PALAMUT (Vallonea)

PALAMUT (Vallonea); Aim. Knopper (m),
Fr. Velani (m), İng. Valonia. Familyası: Kayıngiller
(Fagaceae) Türkiye’de yetiştiği yerler: Karadeniz
hâriç hemen hemen her yerde.Palamut meşesi (Quercus ithaburensis subsp,
macrolepis)nin, uzunca fındığa benzeyen, tanence
zengin, bir yüksük içinde oturtulmuş olan meyvesi.
Palamut meşesinin meyveleri üç cm kadar
uzunlukta silindir şekilli, açık kahverenkli ve buruk
lezzetlidir. Palut, pelit, palıt gibi isimlerle de
bilinir. Esas olarak palamut, pelit ve kadeh (kupula)
olmak üzere iki kısımdan meydana gelir. İki kısma
birden palamut adı verilir. Pelit, silindirik şekilli,
takriben iki cm uzunluğunda, ucu basık ve beyaz
tüylüdür. Kadeh ise 2-6 cm çapında olup, üst
kısmı tırnak (trillo) denilen üzeri tüylü, uzun, kalın
ve kıvrık veya yatık çıkıntılarla örtülüdür.
Palamut meşesinin meyveleri iki senede bir olgunlaşır.
Olgunlaşma eylül ve kasım aylarında sona
erer. Fakat olgunlaşma fazlalaştıkça kadeh ve tırnaktaki
tanen miktarı azalacağından, palamutlar
tam olgunlaşmadan ağustos-eylül ayları arasında
toplanır. Palamut meşesi ağacı 5-10 yaşından itibaren
meyve vermeye başlar. En çok ürün 25-30
yaşlarında alınır. Bir ağaçta ortalama olarak 25-50
kg ürün alınmakla berâber, yetişme ortamına göre
bu miktar değişebilir. Kurutma ile palamut, ağırlığının
% 40’ını kaybeder. Pelit, meyvenin ağırlığının
% 30’unu, tırnak ise % 25’ini teşkil eder.
Kullanıldığı yerler: Meyveleri gallik tanen taşır.
Tanen miktarı pelitte % 6-10, kadehte % 27,5,
tırnakta % 34-50 arasındadır. Ayrıca meyvelerde
şeker de bulunur. Pelitte % 9, olgun olmayan palamutta
% 4,3, kadehte % 2,7 şeker vardır. Tâze veya
kavrulmuş meşe palamutları ishâl durdurucu
olarak kullanılır. Ayrıca hayvan yemi olarak da yer
yer kullanılır. Kabuğu soyulduktan sonra kavrulmuş
olan palamut, toz edilerek kahvesi yapılabilir.
Tadlandırılarak mîdevî ve ishâl durdurucu olarak
istifâde edilir. Boya ve deri sanâyiinde de kullanılır.
Ticâreti: Palamut kaba, tırnak, un veya hülâsa
hâlinde ihraç edilir. Memleketimizin başta gelen
ihraç ürünlerindendir.