SPORCU SAĞLIĞI VE
CEVRESEL FAKTORLER
Prof. Dr. ovat Gun^r
I.U. İstanbul Tıp Fakultesi;
Koruyucu Hekimlik ve Halk
Sağlıkı Kursusunde oğretim
uyesi
Uygarlıfm gelişmesi ile makineleşen .
ve monotonlaşan calışma şartlan ve
hareket azlığı, modern toplumlarda sağlık
yonunden sporun gerekliliğini bir
kez daha ortaya koymaktadır. Bugun kişillerin
sağlık duzeylerini koruyabilmeleri,
bir taraftan kişisel bunyesinin genetik
olarak kazanılmış ozelliklerinin
sonradan elde edilen yeteneklerle geliş-v
Sporcu Sağlığı SPOR
Vucudu formda tutmak icin bir program
dahilinde ve belirli bir sure de pedal
cevirmenin faydası vardır.
aksiyonlarına uydurularak iyi idare
edilmesi gereklidir. Ancak bunun icin
dei * ■
— Ekzorsizler vucudu yıpratmayacak
şekilde iyi olculerek, sık sık dinlenmeler
verilerek idare edilmeli,
— Şahıs devamlı kontrol altında bulundurularak
bu ekzersizlere vucudun
verdiği reaksiyonlar araştırılmalı,
— Yorgunluktan muhakkak kacınılmalıdır.
Yorgunlukta ilk profilaksi antrenmandır.
Yapılan işin teknolojisini ve calışma
usulunu bilmek, parazitler hareketlerden
ve statik kasılmalardan sakınmak
suretiyle luzumsuz enerji sarfını
onleyerek yorgunluktan/ kacınmak
gerekir.
Genellikle ekzersizler bir organ uzerine
spesialize edilmemeli ye vucudun
bir kısmının hipertrofisi anlamına alınmamalıdır.
Daha evvel de belirttiğimiz
gibi, şahsın yaşma ve kabiliyetine gore
ayar edilmelidir.
Fizyolojik oranlar bozulmamak şartı
ile enerjetik maddelerle zenginleştirilmiş,
vitaminlerle iyi ekilibre edilmiş gıdalarla
beslenmek,, terle kaybedilen su
ve tuzun yerine konması yanında maneviyat
yuksekliği, işi severek yapmak
başarıyı arttınr.
Zayıflama pedalı, kumaş kısmını iyice gerip uzerine sırt ustu yatarak
ve vucudunuzu pedalları rah $ l^ cevirecek mesafeye ayarladıktan,
bacakları normal bir gerginli İe getirdikten sonra kullanılır.
234
culer icin enfeksiyon kaynağı olarak tehlikelidir.
V
Cevresel faktorler arasında sosyal ve
ekonomik faJctorler de dikkate alınmahdır.
Sporcunun is vekaaanc durumu, aile
ve diğer sosyal sorunları, sporcul&nn liderleri
ve birbirleri İle olan ilişkileri şatlık
ve basan durumunu etkileyen onemli
faktorler arasındadır.
Sporcunun kendi gucune inandırılması,
ozendirilmesi, moralinip yukseltilmesi
başarı uzerine etkili faktorlerdir.
Ancak, bircok yarışmalarda oltiuğtt gibi
gurultulu vie ihtiraslı teşviklerle calışmayı,
kabiliyet ve dayanıklılığın dışına
taşırarak vucudu zorlamak cok tehlikelidir.
Yukardan beri belirttiğimiz şartlara
gore fizik ekzerslzlerin yapılmasında
ozel dikkat gerektiği acıktır. Ancak bu
konuda, asıl onemli olan, bunların yapı-
DUNYASI
Zayıflamak ya da i azla kiloları
atmak icin aletli hareketler
lış tarzından cok bu calışmaların organizma
uzerinde yaptığı zararlı tesirlerden
vucudun korunmasıdır. Bu zararlı etkileri
ikiye ayırabiliriz. Bunların bir kısmı
≪Morfolojik Anza≫lardlr.’ Dikkatsizlik,
fazla yorguhluk veya herhangi bir
teknik hataya bağlı kaza sonucu olan
burkulmalar, kemik kırıklan ye catlaklan,
c a tp ş ic^ Bynlma, oynakyerlerinde
hu^ul^ i ^ t t ınuhtelif arızalar, yuruyuş
ve koşmalarda gorulen ayak. vuruklan
bu şuruptadır. Tedavisi tıbbi
ve cerrahi yardımlan gerektirir onlen- l
mest icin iyi bir spor eğitimi ve spor
tesislerinin umanlar1 tarafından eğitici ■:
bilgiler verilmesi de luzumltfdur.
