(d.19 Kasım 1563, Penshurst – ö. 13 Temmuz 1626, Penshurst, Kent, İngiltere), İngiliz asker ve diplomat. İrlanda kral vekili Sir Henry Sidney’in ikinci oğlu, Sir Philip Sidney’in kardeşidir. Oxford’daki Christ Church College’da öğrenim gördü. 1585’te parlamentoya girdi. 1585-87 arasında amcası Leicester kontu Robert Dudley’ nin komutasında Felemenk’te İspanya’ya karşı savaştı. 1586’da “sir” unvanı aldı.
1590’da Vlissingen valiliğine atanarak Felemenk’e döndü ve sonraki iki yıl boyunca Orange prensi Nassau’lu Maurits ve Sir Francis Vere’in hizmetinde bulundu. 1593-94 yıllannda diplomatik bir görevle Fransa’ da bulunduktan sonra, yeniden Felemenk’e
I
Eliza
iüzabeth’in 1558’de tahta çıkmasından | mra hızla yükselmeye başlayan Dudley,
Leicester 1. kontu Robert Sidney, kimliği bilinmeyen bir sanatçının yaptığı portreden ayrıntı; Ulusal Portre Galerisi, Londra National Portrait Gallery, Londra
315 Leichhardt, Ludwig
fitti ve Tumhout Çarpışması’na (1598) atıldı.
I. James’in 1603’te tahta çıkmasından sonra İngiltere’ye dönen Sidney, kral tarafından Penshurst baronu yapıldı ve kraliçenin mabeyinciliğine atandı. 1605’te Lisle vikontu yapıldı. 1618’de de amcasının ölümüyle (1588) boşalmış olan Leicester Kontluğu’ nun başına geçti. Edebiyatçılann koruyucusu olan Sidney’in kültürel etkinliklerle dolu yaşamı Ben Jonson’ın bir şiirinde övgü dolu bir dille anlatılmıştır.
Leicester (Kontu), Simon de Montfort
bak. Montfort, Simon de
Leicestershire, İngiltere’de Doğu Midlands bölgesinde il (county). Nottinghamshire, Lincolnshire, Northamptonshire, Warwickshire ve Derbyshire’la çevrilidir. Ana eksenini nüfusun büyük bölümünün yaşadığı Soar Irmağı vadisi oluştumr. İli güney-kuzey doğrultusunda boydan boya geçen Soar Irmağı daha sonra Trent Irmağıyla birleşir. Soar Irmağı vadisinin doğusunda, 100-150 m yükseklikte geniş ve güzel manzaralı bir yayla yer alır. Nüfusu çok seyrek olan bu yaylada İngiltere’nin en ünlü tilki avlan yapılır.
Soar Vadisinin batısında Chamwood Ormanının ağaçlık tepeleri yer alır. Bu tepeler İngiltere’deki eski ana kayaç katmanla-nndan bazılannın Prekambriyen Zamanda (y. 4 milyar-570 milyon yıl önce) yüzeye çıkmasıyla oluşmuştur. Ormamn kuzeyinde ve batısında uzanan Leicestershire kömür havzası, İngiltere’de Sanayi Devrimi sırasında ortaya çıkan kanal ve demiryolu ulaşımı gibi yeniliklerin ilk ulaştığı bölgelerden biridir.
Ekonomisi öteden beri hayvancılığa dayanan Leicestershire, koyunlan ve Stilton peyniriyle tanınır. İlde çeşitli sanayi dallan görülmekle birlikte çorap üretimi özel bir önem taşır. İlk çorap tezgâhlan 1640’ta Hinckley’de kumlmuş ve zamanla ilin öteki kesimlerine yayılmıştır. Çorap üretimi günümüzde de sürdürülmekle birlikte, dış rekabet dolayısıyla üretim miktarı önemli ölçüde düşmüştür. Sanayi tesisleri Leicester ve Loughborough kentlerinin bulunduğu Soar Vadisinde yoğunlaşmıştır.
