EŞEK

EŞEK atın çok yakın akrabasıdır, ama ilk bakışta attan kolayca ayırt edilebilir. Gövde yapısı ata oranla daha küçük, omuz yüksekliği daha az. kulakları daha uzun, yelesi daha kısa ve dik tüylü, kuyruğunun da yalnız ucu püsküllüdür. Üstelik ne at kadar hızlı koşabilir. ne de yürüyüşü atınki kadar zariftir. Anırması da atın kişnemesi kadar kulağa hoş gelmez. Buna karşılık çok güçlü ve dayanıklı olduğu için insana en yararlı evcil hayvanlardan biri sayılır. Eşek belki attan daha önce evcilleştirilmiş, yük ve binek hayvanı olarak kullanılmıştır. Bugünkü evcil eşeklerin atası olan yaban eşekleri, sayıları azalmakla birlikte Asya ve A frika’da yabanıl yaşamlarım sürdüren iri yapılı, hızlı hayvanlardır, ik i tür yaban eşeği vardjr. Bunlardan biri Iran, Afganistan, Türkistan, Moğolistan ve Tibet yaylalarında yaşayan Asya yaban eşeği ya da kulan (Equus hemionus), öbürü de A frika ’nın düzlüklerinde ve çöllerinde yaşayan A frika yaban eşeğidir (Equus asinus ya da Equus africanus). Kulan da eskiçağlarda evcilleştirilmiştir, ama bugün dünyanın hemen her yanındaki evcil eşekler Afrika yaban eşeğinin soyundan gelmedir. Eşeklerin postu genellikle boz, bazen kahverengi ya da tümüyle kara, seyrek olarak da alacalıdır. Sırtında boydan boya uzanan kara bir çizgi, omuzlarında bunu çapraz olarak keserek iki yana doğru inen ikinci bir çizgi bulunur. Yere çok sağlam ve dengeli bastığı için özellikle dağlık yörelerde attan daha güvenilir bir binek ve yük hayvanıdır. Anadolu’da köylüler tehlikeli keçiyollarından geçerken eşeklerinin kuyruğuna tutunarak hayvanın izlediği yoldan giderler. Ayrıca eşeğin ağır yük taşımaya ve çalışmaya dayanıklılığı, azla yetinmesi Türkiye’de ve birçok ülkede insanların yüzyıllardır eşekten yararlanmasında önemli rol oynamıştır. Yurdumuzda iki yerli eşek soyu vardır. Bunlardan biri daha küçük yapılı ve boz renklidir; sırtında ve omuzlarında siyah çizgiler bulunur. Kara renkli olan öbür soyun omuz çizgileri yoktur, cidago (boynu ile sırtının birleştiği nokta) yüksekliği de daha fazladır. Eşekler ortalama 30-35 yıl yaşar ve 2-2,5 yaşında üreme çağma girerler. Dişi eşek (kancık) yaklaşık bir yıl süren gebelik döneminden sonra genellikle bir, bazen iki yavru (sıpa) doğurur. Erkek eşek (eşek aygırı) atın dişisiyle (kısrakla) çiftleşirse katır denen kısır melezler elde edilir. Dişi eşek ile erkek atm (aygırın) melezi olan katırlara da genellikle ester denir.