YAT

Alm. (Segel-) Jacht (f), Fr. Yacht (m), İng.
Yacht. Genellikle yarış gayesi veya eğlence için kullanı­
lan narin, hafif yelken veya motor gücü ile hareket eden
bir deniz aracı. Kürekle, tekne dışından motorla tahrikli
deniz araçları yat sınıfına girmezler. 1850’lere kadar
tamamen yelkenli olan yatlar bu tarihten itibaren buharmakinalarının sahneye çıkması ile makine ile de tahrik
edilmeye başlanmıştır. Yirminci asrın ikinci yarısında
yapılan yatların çoğunda yardımcı makine olarak dizel
motor kullanılmıştır. Birinci Dünya Savaşı esnasında
dizel motorla tahrikli yatların tonajı 2500 tonu geçmiş­
tir. ikinci Dünya Savaşı sonunda ise savaş gemilerinden
bilhassa mayın gemileri yapı olarak hafif ve yata yakın
olduğu için özel firmalar ve zengin kimseler tarafından
satın alınarak eğlence ve spor maksadı ile yatçılıkta
kullanılmıştır.
Yatın doğuş yeri Hollanda’dır. Onaltıncı yüzyılda
kanallarda, göllerde ve denizlerde avcı gemisi olarak
kullanılmaya başlanmıştır. Yat hafif olduğu için yelkenlerini
şişirince zarif teknesi süratle hedefe yetişir. 1660senesinde İngiltere bu türtekneler yapmaya başlamıştır.
Yatın bir spor ve eğlence aracı haline gelişi Ontlokuzuncu
yüzyıla rastlar. İlk defa A.B.D.lerinde 1851 senesinde
başlayan yat yarışları, yat kulüplerinin
kararlaştırdığı senelerde yapılmak üzere devam etmektedir.
Yat yarışları tekne ve yelken formlarında gelişmelere
sebep olmuştur. 1937 senesinde yapılan
A.B.D.lerine ait “ Ranger” yatının yelken alanı 1903
senesinde yapılan yine A.B.D.lerine ait “ Relience” yatı­
nın yelken alanından yarı yarıya az olmasına.rağmen
tekne aerodinamik yapısı ve yelken şeklindeki değişiklik
sebebi ile daha süratli yol alma özelliğine kavuşmuş­
tur.
Yelkenler Onsekizinci yüzyıla kadar alt tarafı
geniş dörtgen biçiminde yapılırken araştırmalar yelkenlerin
üst tarafını uzun üçgen yapmanın daha verimli
olduğunu ortaya koymuştur. Olimpiyat yarışlarında
müsabakaya giren üçgen yelkenli yatlar standart şekiller
almıştır. Bunlara finn, flying dutehman, star, dragon
ve 5,5 metre isimleri verilmiştir. İki tekneli-katamaron
yatlaı»ve üç tekneli trimaran yatlar da vardır.
Yat yarışları uzun ve kısa mesafelerde yapılabilir. Bu
yarışlar muhtelif yat kulüpleri tarafından tertiplenir.
Okyanus yarışları, Bemuda Honolulu yarışları, Milletlerarası
yarışlar. Olimpiyat yarışları, gibi büyük ölçüde
yarışlar yanında amatör yarışmaları da vardır.Yat yarışlarında yarışmaya girecek teknelerin sıratlarını
tayin etmede tekne boyu, tekne ağırlığı ve yelken
alanı rol oynar. Yelkenli sınıflandırılmasında kullanılan
formül:
8 x 1 x 5
Yarışma kademesi = ——————–
1000′ vAT
Formülde i metre olarak tekne oyu: S metrekare olarak
yelken alanı; T teknenin ton olara deplasmanıdır. Sınıflar
S,P,Q.R gibi harflerle gösterilir. Meselâ P sınıfının
yarışma kademesi 31, Q sınıfınınki 25, R sınıfınınki
2()’dir.
Türkiye’de yatçılık; gelişme halindedir. Yat ve yelken
kulübünün düzenlediği varışlarla gençler yatçılığa teşvik edilmektedir.