İldeki en önemli tarihsel yapı Norman döneminden kalma Oakham Şatosu’dur. Aynca Leicester, Lutterworth, Melton Mowbray, Ashby-de-la-Zouch gibi yerleşmelerde ortaçağ kiliseleri, Leicester kentinde de bir katedral vardır. Leicester ve Loughborough’da yükseköğretim kurumlan bulunur. Yüzölçümü 2.553 km2 olan il, yönetsel bakımdan Blaby, Charnwood, Harborough, Hinckley and Bosworth, Melton, North West Leicestershire, Oadby and Wigston, Rutland ve Leicester adlı dokuz ilçeye bölünmüştür. Nüfus (1991 geç.) 860.500.
Leichhardt, (Friedrich Wilhelm) Ludwig (d. 23 Ekim 1813, Trebatsch, Prusya -ö. 4 Nisan 1848’den sonra, Avustralya), Avustralya’nın ilk ulusal kahramanlanndan biri olan doğabilimci ve kâşif. 1848’de çıktığı keşif seferinden geri dönmemesi üzerine başlatılan arama çalışmalan yaklaşık 100 yıl boyunca sürdürülmüştür.
Bir süre Berlin (1831,1834-36) ve Gottingen (1833) üniversitelerinde felsefe öğrenimi gördükten sonra doğa bilimleri okumaya karar verdi. 1837’de okulda tanıştığı ve dost olduğu William Nicholson’la birlikte Londra’daki British Museum ve Kraliyet Cer-
Leiden 316
rahlık Okulu ile Paris’teki Botanik Bahçe-si’nde tıp ve doğa bilimleri öğrenimi gördü. Daha sonra İngiltere, Fransa, İtalya ve İsviçre’de alan araştırmaları yaptı. 1841’de Nicholson’m sağladığı mali destekle Avustralya’ya gitti.
1842’de Sidney’e ayak basan Leichhardt, 1844’e değin Hunter Irmağı vadisinde araştırmalar yaptı, bitki ve kayaç örnekleri topladı, jeoloji konusunda notlar tuttu ve konferanslar verdi. Ağustos 1844’te altı arkadaşıyla birlikte Sidney’den denize açıldı. Yolda dört kişinin daha katıldığı sefer heyeti, ekimde Darling Downs’daki karakoldan Port Essington’a doğru yola çıktı. Yolculuk sırasında iki kişi geri döndü, bir kişi de Avustralya Yerlilerince öldürüldü. Geri kalanlar Aralık 1845’te Port Essington’a ulaştı. Leichhardt’ın keşif seferinde tuttuğu günlükler 1847’de yayımlandı. Leichhardt Aralık 1846’da Darling Downs’dan güneydeki Swan Irmağına ulaşmak amacıyla ikinci bir keşif seferi düzenledi- Ama, yemek için yanma aldığı hayvanların ölmesi ve sıtma nedeniyle, çok geçmeden beraberindeki sekiz kişi ile birlikte geri dönmek zorunda kaldı. Haziran 1847’deki yeni sefer girişimi de başarısızlıkla sonuçlandı. Altı kişiden oluşan yeni bir sefer heyetiyle Mart 1848’de bir kez daha yola çıkan Leichhardt’tan 4 Nisan 1848 tarihli mektubunu yazdığı, bugünkü Roma kentinin yakınlarındaki noktadan ayrılmasından sonra bir daha haber alınamadı. Arama çalışmaları 1852’de başladı ve 1930’lara değin sürdürüldü. Leichhardt’ı aramaya çıkan ekiplerden çoğu beraberlerinde getirdikleri değerli bilgilerle kıtada yeni yerleşmelerin kurulmasına katkıda bulundular. Seferleri sırasında yerleşmeye elverişli geniş araziler ve birçok önemli akarsu keşfeden Leichhardt keşfettiği bölgelerin haritalarını da çıkardı. İlk seferlerindeki başarılalı karşılığında 1847 Paris Coğrafya Demeği Ödülü’nü aldı ve Londra’daki Kraliyet Coğrafya Demeği’nin madalyasıyla ödüllendirildi. Bilimsel çalışmaları ve verdiği derslerin notlan birçok ülkede yayımlandı.
