WİTT

T (Johan de), hollandalı devlet adamı (Dordrecht 1625 – Lahey 1672), öncekinin kardeşi. 1653’te Hollanda danışman yöneticiliğine getirildi. Cromvvell ile barış imzaladıktan sonra, cumhuriyetçilerin programını uyguladı. VVİlliam of Orange’ ın ihtirasının sonuçlarını önlemek için, 1667’de Hollanda stathouderliğini kaldıran ihraç antlaşması’nın Hollanda Genel meclisi tarafından kabul edilmesi ve stat- houder göreviyle genel komutanlık görevinin bir kişide toplanmasının yasaklanmasıyla, Orange sülalesinin bertaraf edilmesini sağladı. Öte yandan, kent özgürlüklerini destekledi ve İngiltere ile savaşın borca boğduğu mâliyeyi istikrara kavuşturdu. Katolikler yeniden örgütlenebildi. Ülke dışında da VVİtt, isveçliler’e karşı Po- lorıyalılar’a ve Danimarkalılar’a yardım etmek üzere bir filo göndererek (1658-1660), Birleşik Eyaletler’in Baltık’taki gücünü ortaya koydu. Buna karşılık, İngiltere ile savaşı gerektirebilecek çetin iktisadi rekabete rağmen, böyle bir savaştan kaçınmak için elinden gelen her şeyi yaptı. Ancak 1664’te ingilizler’in. Yeni Amsterdam sömürgesini ve Afrika’daki hollanda ticaret merkezlerini işgal etmeleri üzerine, savaşmaya boyun eğdi (1665). Thames’ı zorlamak için bir filo gönderdi. Savaş, Birleşik Eyaletler’in iktisadi durumunu güçleştirdi ve Breda barışı’yla (1667) Yeni Amster- dam’ın kaybı onaylanmakla birlikte Gemicilik anlaşması’nın HollandalIlar karşısındaki sertlikleri de yumuşatıldı. Louis XIV karşısında Johan de VVİtt, ilkin ihtiyatlı davranmakla birlikte, Breda barışı’ndan hemen sonra, Fransa’nın yayılmalarını engellemek amacıyla İngiltere ve İsveç ile birlikte Lahey Üçlü İttifakı’nı kurdu (1668) Ancak bir gümrük savaşımı başladı. 1672′ de, Louis XIV’ün diplomasisi Hollanda’yı yalnız bırakmak başarısını gösterdikten sonra, savaş patlak verdi. Donanmayı yeniden örgütlemekle birlikte VVitt, özellikle Orange sülalesinin olası bir aleti olarak
gördüğü orduyu yüzüstü bıraktı. Birleşik Eyaletler istilaya uğramakla birlikte, bazı yerleri bile bile sular altında bırakma yoluyla kısmen korundu. Bu ulusal başarısızlık, yürütme gücünün başındaki VVitt bakımından da bir başarısızlık demekti. VVİlliam of Orange Zeeland stathouderlı- ğine gelirken cumhuriyetçi hükümet, Johan de VVitt ve kardeşinin Lahey halkı tarafından öldürülmesiyle ortadan kalktı (20 ağustos 1672).