikleri bulunduğundan
su üzerinde yeşil bir tabaka meydana getirirler.
Güneş ışığı alan sıcak ve kirli sularda,
uzunluğuna bölünerek çoğalırlar. Uygunsuz şartlarda
kist hâline dönüşürler.
Öglena, beslenme bakımından ilgi çekici bir
canlıdır. Kloroplastları sâyesinde, ışık karşısında
bitkiler gibi fotosentez yaparak besinini kendisi yapar
(ototrof beslenme). Karanlıkta ise, suda bulunan
hazır organik artıklarla beslenir (heterotrof
beslenme). Bu özellikleriyle, bitkiler ve hayvanlar
arasında âdeta bir geçit teşkil eder. Hareketini
sağlayan kamçısı ve heterotrof özelliğinden, zoologlar
bunu protozoa alt âlemine dâhil ederler.
Botanikçilerse, algea (su yosunları) sınıfında incelerler.
Diğer biyologlar da pfotistler grubuna
dâhil ederler.
Solunum için suda erimiş; oksijeni, hücre zarından
sitoplazmaya osmoz (geçişme) ile alırlar.
Solunum sonucu hâsıl olan C02, yine aynı şekilde
vücut yüzeyinden atılır. Vücutta biriken fazla su
da, kasılıp büzülen kontraktil kofulla dış ortama aktarılır.
Solunum esnâsında sentezlenen ATP molekülleri,
enerji gerektiren olaylarda kullanılır.
“Euglena viridis” tek kamçılı, “Euglena gracilis”
çift kamçılıdır.