Patrick White’in Leichhardt’ın yaşamöy-küsüne dayanarak yazdığı Vass adlı romanı 1957’de, Leichhardt’ın mektuplan ise (3 cilt) 1968’de yayımlandı.
Leiden, İngilizce leyden, Fransızca leyde, Hollanda’nın batı kesiminde, Zutdholland ilinde (provincie) belediye (gemeente). La-hey’in kuzeydoğusunda, Eski Ren (Oude Rijn) ve Yeni Ren (Nieuwe Rijn) ırmaklan-nın birleştiği noktada yer alır. Roma kökenli eski adı Lugdunum Batovorum, gerçekte İspanyollara karşı direnişe önderlik eden Johan van der Does’in (Janus Dousa) Nova poemata (1575; Yeni Şiirler) adlı kitabında kente verdiği addır. Tarihsel kayıtlarda ilk kez Utrecht piskoposluğuna bağlı bir mülk olarak 922’de adından söz edilen Leiden, 12. yüzyılda inşa edilen şatonun (Burcht) çevresinde gelişti. 1266’da berat aldıktan sonra 1420’ye değin Holland kontlarının bir temsilcisi tarafından yönetildi. Dokuma sanayisi 14. yüzyılda Ypres’den (leper) göç eden dokumacılarla gelişti. Leuven’li Elzevir ailesinin burada bir basımevi kurmasından (y. 1581) sonra önemli bir basım merkezi oldu. Felemenk’in İspanyol yönetimine karşı giriştiği ayaklanma sırasındaki çetin İspanyol kuşatması (Ma-yıs-Ekim 1574), ancak kanal setlerinin yıkılmasından sonra Felemenk gemilerinin kent halkına erzak ve ikmal taşımasıyla yanldı. Oranje prensi I. Willem (Sessiz) kent
halkının gösterdiği cesaretten dolayı 1575’te Leiden Devlet Üniversitesi’ni kurdurdu. Üniversite 17. ve 18. yüzyıllarda Felemenk Reform akımıyla bilim ve tıp çalışmalannın merkezi durumuna geldi. Joseph Justus Scaliger, Hugo Grotius, Jacobus Arminius, Daniel Heinsius, Franciscus (Frans) Hems-terhuis ve Hermann Boerhaave gibi bilginler burada yetişti. Üniversiteye bağlı kurumlar arasında Kraliyet Dilbilim ve Antropoloji Enstitüsü, Ulusal Eski Eserler Müzesi, Ulusal Asya Etnoloji Müzesi, Bilim Tarihi Müzesi, botanik bahçeleri (1587) ve Leiden Gözlemevi sayılabilir. 17. yüzyılda Felemenk rönesansmın merkezi olan Leiden, aynı zamanda Rembrandt, Jân van Goyen, Jan Steen, Gabriel Metsu ve Gerard Dou gibi birçok ünlü ressamın doğduğu yerdir.
Kentteki tarihsel binalar arasında 1878’de kısmen onanlan Gemeenlandshuis van Rijn (1596i, 1957-58 yıllannda onanlan Tartıevi (1658), Belediye Müzesi (1869) ve Kumaşçılar Ham (Lakenhal) yer alır. 1929’da yanan 17. yüzyıldan kalma belediye binası yeniden inşa edilmiştir. Pilgrim Babalan Evi’nde (1957’de açıldı) Massachusetts’taki Playmouth’a gidip yerleşmeden önce Lei-den’de kalan “Pilgrim”lerle (1609-20) ilgili belgeler bulunur. Ortaçağdan kalma St. Peter Kilisesi’nde, papaz John Robinson’a adanmış bir anıt yer alır. Gotik Hooglandse Kerk (St. Pancras Kilisesi) 15. yüzyıldan kalmadır.
