PİRAMİT

PİRAMİT; Aim. Pyramide (f), Fr. Pyramide
(m), İng. Pyramid. Eski Mısırlılar tarafından kraliyet
mezarları olarak inşâ edilen kare tabanlı, üçgen
kenar yüzleri en zirvede birleşen tipik bir duvar
işçiliğine sahip mîmârî yapı.Piramit, dışarıdan görüldüğü gibi basit bir yapı
olmayıp, iç bölmeleri oldukça tefemıatlıdır. İnşaat
eski Mısırlıların bozuk inançlarına göre ölümden
sonraki hayâtın ihtiyaçlarını görecek bir şekilde
plânlanmıştır. Birkaç pramit grup hâlinde
yerleştirilmiştir. Merkez piramit krala aittir. Doğu
kısımda ibâdetlerin yapıldığı mâbed bulunur. Eski
Mısırlılar tanrılarına adadıkları kurbanlarını
burada keserlerdi. Krala âit mezar etrafında da
kralın en yakın idâreci yakınlarına âit diğer mezarlar
bulunur. Pramitlerdeki mezarların belli bir
düzen içerisinde sıralanışı, eski Mısırlıların ölümden
sonra da hayâtın olduğuna inandıklarının bir
işâretidir.
Piramit duvarları dışında kalan kaya kovuğunda
ayrıca bir veya daha fazla gömülü büyük kayık
biçiminde tekneler mevcuttur. Bu teknelere
uzaydan geldiği zannedilerek “Güneş Tekneleri”
denilmekteyse de, muamması henüz çözülememiştir.
Piramitler, Nil Nehrinin batı kıyısında çöl zemin
üzerine kurulmuştur. Mabed önünden nehre
doğru bir kanal uzanır. Bu kanalın piramit inşaası
esnâsında inşaat malzemesi taşınmasında büyük
rolü olabileceği zannedilmektedir.
Piramitin ortasında bulunan mezar odasına
ulaşılması oldukça zordur. Piramite giriş, piramit
dışında zemindendir. Girişi meyilli bir koridor tâkip
eder. Mezar odasına ulaşmayı zorlaştırmak
için karmaşık yapı usûllerine başvurulmuştur. Piramit
içerisinde plânları birbirine benzemeyen
birçok oda mevcuttur. Mezar odasına giriş kısmı,
duvar yapısının devamı gibidir. Dışardan bakan bir
kimsenin normal olarak bu girişi fark etmesi çok
güçtür. Diğer bir usûl, koridorların büyük kaya
blokları ile bir su kanalının önünün kesildiği gibi
kapatılmasıdır. Bir başka usûl ise iki ayrı odaya
uzanan karmaşık koridorlardır. Bu yollardan biri
boş odaya, diğeriyse mezarların bulunduğu odaya
ulaşır.Piramitlerin nasıl inşâ edildiği henüz anlaşılamamıştır.
Piramitlerin büyüklüğü ve o günkü
teknik imkânların yeterli olmadığı düşüncesi, piramitleri
inceleyen mîmârları hayretler içerisinde
bırakmaktadır. Mîlâttan önce yaklaşık 2590-2568
yılları arasında yaşayan Cheops’a âit Giza’daki
Khufu Piramidi en büyüğü olup taban genişliği
230.43 metre, yüksekliği 146.76 metredir.
Piramitler, yakındaki bir taş ocağından temin
edilen blok taşlardan katlar hâlinde inşâ edilmiştir.
Yüzey ve koridorlarında kullanılan küçük taşlar
ise Nil’in karşısında Tura mevkiinde yer alan,
taş ocaklarından temin edilmiştir. Mezar sandukalarını
çevreleyen mermer taşlar ise Nil’in başladığı
Güney Mısır bölgelerinden sallar üzerinde
1400 km mesâfeden taşınmıştır. Tahminen bir piramit
ağırlığı 2-30 ton arasında değişen 2.300.000
blok taş ihtivâ etmektedir. M.Ö. 1. asırda yaşayan
Yunan târihçisi Heredot’un verdiği bilgiye göre
bir piramit inşaatının temelini hazırlamak on sene,
yükseltmek ise yirmi sene tutmuş ve bu inşaatla 30
sene boyunca devamlı 1 0 0 . 0 0 0 kişi çalıştırılmıştır.
Piramitlerin katlar hâlinde inşâ edildiği, her kat
bitince etrafının doldurulduğu sanılmaktadır.
Yapılan piramitlerin duvar meyilleri farklı farklıdır.
M.Ö. 2614-2591 seneleri arasında yaşayan
Snefru’ya âit piramitte duvar alt taraflarında meyil
43°; üst taraflarında 34° 41’dir. M.Ö. 2556-2526
seneleri arasında inşâ edilen bu büyük piramitlerden
Khufu ve Khafre’nin duvar meyilleri sâbit ve 52°dir.
Mısır’da Piramit yapımı Yeni Krallık döneminde
(M.Ö. 1570) terk edildi.
En büyük 35 piramit Nil’in batı kıyısında Nil
Deltasının ucundan güneye doğru Libya Çölünde,
Nil Vâdisinde yapılmıştır. Büyüklük sırasına göre
piramitler; Khufu, Khafre, Menkure, Zoser,
Hadjefa, Zawviyet el Aryan, Abu Rouesh, Lisht,
Illahun ve Hawvara’dir. Bunların dışındaki piramitler
daha küçüktür.
Dünyânın yedi hârikasından biri olarak bilinen
piramitlerden Gize’deki büyük piramit, Napoleon’un
emriyle 1798-1799 senesinde açıldı. On dokuzuncu
yüzyıl sonuna kadar hemen bütün piramitlere girilerek
inceleme yapıldı. Piramit mezar odalarından
krala âit altın, gümüş ve taşlardan yapılmış çok kıymetli
eşyâlar alınarak müzelere götürüldü.
1954 senesinde Giza’daki Khufu piramidi güneyinde
keşfedilen tekne ilgi çekicidir. Tekne, genişliği
213 cm uzunluğu 31 metre olan ve üzeri her
biri 17 ton ağırlığındaki 42 adet taş bloklarla örtülmüş
kanal içinde bulunmuştur. Teknenin başı,
dümen yelpâzesinin bulunduğu kısım ayrı olarak
yere konmuştur. Üst güverte ise monte edilmek
üzere tekne içine yerleştirilmiştir. Piramitler civarında
buna benzer daha pekçok kanalın mevcut
olduğu sanılmaktadır.