Çinhindi

Güneydoğu Asya’da yarımada. Günümüzde Birmanya
(Myanmar Birliği), Tayland, Laos, Kamboçya, Vietnam
ve Malaysia’nın kara kesiminin yeraldıkları Çinhindi yarımadasında
ilk devletlerin kuruluşu çok eski bir dönemde,
Çinli ve Hintli gezginler ile tüccarların yarımadanın
kıyılarına yerleşmeleriyle başladı.
Böylece günümüzdeki Birmanya kıyılarında Piu ve
Mon krallıkları, Mekong ırmağı kıyısında Funan Krallığı,
Annam kıyısında Un Yi Krallığı (sonradan Çampa Krallığı’na
dönüştü) kuruldu. Kuzeydoğu’da Çinlilerin kurduğu
Nam Viet Krallığı (İ.Ö.208),) Yangdzı ırmağının
güneyindeki bölgeler ile ‘Tonkin’den oluşuyordu
(939’da bağımsızlığına kavuşan Tonkin, Day Viet Krallığı
adını aldı).
VI. yy’da Funan|Krallığı,Khmer Krallığının kurucusu
Kambuçalara (Kamboçya adı, onların adından türetilmiştir)
boyun eğdi. Khmer Krallığı çok geçmeden Çinhindi’nin
başlıca devleti haline geldi ve IV.-XII. yy’lar
arasında son derece parlak bir uygarlık geliştirdi (Angkor
uygarlığı). XI. yy’da Birmanya’da Monlar da, büyük
bir krallık kurdular.
XIII. yy’ın ikinci yarısında Çinhindi’ne giren KubilayHan’ın orduları, Birmanların krallığını yıkarak, Çampa
ve Day Viet krallıklarına egemenliklerini kabul ettirdiler
(1283-1288). XIII. yy’da, Çin’in güney’kesimindeki
dağlardan gelen Taylar, yarımadaya son istila dalgasını
başlattılar. Yukarı Mekong ya da Laos Tayları ile yukarı
Saluen Tayları (Şanlar)ıdağ\arda yerleşirken, aşağı Menam
Taylarıl(ya da’Siyamlılar),yüzy\War süren savaşlardan
sonra, büyük Siyam Krallığı’nı kurdular.
Çinhindi yarımadasına ilk Avrupalılar, XVI. yy’da,
Hindistan’dan gelerek ayak bastılar. Portekizliler müslüman
Malakka Sultanlığı’nı ele geçirirlerken (1511),
HollandalIlar Siyam, Kamboçya ve Annam kıyılarına
yerleştiler. İngilizler, XIX. yy’da Malakka’yı ele geçirerek
Singapur’u kurduktan (1819) sonra, Arakan, Tenasserim
(1826) ve Güney Birmanya’yı (1852) ele geçirerek
büyük bir sömürge imparatorluğu oluşturdular. Koşinşin’i
ele geçiren (1859-1867) Fransızlarsa, Kamboçya
(1863), Annam ve Tonkin’e (1883) himayelerini kabul
ettirip, 1887’de bu toprakları bir genel valinin yönettiği
“Çinhindi Birliği” adı altında birleştirdiler.
XX. yy. başında Çinhindi yarımadasının her yanında
sömürgelikten kurtulmayı amaç alınan bağımsızlık hareketleri
ortaya çıktı ve hızla yaygınlaştı. Vietnam’da
ulusçu parti birçok ayaklanma çıkarırken (başlıcası, Şubat
1930’da Tonkin ayaklanması), Ho Şi Minh’in kurduğu
Çinhindi Komünist Partisi, 1930-1931’de bir köylü
ayaklanması başlattı. Bu ayaklanmalar sömürgeciler tarafından
bastırıldıysa da, İkinci Dünya savaşı sırasında
Çinhindi yarımadasının büyük bölümünün Japonlar tarafından
işgal edilmesi, ulusçu akımların güçlenmesini
sağladı. Savaş sona erer ermez, yarımadadaki sömürge
sisteminin çöküşü hızlandı.
1947’de İngiltere Birmanya’ya bağımsızlık tanımak
zorunda kaldı. İngiliz denetiminde olan Malezya devletleri
de, 1948’de Malenezya Federasyonu âdını alıp,
Londra’nın özerklik tanıdığı Singapur, Sabah (eski/Cuzey
Borneo) ve Sarayak’la birlikte Commonvvealth’e
katıldı (1965’te Singapur, federasyondan ayrıldı, ama
Commonvvealth üyeliğini sürdürdü).
1939’a kadar Siyam adını koruyan Tayland, İkinci
Dünya savaşında Japonlarla ittifak yapmıştı. Savaştan
sonra, işgal edilen toprakları geri verildi ve bağımsızlığısonra açık savaş biçimini alan ayaklanma, İkinci Dünya
Savaşı’ndan sonra Çinhindi Birliği’ninjdağılmasıyla sonuçlandı
(Cenevre antlaşmaları, Temmuz 1954). Kamboç
ve Laos da, 1949’da Fransa Birliği çerçevesi içinde
özerkliklerini elde ettiler.
Vietnam’da ülkenin bağımsızlığını ilan etmiş olan Japonların
İkinci Dünya Savaşı’nda yenilmelerinden sonra,
ulusçu parti ve komünistler, komünist halk cephesi
Vietminh’in desteği altında demokratik bir cumhuriyet
kurdular (Ağustos 1945). Fransızlar, İngilizlerin desteğiyle
Vietnam’ın güney bölümünü yeniden ele geçirmeyi
başardılarsa da, Kuzey, Vietminh’in denetiminde
kaldı. Ho Şi Minh’in cumhurbaşkanı seçilmesinden
sonra Vietnam, Laos ve Kamboçya’yla birlikte Fransız
Birliği’ne girmeyi kabul etti. Ama Fransa’nın Koşinşin’in
Birlik kapsamı içine alınmasına karşı çıkması (1946,
Fontainebleau Konferansı) ve Hayfong’da patlak veren
karışıklıklar, bir gerilla savaşını başlattı. Gerilla savaşı,
çok geçmeden gerçek bir savaşa dönüştü ve savaş,
Fransızların 7 Mayıs 1954’te Dien Bien Fu’da bozguna
uğramasıyla sonuçlandı. Cenevre konferansında Vietnam,
17. enlem sınır alınarak, Kuzey Vietnam Halk
Cumhuriyeti ve Güney Vietnam Cumhuriyeti arasında
ikiye bölündü. Kuzey Vietnam’da Ho Şi Minh, komünist
bir rejim kurdu. Güney Vietnam’daysa, ABD’nin
desteğiyle Ngo Dinh Diem, bir diktatörlük rejimi uygulamaya
başladı. Güney Vietnam’da Kuzey’in desteğiyle
gelişen gerilla hareketi ABD’nin yoğun yardımlarına
karşın bastırılamadı. 1969’dan sonra, ABD birlikleri yavaş
yavaş ülkeden çekilmeye başladı ve 1975’te Güney
Vietnam yönetimi devrilerek, Kuzey ve Güney Vietnam,
Vietnam Sosyalist Cumhuriyeti adı altında birleştirildi