SCHRÖDİNGER,
Erwin
1887-1961
AvusturyalI Fizikçi
Atomun parçalan olan elektronların davranışlarının matematik formüllerle ifade edip dalga mekaniğini kurmasıyla tanınır.
Zengin bir sanayicinin oğlu olduğu için evde özel dersler alarak yetişen Schrödinger daha sonra Viyana Üniversitesine girerek başarılı bir öğrenci oldu. 23 yaşında doktorasını bile tamamlamış bulunuyordu. Birinci Dünya Savaşı başladığında Güney- Batı cephesinde topçu subayı olarak görev yaptı. İyi rastlantılar sonucu, yara bile almadan savaştan döndü. Bir ara fiziği bırakıp felsefe ile uğraşmaya karar verdi. Fakat felsefe özerinde çalışmayı düşlediği kent, yapılan barış antlaşmasıyla Avusturya’ya bırakılmıştı. Bu durum Schrödinger’i fizikçi olarak kalmaya zorladı. Bunun özerine Almanya’ya geçti ve 34 yaşında, Stuttgart Üniversitesinde profesörlük görevine başladı.
Einstein’in makalelerinden birinde De Broglie’nin, maddeyi dalga olarak da düşünülebileceği görüşünü ileri suren bir dipnot vardı. Bunun anlamı, elektronların dalga özelliklerinin de bulunduğu idi. Bohr’un geliştirdiği atom modeli ile bazı şeylerin açıklanamadığını biliyordu. Fakat elektronlara dalga özelliği verildiğinde ileri sürülen atom modeli daha da anlamlı oluyordu.
Elektronlar çekirdek etrafında herhangi bir yörüngede olabiliyorlardı. Madde dalgası da bu yörüngeler etrafında, sayısı kesin dalga boyları biçimindeydi. Bu, durağan dalga yaratıyor ve elektron yörüngesinde kaldığı sürece ışık yaymayacağı anlamına geliyordu. Elektron yörüngeleri, dalga boylarının ancak tamsayı katlarına karşılık olan başka yörüngelerde bulunabiliyorlardı.
Dirac ve Bom gibi, Schrödinger de elektronun davranışını matematik bir formülle ifade etmeye uğraştı. Bazen “dalga mekaniği” bazen “kontum mekaniği” denilen bu ilişki. Planck’ın kuantum kuramının matematik temeli oldu. Bu ilişkinin temel formülü Schrödinger dalga denklemi idi. 1926 yılında yayınlanan bu araştırması bir yıl önce Heisenberg’in yayınladığı matris mekaniği ile benzerdi. Birinin açıkladığını, diğeri de yapabiliyordu. Dalga mekaniği giderek yaygınlaştı. Bunun nedeni atomun yapısını daha iyi canlandırmasıydı.
.Schrödinger bu çalışmaları nedeniyle 1933 yılı Nobel Fizik Ödülü ile onurlandırıldı. Berlin Üniversitesi’nde kuramsal fizik profesörü olduğu yıl Hitler’in iktidara gelmesi üzerine Schrödinger, ülkesi olan Avusturya’ya dönmek zorunda kaldı. 1938 yılında Nazi yönetimi Avusturya’yı işgal edince, Schrödinger bu kez İngiltere’ye ve daha sonra İrlanda’ya geçti ve Dublin’de profesörlüğe başladı. Bunu duyan Dirac da ayn: kente geldi ve böylece “dalga mekaniği” kurucuları güçlerini yeniden birleştirdiler. 69 yaşında yurt özlemi duyan Schrödinger, Viyana’ya döndü ve ölümüne kadar bu kentte yaşadı.
