PAMUKTAŞI

PAMUKTAŞI; Aim. Trawertin (m), Fr. Travertin
(m), İng. Travertine. Tabiî olarak çıkan
kaynak suların diplerinde çökelerek biriken ve
pamuk gibi bembeyaz bir görünüme sâhip olan
silisyumlu ve kimyevî menşeli kalker şeklindeki
taşlar.
Pamuktaşları, kapalı oyuklarda bulunan kaynak
sularının diplerinde ve kenarlarında meydana
gelir. Bu taşların meydana gelmesi, yeryüzü olaylarının
en ilgi çekicilerindendir. Yeraltı sulan akışlarını
devam ettirirken, rastladıkları kireçli kayaları
eritirler. Bu suların karbondioksit oranları
çoksa kayalar daha kolay eriyerek suya karışırlar.
Bu sebeple suların içindeki erimiş kalkerler çoğalır.
Su yeryüzüne çıktığı zaman, içinde taşıdığı kalker
parçaları kaynağın etrafına ve dibine çöker. İşte, bu
şekildeki çökeltinin sonucu meydana gelen taşlara
“pamuktaşı” ismi verilmektedir.
Bâzı örtülü oyuklarda bulunan kayaların, taşlaşma
esnâsında çözülerek, bu hâli aldıkları bilinmektedir.
Bunlara ise “Gök kireçtaşı” ismi verilmektedir.
Bunlar pamuktaşlarmdan biraz farklı,
kısa boyutlu ve yuvarlaktırlar.
Pamuktaşlarmı meydana getiren kaynak suları
sıcak sulu, soğuk sulu olmak üzere, iki kısımdır.
Denizli vilâyeti yakınlarında bulunan “Pamukkale”,
soğuk sulu kaynaktan meydana gelmiş pamuktaşlarıdır.
Pamuktaşları, özellikle yuvarlak olurlar. Bu
taşların meydana geldikleri oyuklar düzgünse değeri
daha çoktur. Parlak olduğu için süslemecilik
sanatında kullanılmaktadır. Kaplamalarda, sütun
başlarında, kubbe ve kilit taşları gibi vs. yerlerde
görmek mümkündür.
Pamuktaşlannın ihtivâ ettikleri kalıntılara göre
de değerleri fazladır. İtalya Tivali?deki pamuktaşlarınm
kalınlıkları 120-150 m arasında değişmektedir
ve bunun için çok değerlidirler. Bundan
başka; Roma’da San Filippa; Cezayir’de Hammâm-
meskûtîn; Türkiye’de Denizli-Pamukkale
pamuktaşı yatakları bakımından dünyâca Ünlüdür.
Buralar güzellik bakımından da görmeye değer
yerlerdir.