YELDEĞİRMENİ

Enerji üretmek için rüzgâr
gücünden faydalanarak çalışan büyük pervaneli çarklı
makina. Çok eski zamanlardan beri yeldeğirmenleri,
buğday öğütmek ve su pompalamak gibi işler için mekanik
güç elde etmekte kullanılmıştır. Hollanda’da bulunan
yeldeğirmenleri karayı denizden ayırmak için su
pompalamakla görevlidirler. Yeldeğirmenleri gelişen
ülkelerde hâlâ önemli güç kaynaklan olmalanna rağ­
men endüstri bakımından gelişmiş ülkelerde az rolleri
vardır. Elektrik enerji kaynağı olarak kullanılan ilk yeldeğirmeni
1890’da Danimarka’da yapılmıştı. Bu tarihden sonra rüzgârla çalışan değirmenler küçük ev ve
çiftliklere elektrik sağlamak için kullanılmışlardır.
Rüzgâr Eneıjisi Kaynakları: Fosil yakıtlarının aksine
rüzgârlar yenilenebilir enerji kaynaklarıdırlar. Yeldeğirmeninin
model ve çalışması rüzgârın hızına, yönüne ve
yüksekliğine bağlıdır. Rüzgârın ortalama saatteki hızı
29-40 km. olan yerler yeldeğirmenleri için uygun yerlerdir.
Saatte 8 km. hızı olan hafif rüzgârlar ise yeldeğirmenini
çalıştıramazlar/ Güçlü rüzgârlar ve fırtınalar ise
yeldeğirmeni çalışırken hasara uğratabilirler.
Yeldeğirmenleri genel olarak rüzgârla dönen bazı
parçalardan meydana gelmişlerdir. Başlıca iki çeşidi
vardır. Bunlar; yatay eksenli ve dikey eksenli yeldeğirmenleridir.
Yeldeğirmen Gücü ve kuilanılışlılığı: Bir yeldeğirmenini
döndüren rüzgârın gücü hızının küpü, yeldeğirmenini
döndüren pervane çapının karesi ve havanın
yoğunluğu ile doğru orantılıdır. Küçük çaptaki rüzgâr
güç sistemleri, elektrik ve mekanik güç sağlamak bakı­
mından ekonomik önem taşırlar.
6 kilowatt’lik bir rüzgâr jeneratörü ortalama rüzgâr
hızı 16 km. (saatte) olduğu kabul edilirse ayda 325 kwh
elektrik üretebilir. Bu da modern bir orta halli evin
bütün elektrik ihtiyaçlarını karşılamaya yeter. Böyle bir
sistem kurulduğunda rüzgâr olmadığı zamanlarda
elektrik rüzgâr enerjisinin kimyasal enerji olarak depolandığı
akümlatörlerden sağlanır.
Büyük çaptaki yeldeğirmenleri birçok avantajları olduğu için çok tutulurlar. Herhangi bir kirletme yapmazlar,
çalışırken gürültü çıkarmazlar ve yakıta ihtiyaç­
ları yoktur. Bu sebeplerden dolayı bu cins büyük
sistemli yeldeğirmenleri Hollanda ve A.B.D. gibi memleketlerde
hâlâ kullanılmaktadırlar.
İlk yeldeğirmenlerinin Yedinci yüzyılda İran’da kullanıldıkları
daha sonraları Çin’de kullanılmaya başlandıkları
ve sonraları da Avrupa’ya yayıldıkları eldeki
belgelerden anlaşılmaktadır.