YORGUNLUK

Aim. Müdigkeit, Ermüdung, Erschöplung
(i), Fr. Lassitude, fatigue (f), İng. Weariness,
fatigue.
Tekrarlanan uyanlara karşı adalenin kasılma şeklinde
verdiği cevabın giderek azalması ve vücutta bitkinlik,
iyi olmama halinin – meydana gelmesi. Ayrıca
yorgunluk muhtelif hastalık hallerinde bitkinlik, kırgınlık,
güçsüzlükle bir arada görülen bir belirtidir.
Kasların kuvvetli ve uzun kasılması yorulmasına
yol açar. Bu durum kas liflerinin aynı işi yapabilmek
için gerekli kasılma ve metabolik faaliyetleri devam
ettirememesinden ileri gelir. Kas lifine olan sinir uyanları
devam etmekte fakat, kasılma kas liflerindeki enerjiyi
sağlayan ATP’nin gittikçe tükenmesi sebebiyle
zayıflamaktadır. Kasılmakta olan bir adaleye gelen kan
akımı engellenecek olursa, bir dakika veya daha uzun
bir sürede adalenin beslenmesi engellendiği için adalede
tam bir bitkinlik hali ortaya çıkacaktır. Aşırı bir eksersızderr
sonra kasların glikojen muhtevası büyük ölçüde
azalırken kandaki laktik asit miktarı artmaktadır.
Yorgunluk ve kırgınlık; önemi, derecesi hastaya
göre değişen bir çok şikayetlerden meydana gelir. Bir
hastaneye başvuran hastalann yansından fazlası yorgunluk,
bitkinlik, kırgınlık gibi şikayetleri olduğunu
söyler ve sorulduğunda kabul eder.
Eğer yorgunluk, uzun fizikî çalışmaların sonunda
meydana gelmişse normal bir fizyolojik cevap olarak
kabul edilir. Bu tip bir sebebe bağlanamıyorsa hastalık
belirtisi olarak şüphelenilebilir. Doktorun görevi
burada hastanın şikâyetinin, farketmediği bir aşırı çalış­
manın, fizikî ve zihnî tesirinin sonucu olup olmadığını
ortaya çıkarmaktır. Bu tip şahıslar toplumda her zaman
görülebilirler, bunlar genellikle vazifesini yapma isteği
ile dolu, kendi sıhhatini düşünemeyen kimselerdir. Veya
bazan da kendisinden mevcut bir eksikliği telâfi etmek
için vazifesinden başka bir faaliyette bulunan insanlarda
bu durum görülebilir.
JNormal bir insanda yorgunluğun Dazı aşikâr ve
gizli tesirleri vardır. Yorgunluk; çeşitli organlarda bir
çok fizyolojik ve Biyoşimik değişikliklere yol açar, davranışında
aşikâr bir değişikliğe, iş gücünde azalmaya,
dışa vurulan bir tatminsizlik ve yorgunluk hissine sebep
olur.
Sürekli bir kas çalışması, kas glikojenini tüketir.
Laktik asit ve diğer artıklann birikmesine yol açar.
Bunlar kasılma kuvvetini azaltır ve iyileşmeyi geciktirir- –
ler. Aşırı derecedeki kas faaliyeti kas liflerinin parçalanmasına,
normal insanda bile serumda “kreatin
fosfokinaz” ve aldolaz gibi bazı mayalann artmasına
sebep olur. Kaslar hafifçe şişer ve birkaç gün ağrır. Kasın
faaliyeti devam ettikçe kasılmaların gittikçe zayıfladığı,
titremelerin meydana geldiği görülür. Solunum sayısı
artar, nabız hızlanır, kan basıncı yükselir, metabolik
hız artar. Bu değişiklikler yorgunluğun artan metaboli zmanın
bir belirtisi olduğu fikrini destekler.
Yorgun insan zor meseleleri çözmede yeterince
etkili değildir, mantıksız hareketler yapar. Karara
varma kabiliyeti azalmıştır. Ev işlerini pek yapamaz.
Zihninde aşağılık (küçüklük) hissi hakimdir.
Bir hastaneye, izah edi miyen yorgunluk, bitkinlik
şikâyetiyle başvuran hastaıarın büyük bir çoğunluğunda bazı psikiyatrik hastalıklar tesbit edilmiştir. Bu
gibi durumlar eskiden nevrasteni diye adlandırılırdı.
Şimdi daha çok genel klinik tabloya göre isimlendirilmektedir.
Genellikle sinirlilik, huzursuzluk, anskiyete,
depresyon, uykusuzluk, baş ağrısı, iştahsızlık gibi belirtilerle
birlikte görülür. Bu hastalarda anksiyete nevrozu,
depresyon gibi psikiyatrik hastalıklar vardır. Bu
grupda bitkinlik sabahlan daha fazladır.
Mikrobik hastalıklar müzmin yorgunluğun diğer
bir sebebidir. Kaslarda bir yorgunluk ağrısı ve bitkinliğin
arkasından ekseriya bir grip hali gelebilir.
Çeşitli metabolik ve endokrin (hormonal) hastalık
hallerinde değişik derecelerde bitkinlik ve yorgunluğa
sebep olur. Addison hastalığında, hipotiroidi’de bu
tablo sık görülür. Kontrolsuz şeker hastalığında bitkinlik
olabilir.
Orta veya şiddetli bir anemi (kansızlık)’de, beslenme
yetersizliğinde, kalb infarktüsü gibi durumlardan
sonra da bu tabloyla karşılaşılabilir. Yorgunluk hissinin
belirgin olduğu nörolojik hastalıklar arasında; felçler,
parkinson hastalığı, multiple skleroz hastalığı, miyasteni
ve miyotoni gibi kas hastalıkları sayılabilir.