SAĞLIK HİZMETLERİNDE HASTA HAKLARI
Nezle, virüsün vücûda alınmasından 18-48 saat sonra başlar. Hasta âniden, boğazda kuruma, hapşırma ve sulu burun akıntısıyla yorgunluk hisseder.
-bilgilendirme
-onay
-gizlilik/ özel hayat
-bakım ve tedavi
-başvuru
10
GİRİŞ
İnsan hayatının sağlıklı ve güçlü bir şekilde devam ettirebilmesi, her şeyden
önce yeterli ve dengeli gıda almasına bağlıdır. İnsan hayatının vazgeçilmez bir
parçası olan gıdalar, gıda bileşenleri ve beslenme hakkında ki bilimsel esaslara
dayalı verilerin geçmişi oldukça yeni sayılabilir. Dolayısıyla beslenme bilimi de
diğer bilim dallarına kıyasla yeni bir bilim dalıdır. İlk vitamin yaklaşık 80 yıl önce
keşfedilmiş ve bazı minerallerin vücudumuzdaki fonksiyonları ancak 10 – 15 yıl
önce anlaşılabilmiştir.
Dünyada beslenme ile ilgili problemlere baktığımızda başlıca iki temel sorunun
olduğunu görmekteyiz Bunlardan birincisi insanların yeterli besin maddesi
bulamamasına bağlı açlık problemi, İkincisi ise aşın ve dengesiz beslenmeye bağlı
oluşan çeşitli problemlerdir. Her iki durumda da insan sağlığı risk altına girmekte,
dünyanın bazı yerlerinde açlığa dayalı insan ölümleri görülürken, diğer bazı yerlerinde
ise aşırı ve dengesiz beslenmekten kaynaklanan sağlık problemlerinden
dolayı yine insanlar ızdırap çekmektedir. Dolayısıyla insanların en değerli
varlıkları olan sağlıklarını korumak için, yeterli ve dengeli beslenmeye son derece
önem vermeleri gerekmektedir.
Beslenmede yapılan hatalar ve bu hatalardan kaynaklanan olumsuzlukları
açıklamak amacıyla özellikle son yıllarda çeşitli araştırmalar yapılmış; buna göre
yanlış beslenmeden kaynaklanan çeşitli sağlık problemleri açıkça ortaya konulmuştur.
Batı toplumunun % 30-50’sinin “şişman” olduğu, aşırı ve dengesiz beslenmeye
dayalı olarak bu insanlarda yüksek tansiyon, diabet, yağ metabolizmasında
bozukluklar görüldüğü, hiperürikemi ve arterioskleroza fazlaca rastlandığı ifade
edilmiştir. Fakat burada yanlış beslenmenin tek faktör değil, ancak önemli bir faktör
olduğu unutulmamalıdır. Aşırı beslenme sonucu oluşan şişmanlık vücudu
yorar, böylece vücut normal kilosunu koruyan başka bir organizmaya göre daha
çabuk çökme eğilimi gösterir.
İnsan metabolizmasında gıda maddelerinin yapı taşları sindirim esnasında
belirli bir hazırlık evresi geçirdikten sonra organizma tarafından depo edilebilirler.
Bugün mutlaka düzenli olarak alınması gereken 50 gıda bileşeni tanımlanmaktadır.
Fakat anne sütü hariç bu 50 komponenti bir arada sunan bir gıda maddesi henüz
tanımlanmadığından, bu maddelerin alimim ancak değişik gıda maddelerinin kombinasyonundan
sağlamak mümkündür. Örneğin unlu mamüllerden beyaz unun tercih
edilmesi ve lif içermeyen hayvansal gıdalara eğilim gösterilmesi sonucu, özellikle
bayanlar ve yaşlı insanlarda bağırsak tembelliği çokça görülmektedir.
11
Yukarıda anlatılan nedenlerden dolayı, beslenmenin detaylanndan önce, aşın
ve yetersiz beslenmenin doğru ve yanlış beslenmenin iyice anlaşılması gerekir.
Tahılların taş değirmende öğütülüp ilk defa ekmek haline getirilmesinden valsli
değirmenlerin keşfiyle yine tahıldan elde edilen unun pasta, kurabiye vs. yiyeceklere
dönüştürülmesine kadar yaklaşık 12000 yıllık zaman geçmiştir. Daha sonraları
gıda muhafazasında ısıtma ve hava akımı keşfedilmiş, mikroorganizmaların
bozulmalara neden olduğu, ısıtma ve oksijen azlığının mikroorganizmaları
öldürdüğü belirlenmiştir. Sağlıklı ve ekonomik olması, çevreyi koruması gibi
nedenler, metal kutulardaki konservenin yerini, giderek artan oranlarda soğutulmuş
ve dondurulmuş gıdalar almıştır. Radyasyonla muhafaza da son yıllarda önem
kazanmaya başlamıştır.
Eski zamanlarda meydana gelen bu gelişmelerin çoğu Ortadoğu, Mısır, Çin ve
Hindistan’da olmuştur. Yoğurt yapımı yaklaşık 1000 yıl önce Orta Asya’daki
Türkler tarafından gerçekleştirilmiştir. Örneğin 1500’lü yıllarda henüz yoğurdu hiç
tanımayan Avrupa, Kanuni Sultan Süleyman tarafından Fransa kralı Fransuva’yı
tedavi etmesi amacıyla gönderilen doktorun beraberinde götürdüğü keçinin sütüyle
hastayı tedavi etmesiyle tanınmıştır. Bundan sonraki tarihlerde Avrupa’da yoğurt
harika ilaç olarak görülmüştür.
Yukarıda anlatılan nedenlerden dolayı, beslenmenin detaylanndan önce, aşın
ve yetersiz beslenmenin doğru ve yanlış beslenmenin iyice anlaşılması gerekir.
Tahılların taş değirmende öğütülüp ilk defa ekmek haline getirilmesinden valsli
değirmenlerin keşfiyle yine tahıldan elde edilen unun pasta, kurabiye vs. yiyeceklere
dönüştürülmesine kadar yaklaşık 12000 yıllık zaman geçmiştir. Daha sonraları
gıda muhafazasında ısıtma ve hava akımı keşfedilmiş, mikroorganizmaların
bozulmalara neden olduğu, ısıtma ve oksijen azlığının mikroorganizmaları
öldürdüğü belirlenmiştir. Sağlıklı ve ekonomik olması, çevreyi koruması gibi
nedenler, metal kutulardaki konservenin yerini, giderek artan oranlarda soğutulmuş
ve dondurulmuş gıdalar almıştır. Radyasyonla muhafaza da son yıllarda önem
kazanmaya başlamıştır.
Eski zamanlarda meydana gelen bu gelişmelerin çoğu Ortadoğu, Mısır, Çin ve
Hindistan’da olmuştur. Yoğurt yapımı yaklaşık 1000 yıl önce Orta Asya’daki
Türkler tarafından gerçekleştirilmiştir. Örneğin 1500’lü yıllarda henüz yoğurdu hiç
tanımayan Avrupa, Kanuni Sultan Süleyman tarafından Fransa kralı Fransuva’yı
tedavi etmesi amacıyla gönderilen doktorun beraberinde götürdüğü keçinin sütüyle
hastayı tedavi etmesiyle tanınmıştır. Bundan sonraki tarihlerde Avrupa’da yoğurt
harika ilaç olarak görülmüştür.