PARATİFO

P A R A T İF O ; Aim. Paratyphus (m), Fr. Paratyphoide
(f), İng. Paratyphoid fever. Kusma ve
ishal ile başlayan, değişik tipte iltihap yapan had
toksik veya bulaşıcı hastalıklar grubu. Paratifo
basilleri 1-3 mikron uzunluğunda, 0,4-0, 6 mikron
genişliğinde olan kapsülsüz, sporsuz bakterilerdir.
20 ile 40 derece arasında ürerler. Bu basiller,
sütü pastörize etmekle suyu kaynatma veya
klorlama ile inaktive edilirler (zararsızlaştınlırlar).
Paratifo, bütün dünyâda yaygın olan bir hastalık
grubudur. Sosyoekonomik ve hijyenik şartlan uygun
olmayan toplumlarda görülüş sıklığı fazladır. Enfeksiyonu
yayan insan ve hayvan taşıyıcılardır. Tifo
şeklinde seyreden Paratifo A, insanlara dolaylı veya
dolaysız olarak bulaşabilir. Fakat diğerleri et,
süt, süt ürünleri, su gibi besin maddeleri ile geçer.Besin zehirlenmelerine de bu tip mikroplar
sebep olabilir. Besin zehirlenmelerinin en büyük
sebebi etlerdir. Hasta olan hayvanlar kesilip etleri
yenirse, hastalık insanlara bulaşır. Sıcak havada
dışarıda bekleyen etlerde bakteri yoğunluğu
artar. Dolayısıyla paratifo vakaları en çok yaz aylarında
görülür. Bakteri ile bulaşmış etlerden yapılan
sucuk, pastırma, salam, sosis gibi yiyeceklerden
de besin zehirlenmesi görülebildiği gibi
temiz olan etlerin sonradan bozuşması ile de besin
zehirlenmeleri görülebilmektedir.
Paratifo A insanlarda bulunur. Hayvanların
enfeksiyonuna rastlanmamaktadır. Paratifo B, Paratifo
C de insan taşıyıcılarla bulaşan ve genel
enfeksiyon yapan bakterilerdir.
Paratifonun kuluçka süresi, hastalığı yapan
bakterinin tipine göre değişiklik gösterir. Bulaşık,
besin yenildikten sonra 2-36 saat sonra başlar.
Bakterilerin kana karışması ile seyreden tipinde
10-15 gün kadar olabilir.
Paratifo enfeksiyonlarını üç grupta incelemek
mümkündür:
1. Paratifo gastroenteriti: Paratifo basillerinin
toksinleriyle bulaşmış gıdâ yendikten sonra kısa
bir süre geçmesini takiben bulantı ve kusma
ile başlar. Başağrısı, titreme ile yükselen ateş, hızlı
nabız, kusma, ishal, karın ağrıları vardır. Zehir
(toksin) fazla ise soğuk bir ter başlar, hasta şoka girer,
koma durumu ortaya çıkabilir, gerekli tedâvi
yapılmazsa hasta ölebilir. Paratifo gastroenteriti,
had bir zehirlenme olduğu için ilk yapılacak iş
hastalığa sebep olan zehiri tesirsiz hâle getirmek
olmalıdır. Bu zehirin bir panzehiri yoktur. Şayet ishal
yeni başlamışsa müshil vermek denenebilir.
Şiddetli vak’alarda bikarbonatlı sularla mîde yıkanır.
Bununla kusma durmazsa ufak buz parçalan
yutturulur, çay ve bazik özellikli mâden suları içirilir.
İkinci gün az miktarda çorba şeklindeki nişastalı
ve unlu gıdâlar, yoğurt ve meyve sulan verilir.
Üçüncü günü bu diyete et suyu ve yumurta dailave edilir. 4-5 gün sonra ishali geçmiş olanlara ızgara
et, patates püresi, bir iki dilim francala ve ekşi
elmaya izin verilir. İshale karşı koruyucu olarak
sülfonamid cinsi ilâçlar verilebilir.
, 2. Paratifo bakteriyemişi: Kana bakteri karışması
durumudur. Bâzan besin zehirlenmesi tipinde
gastroenterit yapar ve ateş ile başlar. Ateş, 3-5
günde düşeceği yerde uzar. Bu arada ishal azalır.
Hatta günde bir-ikiye kadar iner. Hastalık bakteriyemi
ile tifo şeklinde belirtiler verir.
Sürekli olarak tifo şeklinde hastalık yapan Paratifo
A’dır. Bu bakteri sadece insanlarda bulunur.
Hastalık yavaş yükselen bir ateşle başlar. İştahsızlık,
mîde bulantısı, genel kas ağrıları, baş ve
sırt ağrıları olabilir. Karın ağrısı, kusma gibi belirtiler
tifodan fazladır. İshal veya kabızlık olur. Paratifo
B enfeksiyonlarında ağızda uçuk görülebilir.
Tifoda görülen şuur bozuklukları paratifoda
yoktur. Dalak ve karaciğer büyüyebilir. Bâzan sarılık
da eklenebilir. Paratifo genellikle şifâ ile neticelenir.
İki haftadan fazla sürmez. Nekâhat uzun
sürer. Halsizlik ve çalışmaya karşı isteksizlik vardır.
Bazan tifoda görülen barsak delinmesi, paratifoda
da görülebilir. Paratifonun en sık rastlanan
komplikasyonu cerahatli safra kesesi iltihabı ve
böbrek iltihabıdır. Tifo gibi tedâvi edilir. Kloramfenikol
veya Thiamphenicol preparatları en
etkili ilâçlardır. Tifo aşısı içinde paratifo A ve B
aşıları da bulunur. Aşı karma aşıdır. Korunmada
besin maddesi satıcılarının, aşçıların ve içilen suların
kontrolünün eksiksiz yapılması gerekir.
3. Lokal paratifo enfeksiyonları: Lokal paratifo
vak’alarmm çoğunda hastalık âniden ürperme
ve titreme ile yükselen ateşle başlar. Bakterinin
yerleşmiş olduğu bölgeye göre belirtiler ortaya
çıkar. Bunlar menenjit, kemik iltihapları, kalp zarı
iltihabı, zatürre ve akciğer absesi safra kesesi iltihabı
olabilir. Tedâvide uygun antibiyotikler kullanılır,
gerekirse abseler boşaltılır.