Deli Fuat Paşa

Türk subayı ve devlet adamı (Mısır 1835-İstanbul
1931). Müşir Haşan Paşa’nın oğlu olan Deli Fuat Paşa,
süvari subayı olarak orduya katılıp, Mısır süvari okulunda
öğretmenlik yaptı. Albaylığa yükselip, İstanbul’a gelerek
(1869), Hemavend aşiretinin isyanını bastırmakla
görevlendirildi. Yanya fırkası komutanlığına getirilip
(1874), İşkodra isyanını bastırma görevini aldı (1876).
Tuna ordusuna atanınca, Rusları birçok yenilgiye uğrattı
ve başarılarından ötürü müşirliğe yükseltilerek padişah
yaverliğine getirildi. Avusturya ve Rusya’ya elçi
gönderilip, Abdülhamit II dönemi siyaset adamlarını ve
devlet siyasetini açıkça eleştirdiğinden hem birçok düşman
kazandı, hem de padişahın güvenini yitirdi. Padişaha
jurnal edilip, bir komploya karıştığını ileri sürerek
evini basan Fehim Paşa’nın adamlarıyla çatıştığı için
harp divanına verildi ve idam cezasına çarptırıldı; ama,
Abdülhamit tarafından cezası hafifletilerek, rütbe ve nişanları;
geri |alınıp, Şam’a sürüldü (1902). İkinci Meşrutiyet
ilan edilince İstanbul’a dönüp, Âyan Meclisi üyeliğine
getirildi. Balkan Savaşı bozgunla sonuçlanınca,
düşmanı Çatalca’da durdurabileceğini öne sürerek,
Sazlıdere savunma hattını kurdu. Kurtuluş Savaşı başlayınca,
saraya yaptığı baskılarla Anadolu hükümetine
yardımcı olup, Damat Ferit Paşa hükümetinin düşmesinde
önemli rol oynadı.