VOLEYBOL, günümüzde bütün ülkelei^de çok yaygın; olan ve hemen hemen her yaştan insanın insanların oynadığı bir takım oyunudur. Voleybol 1895’te ABD’nin Massachü-setts eyaletindeki. Holyoke kentinde^ Genç Erkekler Hıristiyan Birliği’nin (YMCA) beden eğitimi öğretmeni William G. Morgan tarafından geliştirildi.
Beden eğitimi yaptırdığı işadamlan için basketboldan daha az hareketli bir oyun bulmak isteyen Morgan, bu oyuna mintonette adını vermişti; daha sonra, topa yere değmeden vurulduğu için bu vuruşun adından (İngilizce; volley, Türkçe; vole) hareketle oyuna volleyball adı verildi. Kısa sürede YMCA dernekleri aracılığıyla ABD ve Kanada dışın-
daki pek çok ülkeye de ulaşan oyun, 1913’te Filipinler’de yapılan Manila Uzak “‘Asya Oyunlan’nda da yer aldı. Voleybolun bugünkü özeUiklerini kazanmasını sağlayan “smaç”, ilk kez bu oyunlardaikullanıldı. 1947’de Paris’ te Uluslararası Voleybol Federasyonu kuruldu. 1949’da Prag’da yalnızca erkeklerin katıldığı ilk dünya şampiyonası yapıldı; 1952’deki dünya şampiyonasına ise bayan takımlan da katıldı. Voleybolun olimpik sporlar arasında yer alışı 1964 Tokyo Olimjjiyatlan’nda gerçekleşti. Smaçı engellemek için yapılan “blok” sırasında ellerin karşı alana geçebilie-ceği de bu olimpiyatlar sırasında kabul edilmiştir.
Modern voleybol altı kişilik iki takırn arasında oynanır. Oyünculann üçü hücum, üçü de savunma oyuncusudur. Takımların her sette altı oyuncu değiştirme hakkı vardır. :’
Voleybol topu futbol topuyla hemen-hemen aynı büyüklükte (çevresi 65 cm), ama biraz daha hafiftir (260-280 gr). Oyun, 18×9 metre boyutlarında dikdörtgen bir alanda oynanır. Oyun alanı enine bir çizgiyle iki yan alana aynimıştır. Orta çizginin üzerinde gerili olan filenin yerden yüksekliği erkeklerde 243 cm, kadınlarda 224 santimetredir. İki yari alanda da filenin 3 metre uzağında birer hücum çizgisi yer alır.
Bir voleybol maçı sırasında blok yapan oyuncular (filenin sol yanında).
Oyun servis atışıyla başlar. En dıştaki sınır çizgisinin sağ gerisindeki servis alanına geçen servisçi elini ya da kolunu kullanarak, topa fileyi aşırtacak biçimde vurur. ‘)Topl fileyi aştıktan sonra karşı takımın oyunculan eiı çok üç vuruşla topu geri gönderir. Ama, aynı oyuncu topa üst üste iki kez vuramaz. Amaç, topu karşı alanda yere düşecek ya da geri gönderilemeyecek biçimde fileden aşırmaktır. Top servis atışıyla birlikte oyun dışına çıkarsa “servis geçer”; yani karşılayan takım servis atışıyla oyuna başlama hakkı kazanır, ama sayı yazılmaz. Eğer servis atan takım oyun hakkı kazanırsa bir sayı alır. îki sayılık farkla
15 sayı toplayan takım seti ahr, sayılann 14-14 olduğu durumda seti, arka arkaya iki sayı yapan takım kazanır. Oyun beş set üzerinden oynanır; bir takım üç set kazandığında oyun biter.
Voleybol tam bir takım oyunudur; Karşı takımdan servisle ya da herhangi bir yolla gelen top file yakınına atıhr (ilk vuruş), yükseğe çıkanlır (ikinci vuruş), böylece içeriden gelen bir oyuncunun smaçıyla (üçüncü vuruş) topun fileyi aşıp karşı alana geçmesi sağlanır. Karşı takımın iki ya da üç oyuncusu.
smaçı karşılamak için ellerini kaldırarak aynı anda yukan sıçrar (blok). Başanlı olamazlarsa öbür oyuncular topu yere değmeden önce denetimlerine almaya çalışır ve bir karşı hücum başlatırlar,
Türkiye’de Voleybol
Voleybolun Türkiye’ye gelişi I. Dünya Sava-şı’nın bitimine rastlar. YMCA’nın İstanbul şube müdürü olan ABD’Ii doktor Deaver 1919’da derneğin spor salonunda voleybol oyttatmaya başladı. Burada voleybol öğrenen Selini 5ım (Tarcan) bu sporun trkek Muallim Mektebi’ne de girmesini sağladı. Böylece voleybol kısa sürede pek çok okula girdi,
1927’de Fe:herbahçe Spor Kulübü beş erkek, bir kızdan oluşan bir takımla İstanbul voleybol şampiyonu oldu. 1946’da Yunanistan’dan gelen bir basketbol takımındiâki vo-leybolcularla bir “dostluk maçı”, y O
zamanki kurallara göre üç set üzerinden oynanan bu resmi olmayan ilk milli maçı İstanbul karması 2-0 kazandı.
1952’de Kahire’ye giden voleybolcular büyük bir düş kınklığına uğradılar: Oyunun pek çok kuralı değişmiş, Türk voleybolu da bu yüzden uluslararası standartların dışında kalmıştı. Bü eksiği gidermek için çahşmalar başlatıldı. İlk resmi milli maç ertesi yıl İstanbul’da Yugoslavya ile yapıldı ve Türkiye’nin yenilgisiyle sonuçlandı. Uzun süre Spor Oyünlan Federasyonu’na bağlı olan voleybol, bağımsız bir federasyona ancak 1958’de kavuşabildi. 1960’larda voleybola yönelik ilgi arttı. 1971’de de deplasmanh voleybol ligi başladı. Ligin en uzun süre şampiyon olan takımı, 1975’ten sonra da dokuz yıl üst üste şampiyon olan Eczacıbaşı’dır. Aynı kulübün bayan takımı da 12 yıl üst üste şampiyon olarak Avrupa çapında bir rekorun sahibi olmuştur. MiUi voleybol takımının uluslararası karşılaşmalarda aldığı en iyi dereceler 1975 Akdeniz Oyunları ile 1984 Balkan Voleybol Şampiyonasında kazanılan üçüncülüklerdir
