Geçmişten kareler

Surre Alayı Yıldız Sarayından Çıkarken (1900)

Surre Alayı

Lügatte para kesesi, para çıkını manalarının yanında, hac zamanında Osmanlılar tarafından Haremeyn-i Şerîfeyn diye isimlendirilen Mekke-i Mükerreme ve Medîne-i Münevvere ahâlisine dağıtılmak üzere gönderilen para ve diğer hediyelere verilen isimdir. Padişah tarafından gönderilen bu hediyelere Surre-i Hümâyûn, bunları götüren kâfileye de Surre Alayı denilmektedir. Tarih boyunca İslam devletlerinin hükümdarları Haremeyn-i Şerîfeyn’de bulunan yoksullar, seyyidler, şerifler, mücâvirler ve hizmet eden imam, müezzin, hatib, bevvâb, ferrâş, kâtib gibi vazifelilere her sene hac mevsiminden bir müddet evvel çeşitli hediyeler ile değişik miktarda para göndermekteydi. Surre alayı hediyeleşmenin güzel bir numunesiydi ve isteyen herkes hediye gönderebilirdi. Hediyenin konulduğu feraset çantalarının bir yüzüne gönderenin, diğer yüzüne de alacak kimsenin adresi yazılırdı. Gönderilenleri alanlar, bunun karşılığında çantalara zemzem, hurma, misvak, akik, yüzük, ödağacı ve kına gibi küçük hediyeler koyarak Surre ile geri gönderir, duaların müştereken devamı için mektuplaşırlardı. Surre-i Hümâyûn, Haremeyn Evkafı nâzın olan Dârüssaâde Ağalarının mesuliyeti altında hazırlanırdı. Surre yola çıkmadan evvel Dersaâdet’te devlet erkânının hazır bulunduğu büyük bir merâsim yapılırdı. Mekke Emiri’ne hitaben yazılan Nâme-i Hümâyûn, Dârüssaâde Ağası tarafından Surre Emîni’ne teslim edilirdi. Bu esnada selâtin şeyhleri Kur’ân-ı Kerîm tilâvet eder, müezzinler naat-ı Nebevî okur, kurbanlar kesilir, buhurdanlar yakılır, tekbir getirilir ve dualar edilirdi. Fotoğrafta Surre Alayı Yıldız Sarayından çıkarken çekilmiş bir kare görülüyor. Gölge boyu ve yönünden sabah saatleri olduğu anlaşılıyor. Merasim sonrası, ellerini birbirine bağlayan ve Alay’a olan sevgi ve muhabbetleri yüzlerinden okunabilen devlet ricali de Alay’a eşlik ediyor. Bunun yanında ortada resmi kıyafetli başları fesli iki çocuk kareye renk katmış. Sağda üzerinde sarık ve cübbe bulunan, Alay’ın Haremeyn’e sağ salim gidip dönmesinden mesul Surre Emini bulunuyor. Surre Emini’nin solunda merasim alayı iki sıra halinde sıralanmış ve tüfeklerine taktıkları beyaz süngüler dikkat çekiyor. Kapının iki tarafında simetrik olarak nöbetçi kulübesi ve havagazı feneri bulunuyor. Kapısının ortasında da birbirinden kıymetli kumaşlarla süslenmiş Mahmil-i Şerif devesi görülüyor. Soldaki nöbetçi kulübesinin önünde üç asker yan yana hazır ol vaziyeti almış, alayı selamlıyor.