18. yüzyılda dokumacılık sanayisinin gerilemesiyle bir süre ekonomik durgunluk içine giren Leiden 19. yüzyıl sonlannda yeni bir sanayileşme hareketine sahne oldu. Günümüzdeki ekonomik etkinlikler arasında metalürji, grafik sanatlar, inşaat malzemeleri üretimi ve gıda işleme yer alır. Leiden’in peynir ve sığır pazarlan ülkedeki en büyük pazarlardandır. Kentin batısında çiçek soğanı yetiştiren çiftlikler vardır. No-ordwijk ve Katwijk, kent yakınındaki deniz sayfiyeleridir. II. Dünya Savaşı’ndan sonra kent dışındaki yerleşim alanlannın gösterdiği gelişmeye karşın, eski kent, Leiden’in ekonomik etkinliklerinin merkezi olmaya devam etmektedir. Nüfus (1991 tah.) 111.949; (1983 tah.) metropoliten alan, 175.457.
Leiden Devlet Üniversitesi, Felemenkçe ruksuniversiteit te leiden, Hollanda’mn Leiden kentinde üniversite. 1575’te Oranje prensi Willem tarafından Kalvenci öğretinin önemli bir merkezi olan Cenevre Akademisi örnek alınarak kuruldu. 17. yüzyılın başına gelindiğinde bir ilahiyat, bilim ve tıp merkezi olarak uluslararası ün kazanmıştı. Üniversitenin tıp alanında kazandığı ünde büyük katkısı bulunan Hermann Boerhaave çalışmalannı burada yürüttü.
Üniversiteye bağlı kuruluşlar arasında Kraliyet Dilbilim ve Antropoloji Enstitüsü, Oudheden Devlet Müzesi, botanik bahçeleri, Leiden Gözlemevi ve Ulusal Asya Etnoloji Müzesi sayılabilir.
Leiden şişesi, statik elektriği depolayan aygıt. 1746’da, Leiden Üniversitesi’nden Hollandall fizikçi Pieter van Musschen-broek tarafından bir rastlantı sonucu bulunmuştur; Alman mucit Ewald Georg von Kleist da bu aygıtı 1745’te, Musschenbroek’ in çalışmalanndan habersiz olarak geliştirmişti. Ilk Leiden şişesi, yansına kadar suyla doldurulmuş, ağzı mantarla kapatılmış küçük bir cam şişeydi, mantann ortasından şişenin içindeki suya dalacak uzunlukta bir çivi ya da tel geçirilmişti. Şişeyi elektrikle yüklemek için, telin dışanda kalan ucu
sürtünme ile statik elektrik üreten bir değdiriliyordu. Telin ucu aygıttan a tan sonra şişenin elektrikle yüklenmiş ğu, tele elle dokunulunca duyulan el çarpması etkisinden anlaşılıyordu. ‘ müzde Leiden şişesi yalıtkan malze bir şişenin iç ve dış yüzleri metal yapr~ kaplanarak yapılır, dış yüzdeki metal rak toprağa bağlanır; şişenin ağzından rilen ve bir ucu iç yüzdeki metal yap değen bir pirinç çubuk aracılığıyla elektrikle yüklenebilir. Günümüzde derslerinde gösterim amacıyla kull-Leiden şişesi, elektrik ve elektronik
larda yaygın biçimde kullanılan el__
sığaçlannın (kondansatör) ilk örneğidir.