DÜŞÜNME KUTUSU
(Geçen sayıda yer alan soruların yanıtlan)
3 PORTAKAL: Düzlemi yarıçapı sonsuz bir töre alırsak l/r = 0 olur.Soddy’nin değen kürde formülünü kullanalım. (Dört daire formülü gibi, yalnız parantezden önce 2 yerine 3):
ve X = I cm (üzüm tanesinin yançapı)
YUVARLAK MASA: Çözümde “çekmece kuralı” kullanılır, n cismi n-l çekmeceye koymak gerekirse çekmecelerden birinde 2 cisim olması kaçınılmazdır. 24 kart masa üzerinde ve 24 kişi oturmuş iken, masayı çevirerek daima bu 24 kişiden herhangi birisi Önüne kendi kartını getirebiliriz. O zaman yalnız o kişi kendi yerinde oturuyor olur. Masaya böylece 24 farklı pozisyon verebiliriz, bu pozisyoniann her bi- rinnde yalnız I kişi kendi yerinde oturuyor olacaktır. Halbuki problemin başında bize söylenmiştir ki hiçkimse kendi yerinde oturmamak- tadır. O halde yalnız bir kişinin kendi yerinde oturacağı 24 değil 23 pozisyon kalmaktadır, bu 23 pozisyonun birinde 2 kışı kendi yerine oturmuştur. Demek ki hiç kimsenin kendi yerinde oturmadığı durumdan başlayıp masayı çevirerek 2 kişinin önüne kendi kartlannt getirtmek olasıdır.
İSKAMBİL KARTLARI: Paketin içine karıştırdığımız kartın tekrar en üstte olması »tık mümkün değildir, bu nedenle 52 kart ve 26 aynı renk değil, 51 kart ve 25 aynı renk söz konusudur. Bu iki kartın aynı renkten olma olasılığı 25/51 ‘dir.
ÇİFTÇİNİN ATLARI: Çiftçinin yine 60 atı vardır. Bir ata inek demek o atı inek yapamaz. Bu durum Abraham Lincoln’ön bir şakasına benzemektedir. Adamın biri Uncoln’e köleliğin kölelik değil, bir çeşit koruma okluğunu söylüyordu. Lincoln ona sordu: “Bir köpeğin kuyruğuna ayak dersek köpeğin kaç ayağı okır?” Beriki “5” dedi.
Lincoln şöyle cevap verdi: “Hayır, 4. Çünkü kuyruğa ayak demek kuyruğu ayak yapamaz. Bir köleye özgürdür demek de o köleyi özgür yapamaz.”
POHL PROBLEMİ: Pohl yan yana dizili dairelerin en soluna I yazıyordu. Bilgisayarların esası olan iki (binaire) sayı sisteminde 10, 100, 1000, 10000 ….. 2,4,8,16… ye kar?ılıktır, yani 2W‘İ verir. T ise n paranın birlikte veya ardarda atıldığında gelmesi olası yazı ve turaların toplamıdır. Örneğin bilmecede gördüğümüz gibi n = 3 para ile 2» = 8 çeşit yazı-tura atılabilir. (TTT, YYY, YTT, TYT, TTY, YYT, YTY, TYY)
SEKİZ KÜRE: r = [/ 3 -1.^Küpün karşıt uçlan arasındaki köşegen Pıtagor ile 4 [/ 3 bulunur. Bundan iki kürenin çaplan toplamı (4) çıkartılır ve kalan 4’e bölünür. Matematik severler için ek bilgi: 4. dereceden bir hiperküp içine 4. dereceden 16 köre konabilir ve ortadaki kürenin yançapı ]/ 4-1 = l’dir. Genel kural: n. dereceden bir hiperküp içine yarıçapı l olan T küre konabilir ve Central kürenin yarıçapı r = [/ n-l dir, örneğin 9. dereceden bir hiperküp köşelerine yarıçapı I olan 29 = 512 küre konabilir, böyle bir küpün içine konulacak kürenin yançapı ]/ 9-1 = 2’dir, yani Central kure küpü doldurur.
DÖRT DAİRE: Dört dairenin yarıçaplarının tersi (l/r) a,b,c ve d olsun Soddy formülü: 2 (a2 + b2+c2+d2) = (a+b+c+d) 1
+L+l+i) = (ltI+L+i).
4 9 X» 2 3 X