Fizik ekzerslzlerin meydana getirdiği
arızaların bir kısmı ise ≪Flzyo-Patolo-
Jik Anza≫lardır. Eğer fizik calışma vucudun
iş yşpma gucunu aşarsa, bu tak-:
dirde, bir taraftan kaslarda disponibl
enerjinin azalması, diğer taraftan hucre
faaliyetinin fazlalığı sonucu meydana
gelen metabolizma urunlerinin kandan
aynı suratle atılamayıp birikmesi sonucu,-
vucutta fizyolojik vazifelerin bozulması
ile meydana ‘gelen arızalar oluşur.
Bunların hepsine, birden yorgunluk
denir. Ancak, yorgunluk yalnız kas ca- \
lışmasma ait olmayıp bugun butun dunyada
cok yayılmış ve cok da ihmal edil- .
iniş fair meslek hastalığıdır. Sonuc olarak,
şahsın fiziksel ve zihinsel calışma
gucu kınlır. Ceşitli fizyolojik fonksiyoıi- ,
lar bozulur, randıman azalır, yapılan.
İşte emniyet, incelUc, İşabet kalkar; bu- v. ‘
tun bunlar da btrğdfc teknik vb sosyal
kanşiklıklann cıkmasına sebep olur. Sonunda,
vucudu yıpratarak bircok basta- ,
lıklara karşı dayanıksız’ bırakır. Yor- >
gunluk, bircok organlarda gorev bozukluktan
yaptıktan başka, bazen ani olarak
husule gelen buyuk amalara da
sebep olabilir. Ani kalp genişlemesi, akciğer
odemi, senkop gibi. Berthrand, Cezayir’de
iki yerli koşucudan birinin 162
km yİ 45 saatte, diğerinin 282 km yi 62
saatte koştuktan sonra birdenbire ol- •?
duklerini bildirmektedir. (
Ekzerslzlerin vucuda yuksek guc ve
dayanıklılık verebilmesi icin vucut re-
Sporcu Sağlığı
Kollan ve ayaklan yorgunluk duymadan hareket ettirmeye yarıyan
bir duzen.
‘ • V
lendiği’ sorumluluk ‘ oranında ozerkliği
olduğunu en somut bicimde anlar.
Diğer yandan spor, genclik cağının
en onemli sorunlanndan biri olan
arkadaşlığı, en iyi, olumlu, guvenilir
olarak geliştiren bir aractır. Ortak bir
amaca calışmaya, gelişmeye, başarıya
yonelmiş, sevgiye, saygıya dayanan arkadaşlık
ilişkileri hem cok sağlam olur,
hem de gencin kişilik kazanmasına buyuk
katkılar yapar. Genclikte bu tur arkadaşlık
kurmuş kişilerin toplumla ilişkileri
daima (daha kolay ve iyi olmuştur;
arkadaşlıklarına guvenilmiştir.
Spor bireysel ve grup halinde yapılır.
orneğin, atletizm, cimnastik, halter
v.b. atletik sporlar; boks, gureş, eskrim,
jpdo v.b. savaşım sporları; atcıhk, oto-
; mobil, motosiklet, ucak, paraşut, planor,
v.b. mekanik sporlar; dağcılık, yelken- ,
cilik, yuzme gibi doğa icinde yapılan
sporlar, bireysel olup kişinin bedensel
gucune, yeteneklerine, zekasına dayanır.
Futbol, eltopu, voleybol, basketbol, sutopu,
hokey, kriket v.b. sporlar ise ektp halinde
yapılır. Kişinin tum gucu ve ye-/
tenekleri yanında grup ici ilişkiler, dayanışma,
yardım, destek, arkadaşlık başanda
rol oynar.
Spor ister bireysel ister grup halinde
yapılsın, başarının ceşitli koşulan
vardır. Bunların başında, yeterli ve yaygın
kuruluşların bulunması, tum gencleri
kapsamına alan bir planlamanın olması,
iyi bir orgutlenme yapılinası gelir.
Butun bunların amacı gencleri guclu
yetiştirmektir. Başka bir deyimle insan
gucunun yetişmesi ve eğitimidir. Sporun
hammaddesi insandır. Bugun bircok
ulkenin sporda başarısı, elde ‘ettikleri
rekorlar, kullandıktan teknikler
cok ust duzeylere erişmiştir. Artık doğuştan
guclu ya ‘da yetenekli olmak,
sporda başarıya ulaşmak icin yeterli olmamaktadır.
Gerek fizyolojik gerek psikolojik
yontemlerden yararlanılarak yapılan
calışmalar, insan gucunu geliştirmenin
ust sınırı olmadığını gostermiştir. Boylece
cağdaş ve ileri spor anlayışını be-
^pppyen ulkelerde gencler, bilimsel caİışırialarla
yetiştirilmektedir. Hangi dalda
olursa olsun, ister bireysel ister takım
halinde yapılan sporlara katılan
genclere, once, insan gucunu geliştirme
diyebileceğimiz ≪KONDİSYON* verilmektedir.
*
Bilimsel olarak, insan gucunun geDUNYASI