Leidy, Joseph (d. 9 Eylül 1823, *. phia – ö. 30 Nisan 1891, Philadelphia,. ABD’li zoolog. Karşılaştırmalı anatı asalakbilim ve paleontoloji alanla önemli katkılarda bulunmuştur. Philadelphia Doğa Bilimleri Akaden. 1846’da kütüphaneci ve müdür olarak Ertesi yıl Müdürler Kumlu başkan getirildi. Batı eyaletlerinde kapsamlı araştırmalan yaparak, ABD’de paleoı jinin temellerini attı. Bu konudaki ça lannm ilki olan “On the Fossil Ho America”da (1847; Amerika’nın Fosü Üzerine), Knstof Kolomb’un gelişinden önce Kuzey Amerika’da at soyunun tük diğini, daha sonraki araştırmalarında
Leidy
University of Pennsylvania, Philadelphia
ABD’nin batısında Tarihöncesi dönen_ aslan, kaplan, deve ve gergedan gibi vanlann yaşamış olduğunu kanıtladı.
1848’de yayımladığı Researches intojbe Comparative Anatomy of the Liver (Y * ‘ ğerin Karşılaştırmalı Anatomisi Ur_ Araştırmalar), bu organ üzerindeki ilk nntılı incelemeydi. Pennsylvania Ünive tesi’ne anatomi profesörü olarak atan sonra (1853-91), asalakbilim alanında öncülük yaparak sindirim kanalındaki laklar üzerine ilk önemli inceleme olan Flora and Fauna Within Living Ami (1853; Yaşayan Hayvanların İçindeki : ve Fauna) yayımladı. Domuzlarda Tr. spiralis türünü saptaması Rudolf Leu m insanda trişinoz etkenini bulmasına dımcı oldu.
Döneminde Protozoa filumundan tek” reliler konusunda ABD’nin en yetkin < m sayılan Leidy, basit yapılı hayvan lan üzerine birçok yapıt yayımladı. B dan Fresh Water Rhizopods of North ca (1879; Kuzey Amerika’nın Tatlı S da Yaşayan Kökayaklılar) önemli bir! m kitabı oldu. Yayımlanan 600’ü çalışmasından Elementary Treatise on man Anatomy (1861; İnsan Anatomisi rine Temel inceleme) bu konuda AB yayımlanan temel yapıtlar arasına
im ft’ :< ¿¡wit
Ünlü ABD’li paleontolog Henry Osbom’ün ABD’de yazılmış en önemli paleontoloji incelemesi olarak nitelendirdiği “On the Extinct Mammalia of Dakota and Nebraska” da (1869; Dakota ve Nebraska’daki Soyu Tükenmiş Memeliler Üzerine) önemli yapıttan arasındadır.
Leif Eriksson (şansu), ericson ya da erucson olarak da yazılır (ü. 11. yy), Norveçli kâşif. Kuzey Amerika kıyılanna ayak basan ilk Avrupalı olduğu sanılmaktadır.
Grönland’da ilk Avrupa yerleşmesini kuran Erik’in (Kızıl) oğluydu. Eiriks Sağa’ya (Erik’in Destanı) göre 1000 yılında Grön-land’dan Norveç’e gitti ve Kral I. Olav Tryggvason’un isteği üzerine Hıristiyanlığı kabul etti. Ertesi yıl Kral Olav tarafından Grönland’a yerleşmiş Kuzeyliler arasında Hıristiyanlığı yaymakla görevlendirildi. Grönland’a dönüş yolculuğu sırasında rotamdan saparak bilinmeyen bir yöne doğru süreklenmeye başladı. Sonunda Kuzey Amerika’da bugünkü Nova Scotia olduğu sanılan bir bölgeye çıktı ve yabani üzümlerden dolayı buraya Vinland (Şarap Ülkesi) adını verdi. Grönland’a döndükten sonra başta Brattahild’deki ilk kiliseyi yaptıran annesi olmak üzere pek çok kişinin Hıristiyanlığı benimsemesini sağladı.
