üçüncü astronot ekibinin yeryüzüne dönmesiyle sonuçlandığı zaman, ekipler güneşin ve yeryüzü kaynaklarının incelenmesi ve uzayda kaynak yapmak gibi birçok bilimsel gözlem ve deneyler dışında güneşin75.000, dünyanın 17.000, Kohu- tek kuyruklu yıldızının ise 2.500 resmini çekmişler, ayrıca insanın uzayda daha önce sanıldığından çok daha uzun bir süre sağlıklı olarak kalabileceğini isbatlamışlardı. Bundan sonra boş bırakılan Skyiab gerek güneşteki patlamaların meydana getirdiği tanecik bombardımanı, gerekse bu yükseklikte bile tükenmeyen atmosfer zerreciklerinin sürtünme etkisi ile yavaş yavaş yükseklik kaybetmeğe başlayarak yeryüzüne gittikçe yaklaştı ve bilinen acıklı akıbetine uğradı !
Salyut Projesi: Salyut, uzayda devamlı araştırmalar yapılmasını sağlamak ve Soyuz uzay gemileri için bir yanaşma limanı olarak hizmet etmek için düşünülmüştü. İlk Salyut 19 Nisan 197Tde uzaya fırlatıldı. Soyuz 10 ile 23 Nisan 1971’de Salyut Ve varan ilk ekip, teknik bir arıza yüzünden istasyona kenetlenemedi. İkinci bir ekip (Komutan Georgi Dobrovolski, Vladislav Volkov ve Viktor Patsayef) Haziran 1971 başında Salyut Te girmeği başararak 23 gün orda kaldı. Başarılı incelemeler yapmış olan bu ekibin yeryüzüne dönüş ânında uzaya sızan oksijen yüzünden havasızlıktan boğulmaları trajedisi henüz hepimizin hatırındadır. Salyut 1 ise 11 Ekim 1971’de atmosfere girerek parçalandı. Sovyetler Birliği bundan sonra Salyut araçlarını uzaya fırlatmağa ve bunlara Soyut tipi uzay gemileri ile bir veya müteaddit ekipler göndermeğe deviam etti. Son olarak 29 Eylül 1977’de uzaya fırlatılarak başlangıçta dünyamızdan 275 x 219 km. iik bir yörüngeye oturtulmuş olan ve bugün de görevine devam eden Salyut 6, aşağı yukarı 19 ton ağırlığındadır. 3 bölmesi, 8 âlet masası, 20 pencere kapakçığı ve ilk Salyut’ların aksine, iki değil üç güneş kanadı vardır. Salyut 6’yı şimdiye kadar Soyuz 25’ten başlayıp Soyuz 34 e kadar birçok bilim adamı-kozmonot ziyaret etmiştir. En son giden Soyuz 34 ekibi (Valeri Ryumin ve Vladimir Lyakov) Salyut 6’da 175 gün kalarak 19 Ağustos 1979’da yeryüzüne dönmüştür. Uzayda kalma rekorunu kırmış, olan son kozmonot ekibi bu arada çeşitli âlet ve tekniklerle uzay kaynağı yapma gibi birçok bilimsel deneyleri de gerçekleştirmiş bulunmaktadır.
Uzay Dolmuşu (Space Shuttle) Proje* Amerikalılar tarafından hazırlanmıştır. U_ dolmuşu 30 gün kadar yörüngede kalabil*1 yedi kişilik mürettebat taşıyacak, normal bir gibi yere inebilecek şekilde planlanmıştır, başıhdan beri denemelerine geçilmiş bulun tadır. Araçtan ayrıca astrohot ekiplerini kargoyu uzay istasyonlarına getirmek için yr tanıtacaktır-. Avrupa Uzay Laboratuvarı’nm da uzay dolmuşu ile yörüngesine yerleştiri düşünülmektedir. Araç 1980’lerde hizmete lacaktır.
Görüldüğü gibi, uzay istasyonları yarın ıç insanlığa büyük ümitler vadetmekteâVr. uzay konusunda ilk devrin romantik ve masraflı projeleri yerlerini akılcı ve ekonomik projelere bırakmışlardır. Uzay istasyonları konusunda ikinci adım, uzayda birçok faydalı işler görecek uzay atölye, fabrika, hatta siteleri kurmak olacaktır. İleride uzay istasyonları daha önce belirttiğimiz çeşitli bilimsel gözlem işleri dışında:
a) Birbirine kenetlenmek suretiyle uzay fabrika ve sitelerinin yapımında “Uzay tuğlası” şeklinde,
b) Daha uzak planet ve yıldızlara erişmede bir atlama tahtası olarak,
c) Devamlı ve dünyanın her köşesinden izlenebilen radyo ve televizyon yayınları yapmak için ve hatta,
d) Diğer yıldızlarda yaşayan yaratıklardan gelebilecek herhangi bir hücum ve istilaya karşı bir erken ikaz ve savunma şebekesi olarak iş görebileceklerdir. İnsanoğlunun yalnız dünyanın değil, çevresindeki uzayın da güvenliğini düşünmesinin vakti gelmiştir ve ileride uzayın daha da uzak bölgelerine eriştiğimiz zaman uzay istasyonlarına bu konuda büyük görevler düşecektir!
YARARLANILAN KAYNAKLAR:
Reginald Tumill, The Observer Book of Manned
Spaceflight, New Edition, London 1978;
Clarke, The Promise of Space, Great Britain 1970; NASA, Apollo 11 Lunar Landing Mission, USA
1969;
Time Dergisi, 16 Temmuz 1979 ve 2S Temmuz 1979
sayıları;
