YELKOVAN KUŞU (Puffinus puffinus),

Aim. Schwarzshnabel-Sturm’taucher, Fr. Puffin, İng.
Shearwater. Familyası: Yelkovangiller (Puffinidae),
Yaşadığı Yerler: Kuluçka zamanı haricinde Okyanuslarda
yaşar.
Özellikleri: Martı büyüklüğünde, perde ayaklı, göç­
men bir kuş. Küçük balık, yengeç, salyangoz yiyerek
beslenir.
Ömrü: 15 yıl kadar.
Çeşitleri: 15 türü bilinmektedir. Karagagalı yelkovan
(P. puffinus), sarıgagalı yelkovan (P. kuhlii)
meşhurlarıdır.
Fırtına kuşlan takımından martı iriliğinde bir okyanus
kuşu. 15 türü vardır. Hepsi iyi yüzücü ve çoğu
dalıcıdır. Boyları 30-63 cm. uzunluğundadır. Perde
ayaklı göçmen kuşlardır. Sivri ve uzun kanatlanyla
uzun mesafeler katederler.Yalnız üreme dönemleri
karaya çıkarlar. Uzun ve ucu çengelli gagalan boynuzsu
plaklarla örtülüdür. Burun delikleri tüp şeklinde
dışarı açılır. Fırtına kuşları gibi midelerinden yağlı ağır
kokulu bir madde salgılarlar. Bazılan bunu yavrulannı
beslemede, bir kısmı ise düşmanlanna karşı kendilerini
korunmada kullanırlar. Tehlike anında bu sıvıyı burun
deliklerinden dışan fışkırtırlar. Çoğunun sırtlan gri,
siyah, kahverengi ve kann altları beyazdır. Tamamen
siyah olan türler de vardır. Tüyleri sık ve su geçirmez
özelliktedir. Çok uzaklara göç eden mükemmel uçuculardır.
Yelkovan kuşlan uçarken su yüzeyine yakın uçarve yüzeyde bulabildikleri küçük deniz hayvanlarını yerler.
Koloniler halinde açık adalarda ürerler. Kullanılmayan
tavşan yuvalarını veya kendi açtıkları çukurları
yuva olarak kullanırlar. Tek ve beyaz bir yumurta
yumurtlarlar. Özellikle Avustralya adalarında büyük
koloniler meydana getirirler. Erkek ve dişi sırayla kuluç­
kaya yatarlar. 50 gün içinde yumurta açılır. Yavru 12-14
hafta anne ve baba tarafından yuvada beslenir. Sonra
yalnızlığa terkedilir. Yürüyemeyecek kadar irileşen
yavru bir hafta zarfında zayıflayarak yuvadan ayrılır.
Anne ve babasının uçtuğu yöne doğru uçmaya başlar.
3-4 yıl sonra içgüdüsü ile doğduğu yere döner. Yelkovan
kuşlarının yön bulma kabiliyetleri güçlüdür. Uçsuz
bucaksız okyanuslar üzerinden uçarak yuvalarına şaşırmadan
bulurlar.
Deney için alınan iki yelkovan kuşundan biri
Venedik’de, diğeri Boston’da (A.B.D.)serbestbırakıldı.
İlki, 1300 km’lik yolu iki haftada aşarak yuvasına ulaştı.
İkincisi ise 500 km’yi 12,5 günde alarak yuvasını buldu.Yelkovan kuşlan güney yarım küreye mahsus göçmen
kuşlandır. Kuluçka zamanı haricinde daima denizde
yaşarlar.