Günümüzde pek çok araştırmacının Eiriks Sqga’dan daha güvenilir bir kaynak olarak kabul ettiği Flateyjarbök’taki (Şarkı Kitabı) Groenlendinga Saga’ ya (Grönlandlılann Destanı) göre Leif, Vinland hakkında bildiklerini, oraya 14 yıl önce gitmiş olan İzlandalI Bjami Herjulfsson’dan öğrenmiştir. Bu destana göre Leif Kuzey Amerika’ya 1000 yılından çok sonra ulaşmış ve Vinland’ ■ı yanı sıra Labrador Yanmadası olduğu sanılan Helluland ve Newfoundland olduğu sanılan Markland’a uğramıştır. Sonraki yıllarda Leif in kardeşi Thorvald ile İzlandalI Thorfinn Karlsefni Vinland’a seferler düzenlediler.
13. ve 14. yüzyıla ait İzlanda dilindeki yapıtlar Leif in Kuzey Amerika’ya yapılan ik seferlere katılan Vikinglerden olduğunu göstermektedir. Bununla birlikte ilk seferin düzenleyicisi olup olmadığı bilinmemektedir.
Leigh, Vivien, asıl adı vtvian mary hartley (d. 5 Kasım 1913, Darciling, Hindistan -& 8 Temmuz 1967, Londra,. İngiltere), 2arafeti ve güzelliğiyle tanınmış İngiliz sine-■a yıldızı ve tiyatro^ oyuncusu.
İlk kez 1934’te Things Are Looking Up adlı filmde rol aldı. Ertesi yıl da The Mask af Virtue’ da (Erdemin Maskesi) sahneye
VMen Leigh
Whan Gürkan Arşivi
çıktı. Gone with the Wind (1939; Rüzgâr Gibi Geçti) filmi için yapılan geniş çaplı seçme sonucunda Scarlett O’Hara rolünü aldı, filmdeki büyük başansıyla da Oscar kazandı. Daha önce tiyatroda canlandırdığı, A Streetcar Named Desire (1951; İhtiras Tramvayı) filmindeki Blanche du Bois rolüyle ikinci Oscar’ım elde etti. Shakespeare oyunlannda rol alarak Old Vic ve Stratford topluluklanyla turnelere katıldı. Yirmi yıl evli kaldığı Laurence Olivier ile birçok oyunda birlikte sahneye çıktı. Başanh oyunlan arasında The Skin of Our Teeth (.Herşeye Rağmen/Ramak Kaldı), Antigone, Caesar and Cleopatra (Sezar ve Kleopatra), The Sleeping Prince (Uyuyan Prens) ve Duel of Angels (Meleklerin Düellosu) sayılabilir. Sonraki yıllarda sağlığının bozulmasından ötürü az sayıda film ya da oyunda görülen Leigh son kez Ship of Fools (Aptallar Gemisi) filminde rol aldı.
Leighton, Frederic, Baron Leighton (Stretton), baronet sir frederic leighton (1886-96) olarak da bilinir (d. 3 Aralık 1830, Scarborough, Yorkshire – ö. 25 Ocak 1896, Londra, İngiltere), yaşadığı dönemde büyük bir ün kazanmış akademik ressam. Avrupa’nın değişik kentlerinde öğrenim gördükten sonra 1852’de Roma’ya gitti, insanlarla iyi ilişki kurmadaki yeteneğiyle İngiliz romancı William Makepeace Thackeray, Fransız romancı George Sand ve İngiliz şair Robert Browning gibi birçok ünlü kişinin dostluğunu kazandı.
1855’teki Kraliyet Akademisi sergisinde yer alan “Cimabue’nün Madonnası” adlı yapıtını Kraliçe Victoria satın aldı. Bu yapıt yeni bir kozmopolit akademik anlayışın İngiltere’ye girmesini sağladı. Klasik Yunan ve yüksek Rönesans kökenli biçimlerden yararlanarak büyük ölçekli resimler yaratmaya dayanan bu yeni üslupta, şaka öğesi içeren konulara ya da uydurmaca konulara ağırlık veriliyordu. Leighton bu başansmın tadını çıkarmak üzere 1858’de Londra’ya gitti ve iki yıl sonra temelli olarak oraya yerleşti.
