YASSIBALIKLAR,

çoğu denizde,, bazıları kısmen ya da tümüyle tatlı sularda yaşayan bir balık grubudur. Kalkanbalığı, pisibalığı ve dilbalığı.en tanınmış yassıbalıklar arasında yer alır; Bu balıkların başı ve gövdesi yassı, her iki gözü de başın aynı yanındadır. Balığın dibe yatan gözsüz yanı genellikle beyaz, gözlü yanı ise değişik renk ve desenlerle bezelidir.
Yassıbalıklar genellikle dipte, yalnız gözleri görünecek biçimde kuma ya da çamura gömülü olarak yaşar. Balığın gözlerinin bulunduğu üst yanı, çevresindeki kunılara ya da çakıllara uygun olarak renk değiştirebilir. Renk değişir mi ışığa bağlıdır. Alttan aydınlatılmış, dibi cam büyük bir kaba konan bu balıkların beyaz yanı da renklenebilir. Deneyler yassı-balıkların çevreye göre renk değiştirmekteki başarısının, yattıkları yeri görmelerine bağlı olduğunu ortaya çıkarmıştır. Renk değiştirme yeteneği bulunmayan ve beyaz (albino ya da akşın) birçok yassıbahk çeşidi de bilinmektedir.
Yassıbalıklar olasılıkla, gövdesi yassılaşmış ve yana yatarak yüzme alışkanlığı edinmiŞi levreği andıran balıklardan türemiştir. Gövr denin milyonlarca yıl boyunca yassılaşmaya devam etmesi, balığın sürekli bir yanı üzerine yatmasına yol açacak ölçüde dengesini bozmuştur. Alt ve üst yanlar oluşunca alt yanda kalan göz de yer değiştirerek öbür yana geçmiştir. Gerçekten yumurtadan yeni çıkan larvalarda başın her iki yanında birer göz vardır. Daha sonra gözlerden biri başın öbür yanına “göç eder”. Bu yer değiştirme;olayı sırasında bazı kemikler de göze eşlik ederek dönmekte ve kafatasının bakışımsız bir biçim almasına yol açmaktadır. Tropik bölgede yaşayan Psettodes cinsinin üyelerinde baş gelişimi sırasında.dönme daha az olduğundan bakışım daha az bozulmuştur. Bu bahklarm gözleri başlarının sol ya da sağ yanında bulunabilir. Obür yassıbahklarda ise gözlerin-bulunduğu yan, türlere göre hemen hemen kesin olarak belirlenmiştir. Bunlar arasında, türdeşlerine göre ters yanı üzerine yatan
örneklere ender olarak rastlanır. Psettodes üyeleri levrekler gibi yüzgeçlerinin dikenli olmasıyla da dikkat çeker ve levreği andıran ataları ile yassıbalıklar arasında bir geçiş basamağında yer ahr.
Yassıbalıklarm yumurtasından çıkan larvanın öbür balıklardan pek bir farkı “yoktur. Başının iki yanında yer alan gözleriyle çevreyi kolaçan ederek yana yatmadan yüzer. Uzunluğu yaklaşık 12 milimetreye,ulaştığında bir gözü kaymaya başlar ve öbür gözünün yakınındaki bir yere gelene kadar başının liderinde hareket eder. Üç hafta kadar süren bu olay sırasında kafatası kemikleri de dönerek yer değiştirir ve bahk yavaş yavaş gözsüz yanı üzerine yatıp dipte yaşamaya başlar.
Yassıbahklar renkli yanı iistte kalacak biçimde yüzer. Yüzerlerken gövdelerini çevreleyen anüs ve sırt yüzgeçlerini dalgalandınr-1ar. Gelişim sırasında bazen gözün göçü yarıda kalır. Bu durumda bahklarm hem yüzüşü daha normaldir, hem . de gözsüz yanında renklenme oluşabihr. Böylesi örneklere ender olarak, rastlansa bile, bu bahklar yassıba-hkların. alışılmadık gelişimine ışık^tutmakr tadır.
Başın dönmesi sonucunda ağzın büyük bölümü gözsüz yanda bulunur. Birçoğunda da ağzın gözsüz yanındaki dişler daha iyi gelişmiştir. Bu nedenlerle yassıbalıklarm temel besin kaynağını küçük denizkestaneleri, kabuklular ve solucanlar gibi dipte yaşayan hayvanlar oluşturur. Bazıları balıklan ve yengeçleri de avlayıp yiyebilir. Yassıbahklann genellikle kahn ve eth gözkapaklarıyla korunmuş patlak gözleri vardır. Birbirinden bağımsız biçimde hareket edebilen bu. gözler kuma yatmış bahğın bütün çevresindeki avlannı ve düşmanlarını görebilmesini sağlar.
Yassıbalıkların Çeşitleri
Yassıbahklann çoğu denizlere dağılmış 500 dolayında türü vardır. Genellikle etleri lezzetli ve ekonomik değerieri yüksektir; Pisibahk-larınm gözleri başın sağ yanında yer ahr. Bayağı pisibalığı (Platichthys flesus) 50 cm uzunluğa ve 2,7 kg ağırlığa erişebiÜr. Avrupa kıyıları, Akdeniz,- Ege Denizi, Marmara Denizi ve Karadeniz’de yaşayan bu tür akarsulara da girdiği için dere pisisi adıyla da tanınır.
Üstte: Gözleri bâşıri s6l yanında yer alari yaz kalkanı ABD’nIn Atlas Okyanusu kıyılarında bulunur. Küçük balıklar, karides ve kalamarla beslenir.
Altta: Gözleri başın sağ yanında yer alan Atlantik hajıbutunun ağırlığı aib kilograma ulaşabilir.
İlkbahara rastlayan”üreme mevsiminde, gözlü yanlannda kırmızımsı turuncu lekeler belirir.
Pisibalıklannın yakın akrabası olan Atlantik halibutu (Hippoglossus hippoglossus) 3 metreye yaklaşabilen uzunluğu ve 300 kilogramı aşabilen ağırlığıyla yassıbalıklann devidir. Etinin lezzetli olmasının yariı sıra karaciğerinden elde edilen yağ tıpta kullanılmaktadır.
Dilbahklannın gözleri başın sağ yanında yer alır. Ama pisibalıklanndan farklı olarak ağızlan küçük, üst dudaklarrgarip bir biçimde aşağı doğru kıvrıktır. En tanınmış türlerinden bayağı dilbaliğı (Solea solea) Avrupa kıyıla-nnda oldukça bol bulunur. Yaklaşık 50 cm uzunluğa erişebilen bü türün üst yanı kahverengidir. Göğüs yüzgecinin’üstünde iri koyu lekeler ve siyah bir benek vardır.
Kalkanbahklannın gözleri başın sol yanında yer alır. Bayağı kalkan {Psetta maxima) \6 çivisiz kalkaıl (Scophthalmus rhombus) kal-kanbalıklannın en tanınmiş türleridir. Bayağı kalkanın gövdesinde düğm& biçiminde kemik kabarcıklar vardır. Yalnız Karadeniz’de yaşayan bir alttüründe bu düğmeler göz çapından büyüktür ve gövdenin her iki yanında bulunur. Eti en lezzetli balıklar arasında sayılan bu alttür aşın avlanma sonucu azalmış ve son yıllarda avı kısıtlanmıştır.