ZIRH,

Alm. Rüstung (I); Panzerung (f), Fr. Armure (f);
Cuirasse (1), İng. Armor; cuirasse. Eskiden savaşlarda
ok, kılıç, balta gibi silâhlardan vücudu korumak için
kullanılan çelik giyecek. Eskidenberi savaş alanlarında
hasımların kesici silâhlarından kendilerini korumaya
çalışanlar çeşitli tipte zırhlar kullanmışlardır. Zırh gömlek,
kolçak, dipçek şeklindeki Osmanlı ve Memlûklüler’
in kullandığı hafif, hareket serbestliği veren zırh ile
Avrupalılar’m kullandıkları zırhlar biribirind* çok
farklıdır. Avrupalılarınki yapılış şekli, ağırlığı itibariyle
kullananda hareket kabiliyetini çok smıriar. Orta Asya’
dan beri Türklerin kullana geldikleri ise küçük parçaların
birleşmesinden meydana gelen hafif ve kullanışlı
zırh takımlarıydı. Bilhassa Onbeş ve Onaltıncı yüzyıllara
ait Osmanlılar’m kullandıkları zırhlar göğüs ve sırtı
takviye eden madeni plâkalar ve küçük halkaların birbirleri ile birleşmesinden meydana gelen zincir örgüden
yapılırdı. Genellikle zırh, gömlek yarım kollu arkadan
tek yırtmaçlı olurdu. Bileğin, kolun muhafazası için
kolçak tabir edilen zırh parçası, dizleri korumak için
bacakların diz ve baldır kısmına dizçek adı verilen zırhlar
giyilirdi.
Onsekizinci yüzyılda Osmanlı ordusunda kullanma
önemi kalmadığı için zamanla kaldırıldı. Sultan İkinci
Abdülhamid Han (1876-1909) zamanında çelik göğüslükler
yapıldı.
Süvariler kendilerini ve çok kıymetli olan atlarını
kesici silâh darbelerinden korumak için zırh kullanmış­
lardır. Savaşlarda atlara giydirilen zırh, at alın zırhı, boboyun
zırhı, sağrı zırhı olmak üzere üç parça olurdu.
Harp gemilerinin korunması için kaplanılan çelik
levhalara da zırh denir. Onsekizinci yüzyılda harp gemileri,
bordalanna asılmış zincir veya kum torbalan ile
korunurdu. Çelik levhalarla korunma 1895 yılında baş­
ladı. Birinci Dünya Harbi’nden sonra ise uçak, torpido
ve diğer silahların tesirlerinden korunmak için zırh
kalınlıklan artırıldı. Uçak gemilerinde, güvertedeki zırh
kalınlığı 400-450 mm.’ye kadar çıkartıldı.