1869’da Kraliyet Akademisi üyesi, 1878’de de başkam oldu. Aynı yıl “sir” unvanı verilen, 1886’da baronet, ölmeden bir gün önce de baron olan Leighton, böylesine yüksek unvanlarla onurlandınlan ilk İngiliz ressamdır.
Leighton, Margaret (d. 26 Şubat 1922, Bamt Green, Birmingham yakınlan, Worcestershire – ö. 13 Ocak 1976, Chichester, West Sussex, İngiltere), klasiklerden çağdaş yapıtlara kadar uzanan çok çeşitli kompo-zisyonlanyla tanınmış İngiliz tiyatro ve sinema oyuncusu.
Sahneye ilk kez 16 yaşındayken Birmingham Repertuvar Tiyatrosu’nda çıktı (1938). Daha sonra Birmingham’da, Sir Barry Jack-son’ın tiyatro okulunda eğitim gördü. İngiltere’nin seçkin tiyatro topluluğu Old Vic’in oyuncusu olduğu yıllarda eleştirmenlerin övgüsünü kazandı. Londra’da- ilk kez 1944’te Peer Gynt, New York kentinde de 1946’da Henry TV oyunlanyla sahneye çıktı. Önemli rolleri arasında The Cocktail Party’deki (1950; Kokteyl Parti) Celia Cop-lestone ve Noël Coward’in da Magnus tipini canlandırdığı The Apple Cart (1953) oyunundaki Orinthia vardı. New York kentinde Separate Tables (1956; Ayn Masalar) ve The Night of the Işuana (1962; İguana Gecesi) oyunlanndakı tiplemeleriyle iki kez Antoinette Perry (Tony) Ödülü kazandı. Asıl ününü tiyatroda yapmasına karşın Leighton sinemada da unutulmaz kompozisyonlar çizmişti. Rol aldığı 20’den fazla filmin başlıcalan The Astonished Heart
317 Leino, Eino
(1949; Şaşkın Kalp), The Winslow Boy (1948), The Sound and the Fury (1959; Ses ve Öfke), The Madwoman of Chaillot 1969; Çılgın Kadın) ve The Go-Between’di 1970; Arabulucu). Arabulucu filmiyle İngiliz Sinema ve Televizyon Sanatlan Derneği tarafından en iyi yardımcı kadın oyuncu seçilen Leighton’ın televizyondaki başanh kompozisyonlan arasında 1974 yapımı Great Expectations’taki (Büyük Umutlar) Miss Havisham ve Hamlefteki (1970), Emmy Ödülü kazandığı Kraliçe Gertrude rolleri sayılabilir. Stratford-upon-Avon ve Chichester şenliklerinde de sahneye çıkan Leighton son olarak Londra’da A Fame and a Fortune (1975; Ün ve Servet) adlı oyunda Alec Guinness ile birlikte rol almıştı.
Leighton, Robert (d. 1611, Londra ? – ö. 25 Haziran 1684, Londra, İngiltere), Presbi-teryen İskoç din adamı. Presbiteryen kilise yönetimini savunanlarla piskoposluk temeline dayalı (episkopal) örgütlenmeyi savu-nanlan uzlaştırma çabasıyla İskoçya’da iki Anglikan piskoposluğun sorumluluğunu üstlenmiştir.
Anglikan piskopos William Laud’un kıyımına uğrayan Presbiteryen Alexander Le-ighton’m oğluydu. Edinburgh’da öğrenimini tamamladıktan sonra Fransa’da kaldığı birkaç yıl içinde Jansenci hareketin papalık karşıtı tutumundan etkilendi. Genellikle Thomas à Kempis’e dayandırılan Imitatio Christi adlı yapıtın da etkisinde kaldı. 1641’de İskoçya’ya döndükten sonra Presbiteryen papazlığına atandı. İki yıl sonra, İskoçya ve İngiltere parlamentolan arasında bir anlaşma niteliğindeki Kutsal Birlik’i(*) imzaladı. 1653’te Edinburgh Üniversitesi rektörlüğüne ve ilahiyat profesörlüğüne atandı.
