ŞAMDAN

ŞAMDAN, Alırı. Leuchter, Kerzenhalter (m). Fr.
Chandelier (m). İng. Candlestick. İçine mum dikmek
için özel olarak yapılan kab. Mumun aydınlatma
aracı olarak kullanıldığı yüzyıllarda şamdanların
çeşitli tipleri yapılmıştır. Boyları farklı, yapıldığı
madenler çeşitlidir. Toprak, fayans, demir, bakır,
pirinç ve gümüşten ince işçiliği olan pekçok şamdan
örnekleri vardır. Petrolün aydınlatmada kullanılmasıyla
şamdanın önemi kalmamış; müze, ibadethane,
türbe, antikacı dükkanlannda tarihî değeri olan
eşya haline gelmiştir.
Şamdanların kullanılacak maksatlara ve yerlere
göre şekilleri farklı olurdu. Elle taşınabilenlere el
şamdanı, duvara asılabilenlere duvar şamdanı bir iki
metre boyunda olan özellikle camilerde kullanılanlara
Türk şamdanı denirdi. Camilerde mihrabın iki
yanına konan Türk şamdanları çok zarif motiflerle
süslenirdi.
Şamdan, mumun dikildiği bir disk, diskin oturduğu
bir kol, bunları ayakta tutmaya yariyan bir
dayanaktan meydana gelmiştir. Mum sonuna kadar
yanması ve eriyen yağın kolayca temizlenmesi için
şamdan hokkasının içine çturtulur. Bu seyyar bir
parça olup diske oturtulur. Şamdanı söndürmek için
aynca yapılmış olan küçük şamdan külâhı kullanılır.
Şamdan üzerine konduğu meşinden altlığa şamdan
sofrası denir.