ÇİVİ

Ahşabı ahşaba ya da başka gereçleri birbirine tutturmaya
yarayan, sivri bir ucu ve bir başı bulunan ağaç ya da
metal parçası. Çoğunlukla çelikten yapılan çivi, özel
amaçlarla pirinçten, demirden ve birçok başka metalden
de yapılabilir. Bakır, alüminyum, tunç ya da paslanmaz
çelikten yapılan çiviler pas tutmaz; galvanizli nikel
ya da kadmiyum kaplamalar, paslanmaya karşı direnci
artırır.
Çivinin yapısı, çeşitleri ve kullanım alanları. Çivi üç bölümden
oluşur: Çakmak için darbelerin vurulduğu baş
bölümü; gövde bölümü; uç bölümü. Çivi çakmak için
en çok, çatallı çekiç kullanılır; ama marangozlar, çivileri
daha çabuk ve hatasız çakan, ayrıca ahşabın yarılmaolasılığını azaltan otomatik çivi tabancası da kullanırlar.
Çivilerin çoğunun geniş, yuvarlak bir başı vardır; rötuş
çivilerinin başı küçük olduğu için ahşabın içine gömülebilir;
mobilya çivilerinin başları süslüdür. Hemen
hiç başı olmayan çivilere “saplama” denir. Çivinin gövdesi genellikle yuvarlak ve düzgündür; ama beton ve
metal için dörtgen gövdeli çiviler kullanılabilir; güçlü,
kalıcı bir kavramanın gerekli olduğu durumlarda, dişli
ya da vidalı çiviler kullanılır. Çivi uçları genellikle iki tiptir:
Ahşapların çoğunda kullanılan elmas (kesme) uç;
meşe, akçaağaç, sedir gibi sert keresteler için kullanılan
küt uç.
Çivilerin boyu milimetreyle, gövde kalınlıklarıysa
numarayla ölçülür. 2 numara çivinin uzunluğu 25 mm,
60 numara çivinin uzunluğu 150 mm’dir.
Tarihçe. İlk çiviler, önceleri bakırdan, daha sonra da
tunç ve demirden elle dövülerek yapılıyordu. XIX. yy’a
kadar dövme işlemi yaygındı. Bununla birlikte, daha
XVI. yy’ın sonlarında, demir çubukları şerit halinde dilimleyip
yassıltabilen makineler yapılmıştı; çivi çubuğu
denilen bu şeritler dövülerek sivri uçlu, başlı çiviler yapılıyordu.
İsveç’te geliştirilen bu işlem XVII. yy. başlarında
İngiltere’ye, oradan da Amerika’ya aktarıldı.
XVIII. yy. sonlarında, demir levhadan uca doğru incelen
parçalar kesmek için kabasaba bir makine geliştirildi;
daha sonra mekanik baş yapma işlemi de bu sürece
katıldı.
İlk soğuk kesme çivi 1777’de üretilmiş, çelik kesme
çivilerin seri üretimineyse 1883’te başlanmıştır. Ama
Fransa’da bulunan (1835) tel çivi makinesi, kesme çivi
devrini aşağı yukarı bütünüyle kapatmıştır. Günümüzde
aşağı yukarı bütün çiviler, metal telden kesildikten
sonra makineyle işlenerek başları, uçları ve dişleri oluşturulur;
cilalandıktan ya da galvanizlendikten sonra kullanıma
sunulur.