II. Charles’ın yeniden tahta çıkmasından ve İskoçya’da piskoposluk örgütünün yeniden kurulmasından bir yıl sonra 1661’de Leighton, Dunblane Anglikan piskoposu olarak takdis edildi. Ama Charles ve hükümetinin benimsediği uzlaşmaz tutum nedeniyle, piskoposluğun işlevlerinin değişebileceği umudu boşa çıktı. Presbiteryen din adamlannı Anglikanlarla uzlaştırma çabala-nm sürdürdüyse de sonunda bundan vazgeçti. Charles yönetimini Ulusal And yanh-lannm kıyımını durdurmaya ikna edemeyince piskoposluktan istifa etmek üzere 1665’te Londra’ya gitti. Charles’m ısranyla görevde kaldıysa da dört yıl sonra Ulusal And yanhlan adına yemden Londra’ya gitti. 1670’te pek istekli olmasa da Glasgow piskoposluğunu kabul etti. Burada da uzlaşma yolundaki çabalan başansız kaldı. 1674’te görevinden istifa etti.
Yapıtlan arasında Sermons (1692; Vaazlar) ve Rules and Instructions for a Holy Life (1708; Kutsal Bir Yaşam İçin Kurallar ve Yönergeler) sayılabilir.
Leino, Eino, asıl adı armas eino leopold lönnbohm (d. 6 Temmuz 1878, Paltamo, Finlandiya, Rus Çarlığı – ö. 10 Öcak 1926, Tuusula, Finlandiya), Fin şiirinin çeşitli türlerinde ürün vermiş şair. Aynı zamanda düşsel, mistik ve güncel romanlardan broşürlere ve gazete eleştirilerine kadar çok çeşitli çalışmalan vardır.
Helsinki Üniversitesi’nde öğrenim gördükten sonra, pâivülehti (sonradan Helsingen Sanomat) adlı liberal gazetede edebiyat ve tiyatro eleştirmeni olarak çalıştı. Verimli ve çok yönlü bir şair olarak tamndı. Aynca Dante’nin İlahi Komedya’sı gibi birçok klasik yapıtı Finceye çevirdi.
Erich 318
İlk şiir kitabı Maaliskuurı lauluja’da (1896; Mart Şarkılan) neşeli bir hava egemendir, üslup ise özgür ve melodiktir. Leino bu dönemde Fin halk şarkılarından, FinlandiyalI şair J. L. Runeberg’den ve Alman şair Heinrich Heine’den etkilenmişti. Ama yapıtlarındaki neşeli hava giderek karamsar-
Leino
Federation of Finnish Writers, Helsinki
lığa dönüştü; yalnızlık duygularına ve itiraflara yer veren şiirler, Rus baskısı altındaki dönemi eleştiren yurtseverlik şiirleri, hüzünlü baladlar yazmaya başladı. Bu arada mitolojik öğelere de yer verdi; özellikle halk şiirlerindeki ölçü ve temaları kullandığı başyapıtı Helkavirsiâ’de (1903-16; Kutsal İlahiler) bu öğeler belirgindir.
Öbür şiir kitapları arasında Talviyö (1905; Kış Gecesi), Halla (1908; Ayaz) ve tarihsel nitelikteki Simo Hurtta (1904-19; Av Köpeği Simo) yer ahr. Naamioita (1905-11; Maskeler) adı altında topladığı oyunlar, roman, fabl ve denemeler de yazan Leino’ nun şiirleri, Fin lirik şiirinin en güzel örneklerindendir.
