ELMA

ELMA bütün dünyada en çok yetiştirilen meyve ağacıdır. Gülgiller familyasının Malus cinsini oluşturan bu ağaçların ılıman yörelerde kendiliğinden yetişen 25 kadar türü ve insan eliyle geliştirilmiş binlerce çeşidi vardır. Bu çeşitlerden çoğunun atası, Kafkas Dağları’ mn eteklerinde ve Türkistan’da bugün bile büyük koruluklar oluşturan yabani bodur elmadır (Maluspumila). Türkiye’nin kuzeyinde de tek tük yabani elma ağaçlarına rastlanır. Tarihöncesi yerleşmelerdeki buluntulardan anlaşıldığı kadarıyla, insanlar en az 8.000 yıl önce yabani elma ağaçlarının meyvelerini toplamaya başlamış ve gene Isa’dan önceki çağlarda elma tarımına geçmiştir. Türler arası çaprazlamayla üretilen ve tatlı ya da ekşi, kırmızı, sarı ya da yeşil meyve veren çeşitlerin çoğu Avrupa ve Am erika kökenlidir. Ü lkemizde en çok Amasya elması, ferik elma gibi yerli çeşitler ile golden ve starking gibi ilk kez meyvedir. Şeker, bitkisel proteinler, çeşitli mineral tuzları ile A ve C vitaminleri içerir. Daha çok taze olarak yenen meyvelerden ayrıca reçel, marmelat, jöle, hoşaf, komposto, elma suyu, sirke ve şarap yapılır. Elma Yetiştiriciliği Elma yetiştirmek bilgi ve beceri gerektiren bir iştir. Elma ağacını meyvenin çekirdeğinden de yetiştirebilirsiniz; ama yetişecek fidanın, çekirdeğini aldığınız elma ile aynı nitelikte meyveyi vereceği kesin değildir. îstenen çeşitten bir ağaç üretebilmek için en güvenilir yol, seçilen anaçtan bir dal ya da tomurcuğu yaşlı bir elma ağacının gövdesine aşılamaktır (bak. A ş i l a m a ). Elma ağaçlarının büyüklüğü ve biçimi çeşitten çeşide çok değişir. Yarım hektarlık (5.000 m2) bir alanda bazı çeşitlerden ancak 50 ağaç, bazılarından 2.000 tane yetiştirilebilir. B ir elma bahçesinden iyi verim alabilmek için toprağı gübrelemek, ağaçları yılda iki kez (kışın ve yazın) budamak ve meyveleri iyice büyümeden önce seyreltmek gerekir. Elma ağacına ve meyvesine zarar veren pek çok hastalık ve zararlı böcek vardır. Tırtıllar ağacın yapraklarını yer, bitkibitleri köklerine ve dallarına saldırır, elma iç kurdu da meyvenin içini oyar. Bu yüzden bahçelerin yılda birkaç kez ilaçlanmasında yarar vardır. Elle hafifçe tutulduğunda sapından kolayca ayrılan meyveler olgunlaşmış ve toplanmaya hazır demektir. Elmaları özenle toplamak gerekir; çünkü en küçük bir bere meyvenin çabucak bozulmasına yol açar. Kışa saklanacak elmaları serince bir bodrumda yere yaymak en uygunudur. Gene de, saklanan meyveler haftada ya da 15 günde bir gözden geçirilip çürümeye başlayanlar ayıklanmazsa kısa sürede bütün elmalar çürüyebilir. Süs Elmaları Meyvesi içiıi yetiştirilen elma ağaçlarıyla aynı cinsten olan bazı kısa boylu elma ağaçlarına süs elması ya da çiçek elması denir. Çünkü Avrupa, Asya ve Kuzey Am erika’daki koruluklarda kendiliğinden yetişen bu küçük, yabani ağaçlar meyvelerinin tadından çok, güzel görünümüyle tanınır. İlkbaharda pembe-beyaz çiçeklerle donandığında çok çarpıcı görünümü olan bu ağaçlar sonbaharda da altın sansı yaprakların arasına serpiştirilmiş küçük kırmızı meyveleriyle başka bir güzelliğe bürünür. Dünyanın birçok yerinde bahçeleri süslemek için yetiştirilen bu ağaçların en güzel türleri Japon çiçek elması (Malus floribunda), Çin çiçek elması (Malus spectabilis) ve Amerika kökenli Oregon çiçek elmasıdır (Malus diversifolia).