BÜYÜK SELÇUKLU İMPARATORLUĞU

BÜYÜK SELÇUKLU İMPARATORLUĞU
ekonomik toplumsal açılardan büyük farklılıklar vardır. Yerleşik nüfus, vahalarda yoğunlaşmıştır. Büyük Sahra çeşitli madenler açısından, özellikle de petrol ve doğal gaz açısından zengindir. Libya ve Cezayir, Büyük Sahra’nın en çok petrol üreten ülkeleridir (Cezayir aynı zamanda, doğal gazın da başlıca üreticisi ve dışsatımcısıdır). Ayrıca, Cezayir, Moritanya ve Libya’da demir filizi, Cezayir’de manganez, Moritanya’da zengin bakır filizi yatakları işletilir. Fas da, fosfat dışsatımında en ön sıralarda yeralır. Orta kesimdeki yüksek topraklarda da çeşitli madenler (sözgelimi, Nijer’in kuzey kesiminde uranyum) çıkarılır. Ulaşım. Geleneksel deve kervanlarının yerini günümüzde aynı yollar üstünden gidip gelen kamyon konvoyları almıştır. Cezayir’den Nijerya’ya ve Mali’nin güney kesimine ulaşan iki ana yol bulunmakla birlikte, Büyük Sahra’nın karayolları sistemi gelişmemiştir. Ama birçok uluslararası havayolu, çölü geçme olanağı sağlar. En iyi karayolları ve demiryolları, maden yataklarının bulunduğu bölgelere hizmet vermektedir. Tarih. Arkeoloji buluntuları Büyük Sahra’ya Tarihöncesi dönemde yerleşildiğini ortaya koymuştur. Uzay mekiği Columbia’nın gerçekleştirdiği radar çalışmalarında da, günümüzde çölün altında olan çok eski yerleşme merkezlerinin ve eski ırmakların yataklarının izlerine rastlanmıştır. Orta kesimdeki yüksek topraklar bölgesinde, Tarihöncesi dönemden kalma taş aletler ve çeşitli resimler kazılmış kayalar (en ilgi çekicileri, Cezayir’de Acerler Tasilisi’nde bulunmuş olanlardır) ortaya çıkarılmıştır. Daha sonra Romalılar, Akdeniz kıyıları boyunca Tunus ve Libya’da yerleşme merkezleri kurmuşlar, İ.S. 750’den başlayarak müslüman Araplar, İslâm dinini Büyük Sahra’nın kuzey kesimine kadar yaymışlardır. Bu arada Berberi krallıkları, Senegal’den Fas’a kadar uzanan batı kesime egemen olmuşlardır. İ.S. XII. yy. sonundan başlayarak Büyük Sahra’nın önemli bir kesimi ve Sahel’e giden ticaret yolları Arapların eline geçmiş, daha sonra Kanem-Bornu, Songhay, Gana ve Mali’de Ortaçağ’da kurulan zengin ve güçlü krallıklar, Büyük Sahra’nın orta ve güney bölümlerini denetimleri altına almışlardır. XIX. yy’ın sonlarından başlayarak, Büyük Sahra Fransa, İngiltere, İtalya ve İs- panya’nın egemenliğine girmiş, ama sömürge imparatorluklarının XX. yy’da çökmesinin ardından, İspan- ya’nın Batı Sahra üstündeki hak iddiasından vazgeçmesiyle, 1976’da Büyük Sahra’daki son sömürgecilik izi de ortadan kalkmıştır.
Büyük Selçuklu İmparatorluğu: Bk. SELÇUKLULAR.