TURANCILIK

TURANCILIK, Türk ırkçı akımı. 19. yüzyılda, Avrupa’da etkin olan ulusçu akımlardan esinlenerek “Pansla-vizm”e tepki olarak doğdu. Bütün Türkleri tek yurtta ve tek bayrak altında toplamak düşüncesi, ilk olarak Kırımlı İsmail Gaspıralı (1841-1914) tarafından ortaya atıldı, ikinci Meşrutiyet döneminde, Osmanlı İmparatorluğu’nda İslamcılıkla birlikte yaygın bir akım durumuna geldi. Ak-çuraoğlu Yusuf, Ağaoğlu Ahmet ve Hüzeyinzade Ali gibi kişilerin önderliğinde “Türk Derneği” (1908) kurul-
2116
ması ve ‘Türk Yurdu” dergisinin yayınlanmasıyla etkinliği arttı. Düşünce kaynakları, Arminius Vambery, Arthur Lumliy Davids, Leon Cahun gibi yabancı Türkologlar ve Macar asıllı Mustafa Celalettin Paşa’nin Turan ve Türkler konusundaki yapıtlarıydı. Turancılık, zamanla, Ziya Gö-kalp’in ‘Türkleşmek, İslamlaşmak, Muasırlaşmak” olarak özetlediği ve Turan’ı uzak bir ideal olarak kabul eden ‘Türkçülük” görüşü ve milliyetçilikle belli ölçülerde yakınlaştı. Kimi zaman da, genellikle ırkçı özünü gizlemek için onlarla özdeş görünmeye çalıştı. I. Dünya Savaşı öncesinde bu karmaşık durumuyla İttihat ve Terakki Partisi eliyle bir devlet politikası konumuna geldi ve yaygın bir örgütlenme düzeyine ulaştı. Öyle ki, yenilgiyle biten savaşın sorumluları için, bir ülkü sığınağı olma durumunu korudu. Sarıkamış’ta binlerce Anadolu insanını kırdıran Enver Paşa, savaş ertesinde Kafkasya’dan başlayarak Turan’ı “fethetmeye” kalkıştı. Bu sıralarda Turancı ideolojinin simgesi dişi bir “bozkurt” olarak saptandı ve benimsendi. 1920’lerde Turancılık’ta önce bir yavaşlama, sonra gerileme görüldü. Hitler’in başlangıçtaki ilerleyişinden yüreklenen Turancılar ırkçı ülkülerini yeniden yaymaya başladılar. Türkiye’nin Nazi Almanyası saflarında savaşa girmesi için her yola başvurdular. Bu dönem olaylarının içinde Nihal Atsız, Zeki Velidi Togan, Fethi Tevetoğlu ve Alparslan Türkeş gibi kişiler görülüyordu. Nazi Almanya-sı’nın savaştan yenik çıkması, turan-cılık düşlerini bir kez daha yıktı. Daha sonra Turancılık, eski soyut ülkülerini geri plana alarak, değişik biçim ve boyutlarda varlığını sürdürmeye çalıştı.