PERUKA

PERUKA; Aim. Perücke (f), Fr. Perruque (f),
İng. Wig. Kelliği, saç kusurlarını saklamak veya
arzu edilen saç cins ve şekline sâhip olmak için kullanılan;
hayvan, insan kıllarından veya sentetik iplerden
yapılan sun’î saç. Târihî tespitlere göre perukalar
ilk olarak Mısırlılar tarafından, güneş ışığının
menfi tesirlerinden korunmak için kullanılmıştır.
Eski Mısırlılar saçlarını tamâmen kazıtırlar, sokağa
çıkarken başka, törenlere katılırken başka bir
peruka takarlardı. Bu perukalar, insan saçından, siyah
koyun yününden veya siyaha boyanmış nebâtî
liflerden faydalanılarak yapılırdı. Mısırlılarda saç biçimi
makam ve rütbe belirttiğinden perukaya çok
önem verilirdi. Kısa saçlılık; zenginlik, kudret veya
mevki bakımından üstünlüğe işâret ederdi.
Perukalar Asur, Bâbil, Med, Kaide ve Pers
medeniyetleri devirlerinde de çok yaygın olarak
kullanılıyordu. Bunlardan Asur ve Bâbilliler sun’î
saçları dalgalı, kıvırcık gibi şekillere sokarak, perukaların
süslenme vâsıtası olarak kullanılmasına
öncülük ettiler. Fenike asıllı olan Kıbrıslılar da
imâl ettikleri çok miktarda perukayı Grek ve İyonlara
satarak bu işi ticârete döken ilk insanlar oldular.
Roma’da zengin kadınlar, altm işlemeli veya
altmtozu serpilmiş perukaları kullanırlardı.
Ortaçağın ilk senelerinde kadınlar arasında
yere kadar inen uzun saçlar moda oldu. Böyle saçları
olmayan, saçlarını uzatamayan kadınlar, modaya
uymak için özel saçlar taktılar. Venedik ve
Floransa’da başlayan bir akım, 12. asrın sonunda
hemen hemen bütün Avrupa’ya yayıldı.
On dördüncü yüzyılda Avrupalı kadınların kullandıkları
alna sarkan, örme perukalar ise normal
saçlara bağlanan hayvanî yünlerden yapıldı. On
beşinci yüzyılda başı tamâmen kapatan perukalar
kullanılmaya başlandı. Bu asırda Fransız asilzâdeleri
yanlarında çalıştırdıkları hizmetçilerinin saçlarını
peruka yaptırmak için kestirirlerdi. Perukanın
esas yaygınlaşması ise 16. yüzyılın sonlarından îtibâren
oldu. Devlet erkânı, sefirler, ilim adamları da
dâhil olmak üzere hemen herkes saçlannı kazıtarak,umûmiyetle benzer şekilli olan perukaları takıyorlardı.
İngiltere Kraliçesi Birinci Elizabethan kel
olduğu ve seksen ayrı çeşitten meydana gelen peruka
kolleksiyonu bulunduğu, devrin en çok konuşulan
mevzulanndandı. İmalât tekniğinde en ileri
giden millet, ince deri astarlar üzerine saç dikerek
peruka yapan Fransızlardı. On yedinci asrın ilk
yarısında Fransız erkekleri arasında düz, uzun perukalar
moda oldu. 1670’te Manş’ı geçen peruka
modası, subayından köylüsüne kadar hemen hemen
bütün İngilizlere sirâyet etti.
On sekizinci yüzyılın ilk seneleri kadın perukalarının
târih boyunca en çok kullanıldıkları yıllar
oldu. Ancak bu târihte perukalar klâsik stilden ayrılarak
kısa, düz bir şekil aldılar. On sekizinci asır,
aynı zamanda perukaların ehemmiyetlerini kaybederek
yaygın olarak kullanılmamasına başlangıç
teşkil etti. Bundan sonra Avrupa’da perukaların
kullanım sahası, benzer görünüşte olmaları istenen
hâkim, subay gibi kimselerle mahdut kaldı.
Günümüzde perukalar ve peruka imâli:
Modem şekilli perukaları ilk îmâl eden, saç modelleri
üzerinde uzun çalışmalar yapmış bir Fransız
terzisidir. Günümüzün perukaları genelde kelliği
veya saçta bulunan bir kusuru örtmek için
kullanılır. Birçok kişi peruka kullanmak yerine
saçlarını yaptırmayı tercih ettiğinden peruka kullananlar
çok azdır. 1
Peruka yapımı malzeme olarak çok malzeme
gerektirmez. Saçsız bir manken kafası yeteri kadar
saç ve saçların tutturulacağı bir file bunun için
kâfidir. Peruka îmâlinde kullanılan saçlar, daha
çok aralarına sentetik iplikler karıştırılmış tabiî
saçlardır. Bu saçlar perukanın temelini teşkil eden
fileye tek tek bağlanırlar. Elde yapıldığı taktirde,
bir perukanın tamamlanması birkaç gün sürebilir.
Daha sonra perukalara arzu edilen şekil verilir.
Böyle yapılmış perukalar ancak, fırçalanarak temizlenebilir.
Yıkamak mümkün değildir. Baştaki
kısmî saç kusurlarının düzeltilmesi için parça perukalar
mevcutsa da tam perukalar daha çok tercih
edilmektedir. Perukaların günümüzde en çok kullanıldıkları
alanlar tiyatro ve sinemadır.
İslâm dîninde insanın, hayvan kılından veya
sentetik ipliklerden yapılmış perukalar ve takma
kirpikleri ihtiyaç hâlinde kullanmasına izin verilmiştir.
Ancak ihtiyaç ile süs ayrı şeyler olduğundan,
kullanılması ihtiyaç olan şeyi süs, gösteriş için
kullanmak uygun değildir.