Halley, Edmond

İngiliz astronomu ve matematikçisi Edmond Halley,

İngiliz astronomu ve matematikçisi (Londra 1656-Gre- enwich 1742). Matematik öğrenimi gören Edmond Halley, Güney yarıküreyi görmek için Sainte Hélène adasına giderek (1676), Merkür gezegeninin geçişini gözlemledi. 1682’de gözlediği bir kuyrukluyıldızın 1757 ya da 1758’de yeniden görüleceğini hesapladı (sonradan “Halley kuyrukluyıldızı” adı verilen bu yıldız 1759’da yeniden görülerek, Halley’nin hesaplarına te­mel aldığı Newton’un kuramının doğruluğunu kanıtla­dı). Oxford’da geometri kürsüsüne girmek için yaptığı başvuru geri çevrilince (1698), büyük bir deniz yolculu­ğuna çıkarak birçok yerölçümü ve hidrografya gözlemi yaptı. 1703’te Oxford’da Willis’in yerine geometri pro­fesörlüğüne getirilerek birçok matematik kitabı yayınla­dı: Apollonius’un Koni Biçimliler adlı yapıtının basımı; denklemlerin çözümü üstüne bir inceleme; logaritma hesabı üstüne bir yapıt; vb. Flamsteed’in ölmesiyle (1721) krallık astronomluğuna atanınca, astronomi ça­lışmalarına döndü ve kuyrukluyıldızların devirliliğini, yıldızların kendilerine özgü hareketlerini, ayın genel hareketini inceledi. 1725’ten ölümüne kadar Astronó­mica! Tables’ı (Astronomi Cetvelleri) düzenledi. Ayrıca fizikte barometrik düzeçleme formülünü bulup (1686), tuzun deniz sularındaki yoğunlaşmasına göre Yer’in ya­şının hesaplanabileceğini öne sürdü vejgerek؛maddi, gerek manevi desteğiyle, Newton’in ölümsüz Principia Mathematica (Matematik ilkeleri) adlı yapıtının yayın­lanmasını sağladı.

İngiliz astronomu ve matematikçisi Edmond Halley, bir
kuyrukluyıldızın yörüngesini hesaplayan ilk bilim adamıdır. Gerek matematik, gerek astronomi dallarında birçok değerli yapıt yayınlamasının vanı sıra, Sir İsaac Newton’m genel yerçekimiyle ilgili yapıtı Principia Mathematica’n/n yayınlanmasına katkıda bulunmuştur.