PERİBACASI

PERİBACASI; Aim. Erdorgel (f), Fr. Pyramide
(f) de fee , İng. Earth pillar. Yağmur ve sel sularının
toprağı süpürür biçimdeki aşındırmaları
sonucu ortaya çıkan kule, piramit ve koni şeklindeki
toprak yığınlarına verilen isim. Peribacaları;
değişik zamanlarda meydana gelen volkanik püskürmeler
sırasında geniş çukur ve boşluklarda biriken
tüf ve millerin sel sularının aşındırması ile ortaya
çıkar. Sürekli ve sağnak şeklindeki yağmurların
düştüğü toprak; biriken suların hızını arttıracak
şekilde dik olursa, meydana gelen sel suları
son derece aşındırıcı güce sâhip olur. Bu sular
toprakları derin oyarak önce birbirlerine paralel
toprak yivleri açarlar. Meydana gelen bu yivlerin
arası suların devamlı aşındırmaları sonucu tepelerine
doğru sivrilen toprak piramitler ortaya çıkar.
Bu piramitler aşındırılması zor ve sert toprak yığınları
olduğu için, seller artık bunları oyamaz ve
aşmdıramazlar. Oyulan piramit ve koni biçimindeki
toprak yığınlarının üzerlerindeki taşlar külâh gibi
kalarak güzel bir görünüm verirler.
Peribacalarının yükseklikleri meydana geliş
zamanlarına göre değişiklik arz ederle’. Bunların
boyları 1-2 metre ile 35 metre arasında değişmektedir.
Kimi yerlerde peribacaları birbirleriyle
paralel olarak sıralanırlar. Bunlara uzaktan bakıldığı
zaman kat-kat bir şehirmiş gibi görünürler.
Peribacaları; geçmiş târihlerde insanlar tarafından
ev ve barınak olarak kullanılmıştır. Bâzı peribacalarının iç kısımlarının bölümler hâlinde olması,
resimlerin bulunması, hatta bâzılarının yağlı
boyayla boyalı olması bu görüşü doğrulamaktadır.
Bugün ise buralar soğuk hava deposu olarak
kullanılmaktadır.
Dünyânın birçok yerinde peribacaları mevcuttur.
Avrupa’da Alp bölgesinde, Fransa’da Savoy eyâletinde,
Kuzey Amerika’da New Mexico’da, Asya’da
Türkiye’de önemli peribacaları vardır. Memleketimizdeki,
Ürgüp-Göreme ile Niğde-Aksaray’m
Selime köyü civârındaki Maçan Yaylasındaki peribacaları
çok ilgi çekici bir özelliğe sâhip oldukları
için bölgeye çok sayıda turist gelmesini sağlar.