PALİNGENİ

PALİNGENİ i. (fr. palingénie’den). Biyol. Soyoluşta, atalara ait evrelerin tekrarlanı-şını ifade için Haeckel’in kullandığı terim. (L)
PAL1NGEN1A i. Karın kısmının sonunda uzun kıllar bulunan günlük böcek; kurtçukken büyük akarsularda yaşar (Avrupa). [İlmî adı Palingenia longicauda. Epheme-roptera takımından palingenidae familyasının örnek tipi.] (L)
PALINODIA i. (lat. k.). Eskiçağda, bir şairin daha önce ileri sürdüğü yargılardan caydığını bildirmek için yazdığı şiir.
— ANSİKL. İlk palinodia örneğini Stesik-horos verdi. Anneleri Helene için kötü şeyler söyledi diye Kastor ve Polydeukes tarafından kör edilen Stesikhoros, Helene’-nin iffetini öven ikinci bir şiir yazmış ve hemen gözleri açılmıştı. Palinodia, genellikle bir şakadır (insi. Horatius’un genç bir kadının aleyhinde söylediklerini geri alan Palinodia’sı). [L]
PALİNOLOJİ i. (yun. palynein, un, toz saçmak’tan fr. palynologie). Tortul taba-
kalarda bulunan çiçek tozu kalıntılarının tanımlanması ve sayılması esasına dayanan paleontoloji bilimi.
— ANSİKL. Palinoloji terimi, hava «planktonunu, yani rüzgârlarla taşınan tozları (daha çok çiçek tozu) inceleyen İngiliz botanikçisi H.A. Hyde ve D.A. Williams tarafından öne .sürüldü.
Sporların ve çiçek tozlarının incelenmesi yeni değildir. Daha XVII. yy.da N. Grew ve N. Malpighi bu konuyle ilgilenmişlerdi. XIX. yy.da C.H. Fisher polen morfolojisini kurdu ve H. Witham 1833’te İngiliz kömürlerinde rastlanan sporlar, çiçek tozlan ve fosil sporlar üstüne gözlemlerde bulundu. İsveçli von Post 1916’da dördüncü zaman turba yataklarında bulunan çiçek tozu oranındaki değişiklikleri belirten «çiçek tozu diyagramlarını yayınladı.
Palinoloji bugün çeşitli yönlerde gelişmektedir: bitkisel sporların ve çiçek tozlarının incelenmesi (yani sporoloji); alerji hekimliğini ve tarımı ilgilendiren hava planktonunun incelenmesi; bal yapılan çiçek tozlarının incelenmesi (melissopalinoloji); stratigrafik palinoloji (arkeoloji, tarihöncesi, kömür veya petrol jeolojisi alanında kullanılır). [L]
PAL1NORAS i. (?). Denize. Kerteriz almakta kullanılan seyir âleti.
— ANSİKL. içinde yalpa çemberleri bulunan palinoras’ın, genellikle pirinçten yapılan, pusula kartı biçiminde dairesel bir yüzeyi vardır. Bu yüzey üzerindeki taksimatın sıfır noktası, geminin pruva doğrultusunu (omurga hattını) gösterir. Âletin merkezine, kendi çevresinde 360° dönebilen bir hedef oturtulmuştur. (M)
PAL1NUR1DAE çoğl. i. Macrura takımından önayaklı kabuklular familyası; langust (palinurus) ile diğer birçok cinsi kapsar.
(L)
PALİNURO, lat. Palinurum, İtalya yan-madasmda yüksek burun, Tiren denizi kıyısında. Adını, yüzerek karaya vardıktan sonra öldürülen Aineias’ın efsanevî kılavuzu Palinuros’tan alan burunda Eskiçağda bir anıt vardı; bu anıtı, suçları yüzünden vebaya uğrayan halkın Painuros şerefine diktiği söylenir. Bugün, Palinuro burnu. (L)
PALİNURUS i. Palinuridae familyasının örnek tipi langust’un ilmî adı. (L)