ÖRDEK

ÖRDEK (Anas); Aim. Ente (f), Fr. Canard
(m), İng. Duck. Familyası: Ördekgiller (Anatidae).
Yaşadığı yerler: Göl ve durgun su kıyılarında,
bataklıklarda, sazlıklar arasında. Özellikleri: Yassı
süzgeç gagalı, perde ayaklı su kuşları. Çamurları
karıştırarak besin ararlar. Yabânîler göçücüdür.
Ömrü: 20-30 yıl. Çeşitleri: 100’den fazla türü
vardır. Yeşilbaş, angıt, kılkuyruk, kaşıkgaga, küçük
testere gagalı, büyük testere gagalı, kara ördek,
misk ördeği meşhurlarıdır.
Hemen hemen bütün dünyânın sulak bölgelerinde
yaşayan, perde ayaklı su kuşlan. Göl ve bataklık
kenarlannı pek severler. Hızlı akan nehir ve
denizlerde yaşayanlar da vardır. Beslenmesi kolay olduğundan,
evcil birçok soyları üretilmiştir. Memleketimizdeki
ördekler, birçok ırkın karışmasından
elde edilen melez karışımıdır. Yabancı ülkelerde,
ıslah edilmiş Kampbel, Pekin, Ruen gibi saf ırklar
mevcuttur. Evcil ördekler, yabânî olan yeşilbaştan türemiştir.
Yassı gaga, perdeli ayaklar, badi badi bir yürüyüş
ve vak vak gibilerden bir ses, ördeklerin belli
başlı özellikleridir. Kısa ayakları vücudunun arka
kısmında oduğundan, yürürken zorluk çekerler. Erkekler
dişilerden daha büyük ve gösterişlidir. Kışm
ve ilkbaharda semirdiklerinden etleri lezzetli olur. Bu
devrelerde bol avlanırlar. Evciller et, yumurta ve
süs için beslenirler. Soğuğa ve yağmura dayanıklı
hayvanlardır. Erkek ördeklerin tüyleri parlak ve
renklidir, boyunları yeşil olur. Beyaz, yeşil, kurşunî,
mavi, siyah tüyler kanşarak hayvana güzel bir görünüş
kazandınr. Dişilerin tüyleri daha donuk, daha
az renklidir. Her iki cinsin soluk ve donuk renkli türleri
de vardır. Özellikle Amerika’da yaygın olan evcil
misk ördekleri beyaz tüylüdür.
Erkeğin tüyleri yazm dökülerek, dişiler gibi esmer
tüylere bürünür. Tüyler, tıpkı kiremit gibi birbiri
üstüne dizildiğinden hem içine kolay kolay su
geçmez, hem de geçse bile kaygan olduğundan
sudan çıkınca çabuk kurur. Ördek, kuyruküstü yağ
bezlerinden, gagasını sürerek aldığı yağları tüylerine
değdirerek bu kayganlığı sağlar.
Ördekler iyi yüzücü ve dalıcıdır. Sırtları üstten
basık, göğüsleri ileri çıkıktır. Bir kayığa benzer.
Geniş ve yassı gagasının üzeri sinirce zengin
bir deriyle örtülüdür ve kenarları tırtıklıdır. Suya
dalarak çamurları baştan başa araştırır. Ağzına bir
miktar çamurlu su alarak gagasını kapar ve dilini
piston gibi ileri geri hareket ettirerek çamurlu suyu aralıklardan sızdırarak dışarı çıkarır. Bu arada
tohum ve kurtçuklar ağızda kalır. Sümüklü böcek,
kurbağa larvaları ve küçük balıkları da yutar.
Ne bulursa yer. Gâyet obur olduğundan, bâzan bir
kurbağayı birden yutmaya çalışır. Denizlerde yaşayan
bâzı türler, balık ve kabuklu deniz hayvanları
ile beslenirler.
Suya daldığında gaga üstündeki soluk deliği
suyun girişine mâni olmak için kapanır. Ördeklerin
öne doğru olan üç parmağının arasında perde
şeklinde gerili deri bulunur. Arkada kalan küçük
parmak ise serbesttir. Karada iki yana sallanarak
zahmetle yürümesine karşılık, suda çok rahat hareket
eder. Çok hareketli olan kuyruğu, yüzerken
dümen vazifesi görür. Evcil ördekler yuva yapmaz
ve uçmazlar. Yabânî türler içinde ağaç kovuklarında
veya çalılıklar arasında yuva yapanlar vardır.
Yeşilbaş, terk edilmiş tavşan çukurlarında yuva
yaparak yumurtlar. Yaban ördekleri toplu yaşar
ve kışın ılık bölgelere sürüler hâlinde göç ederler.
Evcil ördekler, küçük gruplar hâlinde yaşarlar.
Genellikle her erkeğe 6 dişi düşer. Göl ve dere
kenarlarında veya bahçe havuzlarında kolayca yetiştirilebilen
kümes hayvanlarıdır.
Suyu çok severler. Damızlık olanlar için mutlaka
bir havuz yapılır. Avrupa’da pastacılar, bol
miktarda ördek yumurtası tüketirler. İklime bağlı
olarak, genellikle şubat-mart aylarında yumurtlamaya
başlarlar. Yumurtalar 15-20 adeti bulduğunda
dişi kuluçka olur. Yumurtalar, folluktan
toplandığı taktirde geç kuluçka olurlar. Bu durumda
3-4 ay yumurtlamaya devam ederler. Her dişi,
bu süre içinde 50-60 yumurta yapar. Yavru ördekler
çabuk geliştiği için, kısa zamanda yumurtlamaya
başlarlar. Sağlıklı bir dişi, 7-8 yıl yumurtlayabilir.
Kuluçka müddeti 28-29 gündür. Dişi
ördekler, yumurtalara gerekli ilgiyi pek göstermezler.
Bundan dolayı ördek yumurtaları, çoğunlukla
tavuk veya hindi altına konur.Yumurtadan çıkan ördek yavrularına, 1-2 gün
sonra yem verilmeye başlanabilir. Haşlanmış yumurta
kıyılarak verilmesi uygundur. Daha sonraları
yemlere ekmek içi, buğday ve mısır unları
karıştırılmaya başlanır. Hatta içine körpe yeşillik
de katılması iyi olur. Yemler, havuzda erginler tarafından
kapışılacağından yavrular aç kalabilir.
Bunu önlemek için havuz, çıtadan yapılmış bölmelerle
ayrılabilir. Yavrular dar aralıklardan geçerek
kendileri için ayrılan kısımda rahatça beslenebilirler.
Evcil ördekler 15 yıl kadar, yabânîler
çoğunlukla 20-30 yıl yaşarlar.
Ördeklerin yüzden fazla türü vardır. Yeşilbaş,
angıt, kılkuyruk, kaşıkgaga, kara ördek, misk ördeği,
moskof ördeği, al kuşaklı ördek, orman ördeği
meşhurlarıdır.