VOLTAIRE (1694-1778), 18. yüzyılda, Fransız Devrimi’ni (1789-99) hazırlayan yıllarda yaşayan Fransız yazar ve düşünürlerin en büyüklerinden ölati Frariiçoiş^Marie Arouet’ nin takma adıdır: Uzun bir yaşam süren Yoltaire, insanın özgür olma ve istediği gibi düşünme, hakkına sahip olduğunu savunmaktan hiç yllmadi; İnsanlann yaşamlarını baskı altına aldığı için hükümetine karşı çıktı. İnanç özgürlüğüne i?in vermediğini düşündüğii için kiliseyi ûc cicşlirdi, içinde yaşadığı lojjiumun tüm çürük noktalarını vurguladı ve Fransi’z Deyrimi’ni hazırlayan ortamın kurulmasına yardım etti
François-Marie Arouet Paris’te doğdu. Paris’te, Louis-le-Grand adlı Cizvit okulunda edebiyatı ve tiyatroyu sevmeyi öğrendi. Keskin zekâsı ve ince nükteleriyle Paris sosyetesinin gözdesi oldu. Ne var ki, yazılannda alay ettiği güçlü kişilerle ‘başı hep derde girdi. Paris’ten sürüldüğünde ve Bastille’e hapsedildiğinde daha 24 yaşında bile değildi. îlk oyunu olan Oedipe’m 1718’deki başansmm ardından Voltaire adını aldı. ■■■’
1726’dan 1729’a kadar sürgün olarak yaşadığı İngiltere’de, düşünce ve inançlann büyük bir hoşgörüyle karşılandığı bir toplum buldu.
Voltaire Fransa’ya döndüğünde ilgisini ta-
ClİchiMus(esNationaux, Paris
Voltaire (1694-1778)rih ve felsefeye yöneltti. Düşünce tarihinde bir dönüm noktası o\an Lettres philosöphi-ques (1734; “Felsefe Mektupları’’^ adlı yapıtında dinsel ve siyasal kurumlan eleştirdiği için hakkında tutuklama emri çıkartıları Voltaire, kaçarak bir dostunuiı Champagne’daki, Cirey’de bulunan şatosuna sığındı.’Burada^ 15 yıl süreyle bilimsel çahşmalar yürüttü, yazılar yazdı, zaman zaman Avrupa’nın çeşitli kentlerine yolculuk etti ve Madame du Châtelet ile birlikte yaşadı.
Prusya Krah II, Friedrich (Büyük Fried-rich) birkaç yıldır Voltaire’i sarayına çağın-yördu. 1740’larda bazı oyunlarının fazla beğenilmemesi ve Madame du Châtelet’nin ölümü üzerine Voltaire 1750’de bu daveti kabul ederek üç yılını Berlin’de geçirdi. Ne var ki, kralla sık sık tartıştı ve sonunda Cenöva’ya gitti.
Voltaire 1759’da, en’ünlü yapıtı olan kısa romanı Kandid’i {Candide ou de l’optimisme) yazclı. Rornarida Cahdide adh bir gençle arkadaşı Doktor Pangloss öyle büyük talihsizliklerle karşılaşırlar ki, Candide tıpkı filozof Leibniz gibi, yaşadığı dünyanın “tüm dünyaların en iyisi’’ olduğuna inanamaz. Yolculuklara çıkmaktan vazgeçer ve sonunda mutluluğun gizinin “kendi bahçesini işlemek” olduğunu keşfeder. — ^
Voltaire 1778’in başlarında, 83 yaşındayken /rene adh oyununun provalan için Paris’e döndüğünde büyük bir coşkuyla karşılandı. Bunun üzerine heyecanlanan ve hastalanan Voltaire kısa bir süre sonra öldü.
Bugün birçok yapıtından yalnızca birkaçı okunsa da, Voltaire yazarlığı ve yaşamıyla Fransız edebiyatındaki yerini korumaktadır;
