Afrika kıtasının dördüncü büyük ırmağıdır. Uzunluğu 3.500 kilometredir. Afrika’nın güneyinde büyük bir alanı akaçlayarak Mozambik’te Hint Okyanusu’na dökülür. 1851-53 yılları arasında İskoç misyoner David’Livingstone tarafından keşfedildi. Irmağı yukan kesimlerinden Hint Okyanusu’ na döküldüğü noktaya kadar izleyen Living-stone aynntıh bir harita çıkardı {bak. LIVING-STONE, David). Bununla birlikte ırmağın kaynağı ancak 20. yüzyılda bulunabildi.
Zambezi Irmağı, Zambia’nın kuzeybatı ucunda, Kalene Hiîl yakınlarındaki dağlardan doğar. Angola’dan gelen kollarla beslenerek önce güneye, sonra kuzeydoğuya döner. Zambia ve Zimbabve sının boyunca doğuya doğru akar. Mozambik topraklarında güneydoğuya dönerek Hint Okyanusu’na ulaşır.
Zambia ve Zimbabve sınınnda 120 metre yükseklikten dökülerek Victoria Çâğlâyanı’nı oluşturur. Bu çağlayan yeryüzündeki en güzel görüntülerden biridir (bak. VİCTORİA ÇAĞLAYANI). Zambia ve Zimbabve sınırı üzerinde yaklaşık 280 km uzunluğundaki Kariba Gö-
Zambezi Irmağı, Victoria Çağlayanı’ndan sonra dar bir boğaza girer. Köprü, Zambia ile Zimbabve’yi birleştirir. ■-
lü’yle birleşir. 128 metre yüksekliğinde ve 686 metre uzunluğundaki Kariba Barajı Zambia ve Zimbabve’nin elektrik enerjisi gereksinimini karşılar. Irmağın Mozambik sınırı içinde kalan bölümünde Cabora Bassa Barajı yer alır.
Zambezi denizden yaklaşık 160 km uzaklıkta, Malavi Gölü’nden (eski adı Nyasa Gölü) çıkan Shire Irmağı’yla birleşir. Zambezi denize yaklaşırken birkaç kola ayrılarak geniş bir delta oluşturur. Doğu kolu kuzeyde Muselo Irmağı’nı, güneyde de ana ırmak ağzını oluşturur. Batr kanalı ise Inhamissengo ve Me-lambe ırmaklanna aynhr. Ağız bölümü kum sırtları, ivintiler ve çavlanlarla kesintiye; uğrar. ■
Irmak havzasının büyük bir bölümü” çeçe sineklerinin bulunduğu (bak. Çeçe SİneGî) kıyılar dışında, sığır yetiştiriciliğine elverişli çâyirlık alanlardan oluşur. Kıyılarda aslan, fü, gergedaft ve Afrika mandası yaşaiır. Shire vadisinde çay ve pamuk yetiştirilir.